Ngôi nhà hiện đại của chúng ta ngày càng được trang bị nhiều thiết bị công nghệ thông minh, mang lại sự tiện lợi và kết nối chưa từng có. Từ việc điều khiển đèn bằng giọng nói, giám sát an ninh từ xa đến giải trí đa phương tiện, những thiết bị này đã trở thành một phần không thể thiếu. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng chính những tiện ích này lại tiềm ẩn các lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng, dễ dàng trở thành mục tiêu của tin tặc. Nếu không được bảo vệ đúng cách, quyền riêng tư và an ninh của bạn có thể bị đe dọa. Bài viết này sẽ chỉ ra những thiết bị công nghệ trong nhà bạn có nguy cơ bị tấn công cao nhất và cung cấp các bước đơn giản để bảo vệ chúng khỏi các mối nguy hại từ thế giới mạng.
1. Bộ Định Tuyến Wi-Fi (Wi-Fi Routers)
Nếu có một thiết bị mà tin tặc khao khát chiếm đoạt nhất trong ngôi nhà bạn, đó chính là bộ định tuyến Wi-Fi. Lý do rất đơn giản: router là cầu nối giúp tất cả các thiết bị của bạn kết nối internet. Một bộ định tuyến bị xâm nhập có thể mở ra cánh cửa cho tin tặc truy cập vào mọi thiết bị trong mạng của bạn, từ máy tính xách tay đến tủ lạnh thông minh.
Hai lỗ hổng phổ biến nhất của router Wi-Fi là firmware lỗi thời và việc sử dụng thông tin đăng nhập mặc định. Một nghiên cứu của Hiệp hội Kế toán Công chứng Ohio (Ohio Society of CPAs) cho thấy 89% người dùng chưa bao giờ cập nhật firmware router của họ, và 72% chưa bao giờ đổi mật khẩu Wi-Fi mặc định.
Hình ảnh bộ định tuyến Wi-Fi hiện đại với bốn ăng-ten trên bàn, biểu tượng của thiết bị mạng gia đình cần được bảo mật.
Để bảo vệ router của bạn, hãy đảm bảo firmware luôn được cập nhật lên phiên bản mới nhất. Nếu bạn không quen với quy trình này, hãy tham khảo hướng dẫn cập nhật firmware router. Tiếp theo, hãy thay đổi thông tin đăng nhập mặc định bằng một mật khẩu mạnh và duy nhất, sử dụng kết hợp chữ hoa, chữ thường, số và ký hiệu.
Mã hóa cũng là yếu tố quan trọng. Hãy bật mã hóa WPA3 nếu router của bạn hỗ trợ, hoặc ít nhất là WPA2, để bảo vệ mạng của bạn khỏi truy cập trái phép.
2. Camera An ninh và Chuông cửa Thông minh
Camera an ninh và chuông cửa thông minh được thiết kế để bảo vệ ngôi nhà bạn, nhưng chúng có thể gây ra điều ngược lại nếu không được bảo mật. Tương tự như bộ định tuyến Wi-Fi, firmware lỗi thời và mật khẩu mặc định là những lỗ hổng hàng đầu của camera và chuông cửa thông minh. Tin tặc lợi dụng những điểm yếu này để truy cập nguồn cấp dữ liệu trực tiếp, vô hiệu hóa thiết bị hoặc thậm chí sử dụng chúng làm cổng vào toàn bộ mạng của bạn.
Để tăng cường bảo mật cho các thiết bị này, hãy bắt đầu bằng cách thay đổi mật khẩu mặc định và bật xác thực hai yếu tố (2FA) nếu có. Đảm bảo firmware của camera luôn được cập nhật, vì các nhà sản xuất thường xuyên phát hành các bản vá lỗi cho các lỗ hổng mới phát hiện.
Người dùng kiểm tra nguồn cấp dữ liệu video từ camera an ninh thông minh trên điện thoại di động, minh họa cách quản lý và giám sát nhà cửa qua thiết bị thông minh.
Ưu tiên chọn các mẫu thiết bị có cung cấp mã hóa đầu cuối (end-to-end encryption) cho các luồng video, điều này ngăn chặn truy cập trái phép ngay cả khi dữ liệu bị chặn. Ngoài ra, tránh sử dụng các mạng Wi-Fi công cộng để truy cập nguồn cấp dữ liệu camera của bạn, vì các kết nối này thường không được bảo mật và dễ bị khai thác.
3. Loa Thông minh và Trợ lý Giọng nói
Loa thông minh và các trợ lý giọng nói như Alexa, Google Assistant và Siri mang lại sự tiện lợi đáng kinh ngạc. Tuy nhiên, những thiết bị này luôn “lắng nghe” và cũng có thể tiềm ẩn rủi ro bảo mật.
Vào tháng 8 năm 2024, NCC Group đã báo cáo các lỗ hổng trong loa thông minh Sonos có thể cho phép tin tặc nghe lén người dùng. Đây chỉ là một trong số nhiều sự cố cho thấy loa thông minh có thể là những thiết bị dễ bị tổn thương.
Loa thông minh Amazon Echo màu đen đặt gần một người, minh họa thiết bị trợ lý giọng nói phổ biến trong không gian sống.
Có giới hạn về những gì bạn có thể làm để bảo vệ loa thông minh của mình—đặc biệt khi đó là lỗ hổng từ phía nhà sản xuất. Tuy nhiên, bạn có thể giảm thiểu rủi ro bằng cách kiểm tra và hạn chế các quyền truy cập của thiết bị, cũng như tắt các tính năng như mua hàng bằng giọng nói hoặc truy cập từ xa nếu không cần thiết. Hãy thận trọng khi kết nối các ứng dụng hoặc dịch vụ của bên thứ ba với trợ lý giọng nói của bạn, vì chúng có thể đưa ra các lỗ hổng mới.
4. TV Thông minh (Smart TV)
TV thông minh của bạn cũng có thể là một cánh cổng cho tin tặc và các bên theo dõi dữ liệu. Nhiều Smart TV thu thập dữ liệu về thói quen xem của bạn, và nếu bị tấn công, chúng có thể trở thành một cổng để kẻ tấn công xâm nhập vào mạng gia đình bạn. Một số Smart TV thậm chí còn được tích hợp camera và microphone, có thể bị khai thác để nghe lén hoặc ghi hình nếu không được bảo mật đúng cách.
Màn hình TV thông minh Sharp đang chạy hệ điều hành TiVo, thể hiện một trong những loại Smart TV phổ biến có khả năng thu thập dữ liệu.
Để bảo vệ bản thân, hãy bắt đầu bằng cách tắt tính năng ACR (Automatic Content Recognition) và các tính năng theo dõi khác trong cài đặt TV của bạn. Vị trí của tùy chọn này khác nhau tùy theo từng thương hiệu, nhưng bạn có thể tìm kiếm nhanh model TV của mình để biết cách thực hiện. Ngoài ra, hãy tránh cài đặt các ứng dụng không cần thiết—mỗi ứng dụng là một nguy cơ bảo mật tiềm ẩn, đặc biệt nếu nó không đến từ một nhà phát triển đáng tin cậy.
5. Bộ Điều Khiển Nhà Thông minh (Smart Home Hub) và Hệ thống Tự động hóa
Bộ điều khiển nhà thông minh cho phép bạn điều khiển mọi thứ từ đèn đến bộ điều nhiệt chỉ bằng một lệnh duy nhất. Nhưng sự tiện lợi đó cũng khiến chúng trở thành mục tiêu có giá trị cao đối với tin tặc. Nếu tin tặc xâm nhập được vào trung tâm điều khiển của bạn, họ có thể có khả năng kiểm soát mọi thiết bị được liên kết với nó.
Rủi ro lớn nhất đến từ mật khẩu yếu và phần mềm không được vá lỗi. Nhiều người dùng thiết lập trung tâm điều khiển nhà thông minh một lần và sau đó quên đi việc cập nhật, khiến chúng dễ bị khai thác bởi những lỗ hổng mà nhà sản xuất đã vá trong các bản cập nhật mới hơn. Kẻ tấn công cũng có thể khai thác các phương pháp xác thực yếu thông qua thông tin đăng nhập mặc định hoặc tấn công vét cạn (brute-force attacks).
Máy tính bảng iPad được sử dụng như một bộ điều khiển trung tâm nhà thông minh (Smart Home Hub), cho phép điều khiển các thiết bị IoT khác trong gia đình.
Để giữ an toàn cho bộ điều khiển của bạn, hãy sử dụng mật khẩu mạnh, duy nhất—đặc biệt nếu trung tâm yêu cầu tài khoản trực tuyến. Xác thực hai yếu tố (2FA) là điều bắt buộc khi có thể. Ngoài ra, hãy thường xuyên kiểm tra các bản cập nhật firmware để đảm bảo bạn đang chạy các bản vá bảo mật mới nhất.
Một rủi ro thường bị bỏ qua khác là tích hợp của bên thứ ba. Nhiều trung tâm hỗ trợ hàng chục thiết bị và ứng dụng thông minh, nhưng mỗi kết nối là một lỗ hổng tiềm ẩn. Chỉ liên kết các thiết bị đáng tin cậy và cảnh giác khi cấp quá nhiều quyền. Nếu một ứng dụng bên thứ ba ngẫu nhiên không cần quyền truy cập vào hệ thống an ninh của bạn, đừng cấp quyền cho nó.
Cuối cùng, hãy cân nhắc thiết lập một mạng riêng biệt cho các thiết bị nhà thông minh của bạn. Nhiều bộ định tuyến cho phép bạn tạo một mạng khách riêng biệt, giữ cho các thiết bị IoT của bạn được cách ly khỏi các kết nối máy tính và điện thoại chính của bạn. Bằng cách này, việc xâm nhập vào trung tâm điều khiển sẽ không ngay lập tức cung cấp quyền truy cập vào các thiết bị khác.
6. Máy chơi game (Gaming Consoles)
Nếu bạn nghĩ máy chơi game chỉ để giải trí và vui vẻ, tin tặc sẽ rất muốn chứng minh điều ngược lại. Từ chi tiết thanh toán được lưu trữ đến các tính năng giọng nói và camera, những thiết bị này chứa nhiều dữ liệu cá nhân hơn hầu hết mọi người nhận ra.
Kaspersky Lab đã báo cáo mức tăng 13% các cuộc tấn công phần mềm độc hại vào các trò chơi trong nửa đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm 2021. Tin tặc sử dụng thông tin đăng nhập bị đánh cắp từ các trang web khác để đột nhập vào tài khoản chơi game, đặc biệt nếu bạn đã tái sử dụng mật khẩu. Một khi đã vào được, chúng có thể thực hiện các giao dịch mua trái phép, bán tài khoản của bạn trực tuyến hoặc khóa bạn khỏi tài khoản hoàn toàn.
Quyền riêng tư là một mối lo ngại khác. Các máy chơi game thu thập dữ liệu về mọi thứ, từ thói quen chơi game đến các cuộc trò chuyện bằng giọng nói của bạn. Mặc dù điều này có thể cải thiện trải nghiệm của bạn, nhưng nó cũng có nghĩa là nhiều thông tin cá nhân hơn sẽ gặp rủi ro nếu có vi phạm.
Vậy, giải pháp là gì? Đầu tiên, hãy bảo mật tài khoản chơi game của bạn bằng mật khẩu cực mạnh (thực sự mạnh—không phải “gamer123”). Bật xác thực hai yếu tố (2FA) để ngay cả khi ai đó có được mật khẩu của bạn, họ cũng sẽ bị chặn lại.
Giao diện menu chính của hồ sơ Xbox trên Xbox Series X, nơi người dùng có thể quản lý cài đặt bảo mật và quyền riêng tư cho tài khoản game của mình.
Và trong khi bạn đang thực hiện, hãy kiểm tra kỹ các phương thức thanh toán đã liên kết—tốt hơn hết là xóa thẻ tín dụng đã lưu trữ hơn là gặp phải các khoản phí không mong muốn.
Cài đặt quyền riêng tư là một yếu tố không thể bỏ qua khác. Hầu hết các máy chơi game cho phép bạn điều chỉnh dữ liệu mà chúng thu thập, ai có thể thấy hoạt động chơi game của bạn và liệu microphone hoặc camera của bạn có luôn lắng nghe hay không. Nếu bạn không muốn máy chơi game của mình nghe lén, hãy tắt trợ lý giọng nói và che camera khi bạn không sử dụng.
Ngôi nhà của bạn hiện đang được kết nối nhiều hơn bao giờ hết, nhưng sự tiện lợi đó đi kèm với những rủi ro nhất định. Tin tặc luôn tìm kiếm những điểm yếu, và các thiết bị công nghệ nêu trên thường là những mục tiêu dễ dàng nhất. Tin tốt là những lời khuyên bạn vừa học được sẽ giúp ích rất nhiều trong việc giữ an toàn cho ngôi nhà số của bạn. Việc chủ động bảo vệ là chìa khóa để tận hưởng trọn vẹn tiện ích công nghệ mà không lo lắng về các mối đe dọa an ninh mạng.
