Trong thời đại số hóa, các công ty công nghệ lớn, đặc biệt là Microsoft, rất quan tâm đến dữ liệu của bạn. Việc thu thập dữ liệu cá nhân từ PC Windows không chỉ giúp họ tối ưu hóa trải nghiệm người dùng và cá nhân hóa dịch vụ, mà đôi khi còn phục vụ mục đích thương mại. Tuy nhiên, người dùng thường băn khoăn không biết chính xác Microsoft đang thu thập những loại dữ liệu nào từ máy tính của họ và mức độ ảnh hưởng đến quyền riêng tư ra sao. Bài viết này sẽ làm rõ vấn đề đó và hướng dẫn bạn cách kiểm soát dữ liệu của mình.
Microsoft thu thập nhiều loại thông tin khác nhau để cải thiện sản phẩm, dịch vụ và hiểu hơn về cách người dùng tương tác với hệ điều hành Windows. Dưới đây là những loại dữ liệu chính mà Microsoft có thể đang thu thập từ thiết bị của bạn.
1. Dữ Liệu Duyệt Web Microsoft Edge
Nếu bạn thường xuyên sử dụng Microsoft Edge làm trình duyệt mặc định trên Windows, rất có thể mọi hoạt động duyệt web của bạn đang được thu thập. Microsoft ghi lại lịch sử duyệt web, các trang web bạn truy cập, mật khẩu được lưu trữ và các thiết lập cá nhân hóa trình duyệt. Mục đích chính của việc này là để cung cấp trải nghiệm duyệt web tốt hơn, đưa ra các gợi ý trang web phù hợp và hiển thị quảng cáo cá nhân hóa.
Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể vô hiệu hóa việc chia sẻ dữ liệu duyệt web này. Để tăng cường quyền riêng tư cho trình duyệt Edge, bạn hãy thực hiện các bước sau:
- Mở trình duyệt Edge.
- Nhấp vào biểu tượng ba chấm (
...) ở góc trên bên phải để mở menu. - Chọn Cài đặt (Settings).
- Đi tới Quyền riêng tư, tìm kiếm và dịch vụ (Privacy, search, and services).
- Tại đây, bạn có thể tắt các thanh trượt cho các tùy chọn như:
- Dữ liệu chẩn đoán tùy chọn (Optional diagnostic data).
- Cải thiện tìm kiếm và dịch vụ (Search and service improvement).
- Cá nhân hóa & quảng cáo (Personalization & advertising).
- Và các dịch vụ Edge khác liên quan đến việc thu thập dữ liệu.
Việc tắt các tùy chọn này sẽ ngăn Microsoft sử dụng thông tin của bạn cho quảng cáo mục tiêu hoặc các gợi ý cá nhân hóa, giúp bảo vệ quyền riêng tư cá nhân hiệu quả hơn.
2. Vị Trí Của Bạn
Cài đặt vị trí trong Windows 11 giúp quản lý quyền truy cập vị trí của các ứng dụng và hệ thống.
Microsoft biết chính xác vị trí địa lý của bạn mỗi khi máy tính được bật. Mặc dù điều này nghe có vẻ đáng lo ngại, nhưng việc bật dịch vụ vị trí cũng mang lại nhiều tiện ích. Windows có thể cung cấp chỉ đường, hiển thị các cửa hàng và nhà hàng gần bạn, tự động điều chỉnh múi giờ chính xác và cho phép sử dụng tính năng “Tìm thiết bị của tôi” (Find My Device) khi cần thiết.
Nếu bạn cảm thấy việc theo dõi vị trí này quá xâm phạm quyền riêng tư, Microsoft cung cấp tùy chọn để tắt chia sẻ vị trí. Để thực hiện:
- Vào Cài đặt (Settings).
- Chọn Quyền riêng tư & bảo mật (Privacy & security).
- Đi tới Vị trí (Location).
- Tại đây, bạn có thể:
- Tắt hoàn toàn Dịch vụ vị trí (Location services) để vô hiệu hóa mọi tính năng định vị.
- Hoặc tắt thủ công quyền truy cập vị trí cho từng ứng dụng mà bạn không muốn chúng sử dụng vị trí của mình.
- Bạn cũng có thể cuộn xuống để xem lại các yêu cầu gần đây đối với dữ liệu vị trí này.
3. Mẫu Chữ Viết và Giọng Nói
Microsoft có thể thu thập dữ liệu về cách bạn nói, cách bạn viết và thậm chí cả cách bạn vẽ trên thiết bị. Mặc dù việc thu thập dữ liệu này không phải là bắt buộc để sử dụng Windows, Microsoft lý giải rằng họ làm vậy để cải thiện chức năng của hệ điều hành. Dữ liệu này được sử dụng để đào tạo các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI), đề xuất các sản phẩm và tính năng của Microsoft, và đôi khi được bán cho các bên thứ ba để cá nhân hóa quảng cáo.
Nếu bạn không muốn một trong những công ty công nghệ quyền lực nhất thế giới thu thập thông tin về kiểu gõ phím hay nét vẽ của mình, bạn có thể ngăn chặn việc này:
- Đi tới Cài đặt (Settings).
- Chọn Quyền riêng tư & bảo mật (Privacy & security).
- Tìm Cá nhân hóa mực & nhập (Inking & typing personalization).
- Tại đây, bạn có thể tắt các tính năng viết và inking tùy chỉnh. Điều này sẽ ngăn Microsoft thu thập dữ liệu, nhưng cũng có thể làm giảm một số chức năng cá nhân hóa liên quan.
- Trên cùng trang Quyền riêng tư & bảo mật (Privacy & security), bạn cũng nên mở Chẩn đoán & phản hồi (Diagnostics & feedback) và tắt thanh trượt Cải thiện mực và nhập (Improve inking and typing).
4. Thông Tin Phần Cứng Máy Tính Của Bạn
Một phần đáng kể trong lượng dữ liệu mà Microsoft thu thập là về phần cứng máy tính của bạn. Điểm khác biệt ở đây là đây được coi là “dữ liệu chẩn đoán bắt buộc” (khác với “dữ liệu chẩn đoán tùy chọn” đã đề cập ở trên), điều này có nghĩa là bạn không thể từ chối chia sẻ thông tin này.
Các lý do chính cho việc thu thập dữ liệu phần cứng bao gồm: hiểu các loại kết hợp phần cứng mà người dùng đang sử dụng và phân tích các vấn đề dựa trên cấu hình phần cứng cụ thể của người dùng. Về lý thuyết, khi Windows gặp sự cố hoặc gặp lỗi, Microsoft có thể xem xét cấu hình PC của bạn để tìm ra nguyên nhân.
5. Dữ Liệu Hiệu Suất
Công cụ Performance Monitor trong Windows giúp theo dõi và phân tích hiệu suất hệ thống theo thời gian thực.
Để khắc phục lỗi, duy trì bảo mật sản phẩm và tối ưu hóa hệ điều hành của mình, Microsoft thu thập một loạt dữ liệu hiệu suất. Thông tin này bao gồm phiên bản hệ điều hành bạn đang sử dụng, loại thiết bị, các lỗi xảy ra, và mức độ sử dụng CPU/bộ nhớ. Có rất nhiều chỉ số hiệu suất khác được thu thập, chẳng hạn như thời gian bộ xử lý, các hoạt động đọc/ghi đĩa, và băng thông mạng.
Nếu bạn muốn hiểu rõ hơn về dữ liệu hiệu suất đang được thu thập, bạn có thể mở công cụ Performance Monitor bằng cách tìm kiếm nó trong menu Start. Hầu hết các chỉ số được thu thập tại đây sau đó sẽ được gửi về Microsoft. Dữ liệu hiệu suất về các ứng dụng bạn sử dụng và dịch vụ Azure cũng được thu thập.
6. Cài Đặt Cấu Hình
Giao diện tiện ích System Configuration (MSConfig) trên Windows 11, dùng để quản lý khởi động và dịch vụ hệ thống.
Nhiều người dễ dàng nghĩ rằng các công ty công nghệ lớn muốn thu thập mọi byte dữ liệu về bạn để sau đó bán cho bên trả giá cao nhất. Mặc dù điều đó có thể đúng với một số loại dữ liệu, nhưng một số thông tin khác được thu thập để cải thiện các sản phẩm và dịch vụ của họ. Đây là trường hợp chính với dữ liệu cấu hình của bạn.
Để tối ưu hóa hệ điều hành của mình, Microsoft thu thập dữ liệu về quá trình khởi động, các dịch vụ bạn đang chạy trên hệ điều hành và các công cụ bạn đã kích hoạt.
7. Báo Cáo Lỗi
Có một số thông tin bạn nên muốn Microsoft thu thập: lỗi hệ điều hành và ứng dụng nằm trong số đó. Thông qua hệ thống Báo cáo Lỗi Windows (Windows Error Reporting – WER), Microsoft thu thập thông tin liên quan đến các sự cố hệ thống, lỗi ứng dụng và các vấn đề khác được phát hiện. Việc thu thập báo cáo lỗi được bật theo mặc định và bạn không cần phải lo lắng về việc bật nó lên. Dữ liệu này giúp Microsoft xác định và khắc phục các vấn đề, từ đó cải thiện độ ổn định và bảo mật của hệ điều hành.
Microsoft có thể biết nhiều hơn về một số khía cạnh của bạn so với những gì bạn nghĩ. Điều này đôi khi có thể gây lo lắng, nhưng trong hầu hết các trường hợp, Microsoft cung cấp cho bạn quyền lựa chọn để tránh chia sẻ một số loại thông tin nhất định. Trước khi quyết định vô hiệu hóa việc chia sẻ dữ liệu này, điều quan trọng là bạn phải hiểu rõ dữ liệu đó là gì và liệu việc giữ bí mật có thực sự cần thiết hay không. Chia sẻ suy nghĩ của bạn về quyền riêng tư dữ liệu trên Windows và những cài đặt nào bạn đã tùy chỉnh để bảo vệ thông tin của mình trong phần bình luận bên dưới!
