Internet chậm luôn là nỗi phiền toái, đặc biệt khi bạn đã thử mọi cách mà vẫn không có kết quả. Nhưng liệu bạn đã cân nhắc việc điều chỉnh cài đặt DNS trên bộ định tuyến (router) Wi-Fi hay máy tính của mình chưa? Một thay đổi nhỏ này có thể mang lại khác biệt đáng kể về tốc độ truy cập web và trải nghiệm trực tuyến. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là nên cấu hình DNS ở đâu để đạt hiệu quả tối ưu và phù hợp nhất với nhu cầu sử dụng của bạn?
Tại Sao Vị Trí Cấu Hình DNS Lại Quan Trọng Đến Tốc Độ Mạng?
Mỗi khi bạn truy cập một trang web, thiết bị của bạn sẽ gửi yêu cầu đến một máy chủ DNS (Domain Name System) để dịch tên miền (ví dụ: thuthuatmienphi.net) thành địa chỉ IP số tương ứng. Quá trình tra cứu này diễn ra chỉ trong vài mili giây, nhưng nếu máy chủ DNS của bạn phản hồi chậm, ngay cả một kết nối internet tốc độ cao cũng có thể khiến bạn cảm thấy “ì ạch”. Việc thay đổi DNS mặc định của nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) sang một máy chủ DNS đáng tin cậy hơn có thể giúp tăng tốc độ tra cứu địa chỉ, từ đó cải thiện trải nghiệm duyệt web tổng thể.
Kiểm tra tốc độ phản hồi DNS bằng Cloudflare DNS trên ứng dụng DNS Benchmark.
Tác động của một DNS chậm là rất rõ ràng: nó có thể thêm hàng trăm mili giây vào mỗi lần tải trang web, và con số này sẽ nhanh chóng tăng lên nếu bạn mở nhiều tab hoặc truyền phát nội dung.
Bạn có thể cấu hình DNS ở hai vị trí chính:
- Router: Khi bạn cài đặt DNS trên router, tất cả các thiết bị kết nối vào mạng Wi-Fi của bạn sẽ sử dụng máy chủ DNS đó, trừ khi bạn chủ động ghi đè cài đặt trên từng thiết bị cụ thể.
- Từng thiết bị (Per-device): Chỉ riêng máy tính, điện thoại hoặc máy tính bảng mà bạn cấu hình sẽ sử dụng máy chủ DNS đã chọn; các thiết bị khác vẫn sẽ sử dụng DNS mặc định của router.
Router của bạn đóng vai trò là bộ điều phối lưu lượng cho toàn bộ mạng gia đình. Nếu bạn đặt DNS ở router, mọi thiết bị sẽ được xử lý giống nhau. Tuy nhiên, việc đặt DNS trực tiếp trên máy tính sẽ bỏ qua DNS của router và giao tiếp trực tiếp với máy chủ DNS bạn đã chọn. Sự khác biệt này có thể quan trọng hơn bạn nghĩ, đặc biệt nếu bạn có nhiều loại thiết bị khác nhau hoặc sử dụng mạng cho việc truyền phát video hoặc duyệt web chuyên sâu. Một máy chủ DNS chậm có thể gây ra độ trễ trong việc truy cập các trang web và dịch vụ.
Thử Nghiệm Thực Tế: Cấu Hình DNS Trên Router Hay Máy Tính Mang Lại Tốc Độ Nhanh Hơn?
Để kiểm tra xem thiết lập nào cung cấp khả năng phân giải DNS nhanh hơn, tôi đã sử dụng cmdlet Resolve-DnsName của Microsoft và tạo một PowerShell Script để tự động hóa thời gian tra cứu cho các trang web mà tôi truy cập thường xuyên nhất, chẳng hạn như YouTube, Netflix, Twitch, Gmail và một số trang khác. Tôi đã thử nghiệm cả tra cứu ban đầu (uncached) và tra cứu lặp lại (cached) để có cái nhìn rõ ràng về hiệu suất của cả hai thiết lập. Trong các thử nghiệm này, tôi đã sử dụng Google Public DNS (8.8.8.8 và 8.8.4.4), một trong những nhà cung cấp DNS lớn và có kết nối tốt nhất.
Tốc Độ Kết Nối Ban Đầu (Uncached)
Biểu đồ so sánh tốc độ tra cứu DNS ban đầu giữa cấu hình trên router và máy tính.
Khi tôi truy cập một trang web lần đầu tiên với bộ nhớ đệm DNS trống, việc cấu hình máy chủ DNS trực tiếp trên máy tính của tôi luôn cho kết quả thời gian tra cứu nhanh hơn một cách nhất quán. Dữ liệu thử nghiệm đã chứng minh điều này. Chẳng hạn, khi tôi truy vấn YouTube hoặc Netflix bằng Google DNS được đặt trên router, thời gian tra cứu thường nằm trong khoảng 64 đến 68 mili giây. Tuy nhiên, khi tôi cấu hình Google DNS trực tiếp trên PC của mình, những lần tra cứu tương tự đã giảm xuống còn khoảng 58 đến 62 mili giây.
Tôi đã phải liên tục xóa bộ nhớ đệm DNS trên PC chạy Windows của mình và khởi động lại dnsmasq trên router (một bộ chuyển tiếp DNS nhẹ được nhiều router sử dụng) để kiểm tra tốc độ kết nối ban đầu nhiều lần. Sau một vài thử nghiệm, việc kết nối trực tiếp từ PC đến máy chủ DNS dường như luôn nhanh hơn một cách nhất quán, mặc dù chỉ là vài mili giây.
Nhìn chung, kết nối trực tiếp từ PC đến DNS đã cải thiện tốc độ tra cứu, nhưng vài mili giây bổ sung đó không tạo ra bất kỳ sự khác biệt đáng kể nào. Tôi không thể nhận ra sự khác biệt khi truy cập các trang web trên trình duyệt của mình, đặc biệt là vì các yếu tố khác như thời gian phản hồi của máy chủ và tài nguyên cần tải cũng mất thời gian khác nhau. Tuy nhiên, nếu bạn đơn giản muốn có tốc độ DNS nhanh nhất có thể, việc đặt DNS trực tiếp trên PC sẽ mang lại kết quả tốt hơn một chút.
Hiệu Suất Khi Có Bộ Nhớ Đệm (Cached Performance)
Nhưng điều gì sẽ xảy ra sau lần truy cập đầu tiên, khi bộ nhớ đệm DNS phát huy tác dụng? Đây là lúc bộ nhớ đệm DNS của router thực sự có thể tỏa sáng, mặc dù không theo cách bạn mong đợi. Một khi địa chỉ của một trang web đã được lưu vào bộ nhớ đệm – dù là bởi router hay bởi Windows – các lần tra cứu lặp lại sẽ nhanh hơn rất nhiều.
Biểu đồ tốc độ tra cứu DNS khi bộ nhớ đệm (cache) được kích hoạt trên router và PC.
Với router xử lý DNS và bộ nhớ đệm được bật, thời gian tra cứu Google DNS đã giảm xuống thấp nhất là 10–14 mili giây. Khi bộ nhớ đệm DNS của Windows hoạt động, thời gian tra cứu thậm chí còn giảm thấp hơn, đôi khi đạt 6–8 mili giây. Trên thực tế, cả hai thiết lập đều cho cảm giác nhanh như chớp đối với các lần truy cập lặp lại. Mặc dù việc đặt DNS trực tiếp trên PC vẫn vượt trội hơn DNS của router một chút, nhưng khả năng lưu vào bộ nhớ đệm DNS từ tất cả các thiết bị trong mạng của router vượt xa vài mili giây bổ sung mà bạn nhận được khi đặt DNS trên một thiết bị. Bằng cách tập trung tất cả bộ nhớ đệm DNS của bạn trên router, tất cả các thiết bị khác đều được hưởng lợi từ các địa chỉ đã được phân giải mà không cần phải truy cập trang web thêm vài lần.
Nhìn chung, mạng của bạn có thể sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian hơn khi đặt DNS trên router về mặt lưu trữ địa chỉ vào bộ nhớ đệm.
Ảnh Hưởng Đến Trải Nghiệm Thực Tế: Xem Phim Trực Tuyến và Chơi Game
Đối với các trò chơi trực tuyến, tốc độ DNS chủ yếu ảnh hưởng đến tốc độ bạn kết nối với máy chủ hoặc tìm trận đấu. Một khi bạn đã vào trò chơi, DNS hầu như không đóng vai trò gì trong ping hoặc độ trễ của bạn, vì nó chỉ giúp phát hiện máy chủ ban đầu hoặc tìm trận đấu. Tuy nhiên, nếu bạn chơi nhiều trò chơi khác nhau hoặc thường xuyên chuyển đổi máy chủ, một DNS nhanh có thể giúp bạn rút ngắn vài giây trong thời gian tìm trận đấu và đăng nhập.
Tôi đã thử nghiệm điều này với các trò chơi như League of Legends và Dragon Nest. Việc thay đổi DNS trên PC của tôi có thể đã cải thiện thời gian đăng nhập và tìm trận đấu, nhưng một khi trò chơi bắt đầu, không có sự khác biệt nào về ping hoặc độ mượt mà của lối chơi. Nếu bạn đang tìm cách giảm ping, hãy tập trung vào nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) và chất lượng kết nối của bạn, chứ không phải DNS.
Tác Động Của Mỗi Phương Pháp Đến Tất Cả Thiết Bị Trong Mạng
Khi bạn thay đổi cài đặt DNS, vị trí bạn thực hiện thay đổi có thể định hình hiệu suất của mọi thiết bị trong mạng của bạn.
DNS Đặt Trên Router: “Cài Đặt Một Lần, Hiệu Quả Cho Mọi Thứ”
Việc đặt DNS trên router có nghĩa là mọi thiết bị trong nhà tôi, bao gồm điện thoại, máy tính bảng, TV thông minh và máy chơi game, đều sử dụng cùng một DNS nhanh. Tôi không cần phải thao tác trên từng thiết bị, và khách truy cập cũng tự động nhận được trải nghiệm được cải thiện tương tự.
Cách tiếp cận này cũng ngăn các thiết bị quay trở lại sử dụng máy chủ DNS chậm của ISP. Hơn nữa, bộ nhớ đệm của router đã tăng tốc các lần truy cập lặp lại cho mọi người trong mạng. Nếu một thành viên trong gia đình tải một trang web trên thiết bị của họ, trang đó cũng sẽ mở nhanh hơn cho tôi nhờ vào bộ nhớ đệm. Tuy nhiên, cũng có những đánh đổi:
- Không tùy chỉnh theo từng thiết bị: Máy tính chơi game của tôi không thể sử dụng DNS chuyên biệt cho game trong khi các thiết bị khác trong nhà sử dụng nhà cung cấp tập trung vào quyền riêng tư.
- Phụ thuộc vào router: Nếu router khởi động lại, dữ liệu DNS được lưu trong bộ nhớ đệm sẽ bị xóa, gây ra một sự chậm lại ngắn cho đến khi bộ nhớ đệm được xây dựng lại.
Dù vậy, đây vẫn là một lựa chọn tuyệt vời.
DNS Đặt Trên Từng Thiết Bị: Kiểm Soát Tối Đa, Công Việc Nhiều Hơn
Việc đặt DNS trên từng thiết bị riêng lẻ cho phép tôi tối ưu hóa cho từng trường hợp sử dụng. Máy tính xách tay làm việc của tôi sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại của Cloudflare (1.1.1.1), TV trong phòng khách của tôi sử dụng Google DNS hoặc Smart DNS để truyền phát, và điện thoại của tôi chuyển đổi DNS dựa trên việc tôi đang sử dụng Wi-Fi hay dữ liệu di động.
Thiết lập này mang lại cho tôi tốc độ tra cứu DNS nhanh nhất có thể trên các thiết bị chính của mình và cho phép tôi thử nghiệm các tính năng bảo mật và quyền riêng tư. Nhưng việc thiết lập cũng tốn nhiều công sức hơn. Với hàng tá thiết bị, việc quản lý các cài đặt riêng lẻ trở nên tẻ nhạt. Các thành viên trong gia đình đôi khi quên cập nhật DNS của họ sau khi thay đổi mạng, dẫn đến tốc độ không nhất quán và đôi khi gây khó chịu.
Cuối cùng, việc lựa chọn giữa DNS trên toàn router và DNS cấp thiết bị không chỉ đơn thuần là về tốc độ – mà còn là về mức độ kiểm soát bạn muốn có và lượng công việc bạn sẵn sàng bỏ ra để giữ cho mạng của mình hoạt động theo ý muốn.
Lựa Chọn Cấu Hình DNS Nào Phù Hù Hợp Với Bạn?
Người dùng điện thoại truy cập cấu hình bộ định tuyến Wi-Fi để cài đặt DNS.
Vậy, thiết lập DNS nào là phù hợp với bạn? Về mặt tốc độ, bạn sẽ nhận được các tra cứu DNS nhanh hơn bằng cách đặt DNS trực tiếp trên PC của mình. Điều này là do PC của bạn bỏ qua việc truy cập router để tìm DNS, cho phép nó phân giải một địa chỉ cục bộ. Tuy nhiên, lợi thế tốc độ này rất nhỏ đến mức bạn khó có thể cảm nhận được sự khác biệt. Thành thật mà nói, sau tất cả các thử nghiệm của tôi, việc sử dụng kết hợp cả DNS cấp router và cấp PC là cách tốt nhất để tối đa hóa khả năng của mạng của bạn.
Đặt DNS trên router của bạn cung cấp cho mọi thiết bị trong nhà bạn một nền tảng nhanh chóng, đáng tin cậy. Điều đó có nghĩa là bạn chỉ phải cấu hình mọi thứ một lần, và đột nhiên điện thoại, máy tính xách tay, máy tính bảng và TV thông minh của bạn đều được hưởng lợi từ hiệu suất và quyền riêng tư DNS tốt hơn. Bộ nhớ đệm DNS của router cũng tăng tốc các lần truy cập lặp lại cho mọi người, vì vậy cả gia đình sẽ có trải nghiệm mượt mà hơn khi truy cập lại các trang web hoặc dịch vụ truyền phát yêu thích của họ.
Nhưng đó mới chỉ là một nửa câu chuyện. Bằng cách đặt DNS trực tiếp trên các thiết bị cụ thể, bạn mở khóa một cấp độ linh hoạt hoàn toàn mới. Ví dụ, tôi sử dụng Smart DNS để bỏ qua các nội dung bị giới hạn địa lý trên TV truyền phát của mình. Tôi không thể đặt DNS đặc biệt này trên router của mình vì nó khá chậm trong việc phân giải địa chỉ và sẽ ảnh hưởng đến tất cả các thiết bị của tôi. Nhưng nếu tôi chỉ đặt nó trên TV thông minh hoặc PC của mình, chỉ thiết bị đó bị ảnh hưởng bởi DNS chậm hơn:
Trong khi DNS chậm hơn là một sự đánh đổi chấp nhận được để truy cập nội dung bị khóa theo khu vực, điều này không nên là mặc định cho tất cả các thiết bị trong mạng của bạn. Bằng cách cẩn thận đặt DNS đặc biệt trên các thiết bị cụ thể, các thiết bị đó có thể truy cập các chức năng nhất định, trong khi mọi thứ khác trong nhà bạn vẫn tiếp tục tận hưởng tốc độ DNS đã đặt của router.
Một lợi thế lớn khác của việc đặt DNS trên máy tính của bạn là thử nghiệm các nhà cung cấp DNS mới trước khi triển khai chúng cho toàn bộ mạng của bạn. Có thể bạn muốn xem liệu một dịch vụ mới có thực sự nhanh hơn, đáng tin cậy hơn hay cung cấp quyền riêng tư tốt hơn hay không. Bằng cách thử nó trên PC của bạn trước, bạn có thể thử nghiệm mà không có bất kỳ rủi ro nào đối với phần còn lại của thiết bị. Nếu có gì đó không hoạt động đúng, việc chuyển đổi lại rất dễ dàng – không cần phải khắc phục sự cố cho cả nhà.
Cách tiếp cận kết hợp này cũng có nghĩa là bạn có thể tùy chỉnh DNS cho các nhu cầu cụ thể. Muốn tăng cường bảo mật trên máy tính xách tay làm việc của bạn? Hãy đặt nó sử dụng DNS chặn phần mềm độc hại. Cần độ trễ thấp nhất cho trò chơi? Hãy hướng PC chơi game của bạn đến DNS nhanh nhất mà bạn có thể tìm thấy. Trong khi đó, mọi người khác ở nhà vẫn được hưởng lợi từ thiết lập của router, và bạn không phải quản lý hàng tá cấu hình khác nhau.
Trên thực tế, việc kết hợp cài đặt DNS cấp router và cấp thiết bị mang lại cho bạn những gì tốt nhất của cả hai thế giới: những cải tiến rộng lớn cho mọi người và những điều chỉnh mục tiêu nơi bạn cần nhất. Đây là cách linh hoạt nhất, sẵn sàng cho tương lai để giữ cho mạng của bạn nhanh chóng, linh hoạt và sẵn sàng cho bất cứ điều gì bạn muốn thực hiện – dù là truyền phát, chơi game, làm việc hay chỉ đơn giản là duyệt web.
