Trong thời đại số hóa hiện nay, việc tiếp xúc với màn hình điện tử gần như là điều không thể tránh khỏi, dù là cho công việc, học tập hay giải trí. Đôi mắt của chúng ta liên tục phải chịu áp lực, và các nhà sản xuất thiết bị đã nhận thức rõ điều này, đó là lý do hầu hết các thiết bị hiện đại đều được tích hợp sẵn các tính năng bảo vệ mắt.
Vậy những tính năng này có thực sự tạo ra sự khác biệt không? Để tìm hiểu, tôi đã dành 21 ngày chỉ dựa vào các tính năng bảo vệ mắt tích hợp trên các thiết bị của mình. Bài viết này sẽ chia sẻ trải nghiệm thực tế, những bài học rút ra và các khuyến nghị hữu ích để bạn có thể tận dụng tối đa những công cụ miễn phí này cho sức khỏe đôi mắt.
Bộ Công Cụ Bảo Vệ Mắt Kỹ Thuật Số Tôi Đã Sử Dụng
Để thực hiện thử nghiệm này, tôi đã tận dụng ba tính năng có sẵn trên các thiết bị cá nhân của mình.
Đầu tiên, tính năng Eye Comfort Shield trên điện thoại Samsung của tôi luôn được bật. Tính năng này liên tục giảm ánh sáng xanh và điều chỉnh nhiệt độ màu màn hình. Tương tự, tính năng Night Light trên laptop HP chạy Windows 11 của tôi cũng được giữ nguyên trạng thái bật. Giống như Eye Comfort Shield, Night Light điều chỉnh màn hình sang tông màu ấm hơn vào buổi tối, nhưng tôi đã cài đặt nó để duy trì tông ấm suốt cả ngày.
Vào ban đêm, tôi bổ sung một lớp bảo vệ mắt đặc biệt bằng cách bật Chế độ Đen trắng (Grayscale Mode) trên thiết bị Samsung Galaxy của mình. Sử dụng Bixby Routines, tôi đã thiết lập để màn hình tự động chuyển sang đơn sắc hoàn toàn khi đến giờ đi ngủ.
Mặc dù các tính năng này cụ thể cho thiết bị của tôi, chức năng của chúng rất phổ biến và có sẵn dưới nhiều tên gọi khác nhau trên nhiều thương hiệu. Chẳng hạn, thay vì Eye Comfort Shield trên hầu hết các thiết bị Samsung, bạn sẽ tìm thấy Night Shift trên Mac, iPhone hoặc iPad. Tùy thuộc vào thiết bị, bạn cũng có thể bắt gặp các tên gọi như Bộ lọc Ánh sáng Xanh (Blue Light Filter).
Cửa sổ cài đặt tính năng Night Shift trên máy Mac, hiển thị tùy chọn điều chỉnh nhiệt độ màu màn hình để bảo vệ mắt.
Ngay cả khi những tính năng này không được tích hợp sẵn trong thiết bị của bạn, các ứng dụng của bên thứ ba như Twilight, một trong những ứng dụng lọc ánh sáng xanh tốt nhất, và f.lux, một ứng dụng có thể khuyến khích bạn chuyển từ Mac sang Windows, cũng có thể mang lại hiệu quả tương tự trên điện thoại và máy tính.
Trong suốt quá trình thử nghiệm, tôi đã theo dõi ba yếu tố chính: thói quen ngủ, mức độ thoải mái tổng thể của mắt và cách những thay đổi này ảnh hưởng đến thói quen sử dụng màn hình của tôi.
Ấn Tượng Ban Đầu Sau Vài Ngày Thử Nghiệm
Trước khi bắt đầu thử nghiệm này, tôi đã thử nhiều loại kính lọc ánh sáng xanh. Có rất nhiều lựa chọn trực tuyến, dù được bác sĩ khuyên dùng hay không. Vì tôi không có bất kỳ vấn đề về thị lực nào, tôi luôn gặp khó khăn khi đeo kính đủ lâu để xác định liệu chúng có thực sự hiệu quả không. Chúng thường tạo cảm giác khá cồng kềnh — như đeo một cái túi lên đầu — và tôi thường xuyên kết thúc bằng việc vắt chúng lên tóc thay vì sử dụng đúng cách để bảo vệ mắt.
Không giống như kính, việc sử dụng các tính năng chống ánh sáng xanh tích hợp sẵn là liền mạch và không gây căng thẳng, đặc biệt đối với những người không thường xuyên đeo kính. Sau khi được kích hoạt, các tính năng này hoạt động ngầm mà không yêu cầu bất kỳ phụ kiện vật lý bổ sung nào.
Phải thừa nhận rằng, những tính năng này cần một thời gian để làm quen. Đối với một người đã quen với màn hình trắng sáng, các tông màu ấm hơn và hình ảnh đơn sắc có thể gây khó chịu ban đầu. Lúc đầu, mọi thứ trông thật kỳ lạ, nhưng tôi dần dần thích nghi — nhiều nhất có thể — trong vài ngày. Sự giảm mỏi mắt đáng kể trong những ngày đầu tiên đó đã tạo động lực để tôi tiếp tục duy trì thử nghiệm.
Tuy nhiên, chế độ Đen trắng (Grayscale) lại là yếu tố thay đổi cuộc chơi lớn nhất. Khi ở chế độ đơn sắc, các nền tảng mạng xã hội trở nên kém hấp dẫn đáng kể, điều này tự nhiên giúp giảm thời gian tôi sử dụng màn hình vào ban đêm.
Thêm vào đó, các video Netflix tự động tắt hình ảnh ngay khi tính năng đen trắng kích hoạt vào giờ đi ngủ đã định trước của tôi — bạn vẫn sẽ nghe thấy nhân vật nói chuyện, nhưng không nhìn thấy hình ảnh. Tất cả những thay đổi này đã góp phần cải thiện rõ rệt thói quen ngủ của tôi.
Sự Đánh Đổi Giữa Sự Thoải Mái Và Độ Rõ Nét
Việc sử dụng các tính năng tích hợp sẵn này đã giúp giảm đáng kể căng thẳng cho đôi mắt của tôi. Nó thậm chí còn giúp tôi đi vào giấc ngủ sớm hơn và giúp mắt không bị căng thẳng thêm, vì việc sử dụng thiết bị vào ban đêm trở nên khó khăn hơn nhiều. Tuy nhiên, sự thoải mái mới tìm thấy này cũng phải trả giá.
Vào tuần thứ ba của thử nghiệm, tôi nhận thấy rằng màn hình trắng sáng đã trở nên khó chịu hơn rất nhiều. Sau khi dành phần lớn thời gian sử dụng các thiết bị đã được lọc, việc chuyển sang các thiết bị không lọc — như theo dõi các slide của giảng viên trong lớp — thực sự khó khăn. Mắt tôi đau hơn nhiều so với trước khi tôi bắt đầu sử dụng các tính năng này.
Mặc dù ánh sáng ấm rất tốt để đọc sách vào ban ngày hoặc ban đêm, nhưng nó lại kém hiệu quả trong môi trường rất sáng. Độ tương phản giảm thường khiến tôi phải nheo mắt nhiều hơn, trớ trêu thay lại dẫn đến căng thẳng mắt nhiều hơn và làm mất đi toàn bộ mục đích của các tính năng này.
Các tác vụ đòi hỏi độ chính xác hình ảnh, chẳng hạn như chỉnh sửa ảnh, là một thách thức khác. Tôi phải tắt các tính năng này vì các cài đặt mạnh mà tôi đã chọn làm biến dạng màu sắc, khiến mọi thứ trông quá vàng. Kết quả cũng khác nhau tùy thuộc vào thiết bị của tôi. Tôi nhận thấy rằng các thiết bị có màn hình OLED xử lý các điều chỉnh này tốt hơn so với các thiết bị có màn hình LCD.
Một người đang cầm điện thoại thông minh hiển thị các ứng dụng chỉnh sửa ảnh, minh họa thách thức về độ chính xác màu khi bật chế độ lọc ánh sáng xanh.
Chế độ đen trắng và tông màu ấm thường không phù hợp cho hầu hết các hoạt động đòi hỏi nhiều hơn là chỉ đọc văn bản, như phát trực tuyến video độ phân giải cao.
Bài Học Rút Ra Và Lời Khuyên Hữu Ích
Tôi bắt đầu thử nghiệm này với hy vọng tìm ra một giải pháp dứt khoát cho tình trạng mỏi mắt kéo dài mà tôi đã cố gắng khắc phục bằng vô số chiếc kính lọc ánh sáng xanh. Tuy nhiên, điều tôi khám phá ra là những tính năng tích hợp sẵn này không phải là một giải pháp vạn năng. Mặc dù hữu ích, chúng sẽ không thể giải quyết hoàn toàn mọi khó chịu liên quan đến màn hình của bạn. Trên thực tế, việc sử dụng quá mức còn mang lại những thách thức riêng.
Đôi mắt của tôi sẽ tốt hơn nếu tôi sử dụng các tính năng này một cách chọn lọc — cho một số tác vụ nhưng không phải tất cả — điều chỉnh cường độ lọc tùy theo tình huống và bổ sung chúng bằng các chiến lược khác để tránh mỏi mắt, như quy tắc 20-20-20 (nhìn vào một vật cách xa 20 feet trong 20 giây cứ sau 20 phút).
Nếu bạn đang cân nhắc sử dụng các bộ lọc này, hãy thử nghiệm các cài đặt để tìm ra sự cân bằng phù hợp với nhu cầu của mình. Đừng kỳ vọng chúng sẽ loại bỏ hoàn toàn mọi căng thẳng mắt của bạn.
Mặc dù mục tiêu chính của tôi là giảm mỏi mắt, tôi đã khám phá ra một lợi ích bất ngờ: cải thiện thói quen ngủ. Thông thường, tôi sẽ dành đêm khuya để lướt YouTube hoặc xem Netflix, thường là đến tận quá 1 giờ sáng, trước khi chìm vào giấc ngủ. Trong suốt 21 ngày thử nghiệm này, tôi gần như luôn tuân thủ giờ đi ngủ của mình, điều này đã cải thiện đáng kể chất lượng giấc ngủ của tôi. Bạn cũng có thể trải nghiệm những lợi ích bất ngờ tương tự nếu bạn thử các tính năng này.
Một điều chắc chắn: những cài đặt tích hợp sẵn miễn phí này rất hiệu quả cho việc chăm sóc mắt kỹ thuật số cơ bản. Trong khi nhiều người đánh giá thấp lợi ích của bộ lọc ánh sáng xanh, tôi thấy sự thoải mái mắt được cải thiện và giảm cám dỗ “doom-scroll” là khá rõ ràng.
Khi được sử dụng một cách có suy nghĩ, các tính năng bảo vệ mắt tích hợp trên thiết bị của chúng ta có thể tạo ra sự khác biệt thực sự. Cho dù mục tiêu của bạn là giảm mỏi mắt, cải thiện giấc ngủ hay hạn chế nghiện màn hình, những công cụ này đáng để khám phá. Và phần tốt nhất là gì? Chúng đã có sẵn trong tầm tay bạn.
