Theo thời gian, việc một chiếc máy tính chạy chậm đi là điều hoàn toàn tự nhiên, nhưng không có nghĩa là bạn phải chấp nhận điều đó. Từ việc dọn dẹp ổ đĩa, tối ưu cài đặt nguồn cho đến gỡ bỏ các ứng dụng không cần thiết và nâng cấp phần cứng, có rất nhiều cách để “hồi sinh” chiếc PC Windows của bạn, giúp nó hoạt động mượt mà như mới. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những hướng dẫn chi tiết và hiệu quả nhất để tăng tốc Windows và khắc phục tình trạng máy tính chạy chậm, biến thiết bị của bạn thành một cỗ máy mạnh mẽ trở lại.
1. Dọn Dẹp Ổ Đĩa với Disk Cleanup
Theo thời gian sử dụng, máy tính của bạn sẽ tích lũy vô số tệp không cần thiết như các tệp hệ thống cũ, tệp tạm thời và dữ liệu bộ nhớ đệm (cache). Những tệp này không chỉ chiếm dụng không gian ổ cứng quý giá mà còn có thể ảnh hưởng đáng kể đến hiệu suất tổng thể của PC, khiến máy tính chạy chậm và ì ạch hơn.
Sử dụng công cụ Disk Cleanup được tích hợp sẵn trong Windows là một giải pháp hiệu quả giúp bạn loại bỏ các tệp rác này, từ đó cải thiện tốc độ và tối ưu hiệu quả lưu trữ. Việc thường xuyên sử dụng công cụ này – lý tưởng nhất là vài tháng một lần – sẽ giúp duy trì hiệu suất mượt mà và ngăn chặn sự tích tụ dữ liệu rác làm giảm tốc độ hệ thống của bạn.
Giao diện công cụ Disk Cleanup của Windows hiển thị các loại tệp có thể xóa để giải phóng dung lượng
2. Hạn Chế Ứng Dụng Khởi Động Cùng Windows
Khi bạn cài đặt phần mềm mới vào PC, một số chương trình có thể tự động thêm mình vào danh sách khởi động cùng Windows. Mặc dù các ứng dụng như phần mềm diệt virus hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây cần phải chạy ngay khi máy khởi động, nhưng việc có quá nhiều ứng dụng khởi động cùng lúc có thể làm máy tính chạy chậm lại đáng kể.
Điều này là do mỗi ứng dụng khởi chạy đều tiêu tốn các tài nguyên quý giá như RAM và sức mạnh CPU, dẫn đến thời gian khởi động lâu hơn và giảm hiệu suất tổng thể.
Để giải quyết vấn đề này, hãy mở Task Manager (Quản lý Tác vụ) bằng cách nhấn tổ hợp phím Ctrl + Shift + Esc, sau đó điều hướng đến tab Startup apps (Ứng dụng khởi động).
Tại đây, bạn sẽ thấy danh sách các chương trình được thiết lập để chạy khi PC khởi động. Hãy xem xét danh sách này và vô hiệu hóa bất kỳ ứng dụng không cần thiết nào bằng cách nhấp chuột phải vào chúng và chọn Disable (Tắt). Sau khi thực hiện, PC của bạn sẽ khởi động nhanh hơn, giống như khi bạn mới mua máy.
Thẻ Startup apps (Ứng dụng khởi động) trong Task Manager của Windows 11 hiển thị danh sách các chương trình
3. Gỡ Bỏ Ứng Dụng, Chương Trình và Tiện Ích Mở Rộng Không Cần Thiết
Một cách hiệu quả khác để làm PC của bạn hoạt động như mới là gỡ cài đặt bất kỳ chương trình nào mà bạn không còn sử dụng. Điều này bao gồm cả các phần mềm rác (bloatware) được nhà sản xuất cài đặt sẵn. Những chương trình không cần thiết này không chỉ tiêu tốn không gian lưu trữ quý giá mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất bằng cách chạy ngầm và sử dụng tài nguyên hệ thống.
Bạn có thể sử dụng Control Panel hoặc ứng dụng Settings (Cài đặt) để loại bỏ các ứng dụng này. Sau khi gỡ cài đặt, hãy đảm bảo loại bỏ bất kỳ tệp hoặc mục đăng ký còn sót lại của phần mềm. Bạn cũng có thể sử dụng các công cụ của bên thứ ba như CCleaner để đảm bảo việc dọn dẹp được triệt để.
Ngoài các ứng dụng và chương trình, các tiện ích mở rộng của trình duyệt cũng có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của PC. Điều này đặc biệt đúng nếu chúng đã lỗi thời hoặc được tối ưu hóa kém. Bạn nên xem lại các tiện ích mở rộng của trình duyệt và xóa bất kỳ tiện ích nào không cần thiết hoặc đang gây ra vấn đề.
4. Bật Chế Độ Nguồn “Hiệu Suất Tối Ưu”
Theo mặc định, Windows sử dụng chế độ nguồn “Cân bằng” (Balanced), nhằm mục đích cân bằng giữa hiệu suất và mức tiêu thụ điện năng. Cài đặt này lý tưởng cho các tác vụ hàng ngày nhưng có thể hạn chế toàn bộ tiềm năng của PC trong các hoạt động đòi hỏi cao hơn. Nếu bạn nhận thấy độ trễ hoặc hiệu suất giảm sút trong các tác vụ như chơi game hoặc chỉnh sửa đa phương tiện, việc chuyển sang chế độ nguồn “Hiệu suất tối ưu” (Best Performance) có thể giúp ích.
Để thực hiện điều này, hãy mở Settings > System > Power & battery (Cài đặt > Hệ thống > Nguồn và pin) và nhấp vào menu thả xuống bên cạnh Power mode (Chế độ nguồn) để chọn Best performance. Mặc dù có thể làm tăng nhẹ mức tiêu thụ điện năng, đặc biệt là trên laptop, chế độ này có thể giúp PC của bạn phản hồi nhanh hơn đáng kể.
Menu Power & battery (Nguồn và pin) trong Cài đặt Windows 11 với tùy chọn Chế độ nguồn được chọn
5. Quét và Loại Bỏ Phần Mềm Độc Hại
Ngay cả khi bạn đã cẩn thận, các phần mềm độc hại như virus, spyware và adware vẫn có thể xâm nhập vào hệ thống của bạn theo thời gian. Những chương trình độc hại này thường chạy âm thầm trong nền, tiêu thụ tài nguyên hệ thống và gây ra các vấn đề về hiệu suất mà có thể không được nhận thấy ngay lập tức, khiến máy tính chạy chậm không rõ nguyên nhân.
Để đối phó với điều này, việc chạy các bản quét phần mềm độc hại thường xuyên bằng ứng dụng Windows Security (Bảo mật Windows) hoặc một phần mềm diệt virus đáng tin cậy của bên thứ ba là rất cần thiết. Hơn nữa, bạn nên thiết lập các bản quét hàng tuần để phát hiện các mối đe dọa tiềm ẩn sớm.
Tùy chọn Full scan (Quét toàn bộ) được chọn trong ứng dụng Windows Security (Bảo mật Windows)
6. Cài Đặt Các Bản Cập Nhật Hệ Thống và Driver
Các bản cập nhật, dù là cho hệ điều hành hay driver, đều rất cần thiết để duy trì hiệu suất và bảo mật cho PC của bạn. Các bản cập nhật Windows thường bao gồm các bản vá lỗi quan trọng, tính năng mới và các sửa lỗi đã biết, tất cả đều có thể giúp PC của bạn chạy hiệu quả hơn.
Tương tự, các bản cập nhật driver đảm bảo phần cứng của bạn – như card đồ họa, âm thanh và các thành phần mạng – hoạt động trơn tru với phần mềm mới nhất, nâng cao tốc độ và độ ổn định.
Bằng cách thường xuyên cập nhật cả hệ thống và driver, bạn có thể đảm bảo PC của mình hoạt động như mới – hoặc thậm chí tốt hơn – nhờ vào các chức năng nâng cao và tối ưu hóa đi kèm với mỗi bản cập nhật, giúp tăng tốc máy tính của bạn.
Thẻ Windows Update (Cập nhật Windows) trong ứng dụng Cài đặt của Windows
7. Chống Phân Mảnh Ổ Cứng (Defrag)
Khi bạn sử dụng máy tính, các tệp được lưu ở các vị trí rải rác trên ổ cứng, tạo ra tình trạng được gọi là phân mảnh. Khi điều này xảy ra, ổ cứng của bạn phải hoạt động vất vả hơn để truy xuất dữ liệu từ nhiều vị trí khác nhau, làm chậm hiệu suất thực hiện tác vụ. Vấn đề này phổ biến hơn ở các ổ cứng HDD truyền thống và có thể khiến máy tính của bạn cảm thấy ì ạch hơn so với khi mới mua.
Chống phân mảnh (defragmentation) sắp xếp lại các tệp bị phân mảnh bằng cách sắp xếp chúng thành các khối liền kề trên ổ cứng. Quá trình này giúp giảm thời gian ổ cứng cần để định vị tệp, từ đó cải thiện hiệu suất tổng thể và thời gian tải nhanh hơn. Tin tốt là việc chống phân mảnh ổ cứng trên Windows khá đơn giản bằng cách sử dụng công cụ “Optimize Drives” (Tối ưu hóa ổ đĩa) được tích hợp sẵn.
8. Cài Đặt Lại Windows (Clean Install)
Dù bạn có thử bao nhiêu thủ thuật tối ưu hóa phần mềm đi chăng nữa, chúng sẽ không hiệu quả bằng việc cài đặt lại Windows. Đây là một cách chắc chắn để mang lại cho PC của bạn một khởi đầu mới và khiến nó chạy như mới trở lại.
Việc thực hiện một bản cài đặt Windows “sạch” (clean installation) xóa bỏ hoàn toàn mọi thứ, giải quyết các vấn đề tồn đọng và khôi phục PC của bạn về tốc độ và độ ổn định ban đầu. Mặc dù việc cài đặt lại Windows yêu cầu bạn phải sao lưu các tệp và cài đặt lại các ứng dụng của mình, nhưng những lợi ích mà nó mang lại hoàn toàn xứng đáng với công sức bỏ ra để tăng tốc máy tính một cách triệt để.
9. Nâng Cấp RAM
Một bước cuối cùng nhưng cực kỳ quan trọng trong việc cải thiện hiệu suất máy tính của bạn là nâng cấp RAM. Như bạn đã biết, RAM rất cần thiết cho khả năng xử lý nhiều tác vụ đồng thời của máy tính. Máy tính của bạn có càng nhiều RAM, nó càng có thể xử lý nhiều dữ liệu cùng lúc. Nếu bạn muốn thời gian tải nhanh hơn và trải nghiệm đa nhiệm mượt mà hơn, hãy cân nhắc tăng dung lượng RAM lên ít nhất 16 GB.
Trước khi nâng cấp, điều cần thiết là kiểm tra thông số kỹ thuật của PC để xác định lượng RAM tối đa mà hệ thống của bạn có thể hỗ trợ. Hầu hết các máy tính hiện đại đều cho phép nâng cấp RAM dễ dàng và quá trình này tương đối nhanh chóng.
Hai thanh RAM máy tính được cầm trên tay, biểu tượng cho việc nâng cấp bộ nhớ
Duy trì hiệu suất PC của bạn không cần phải phức tạp. Đôi khi, chỉ cần kiểm tra các bản cập nhật và gỡ cài đặt các ứng dụng không sử dụng cũng có thể giúp bạn thổi luồng sinh khí mới vào thiết bị của mình. Những lúc khác, bạn có thể cần phải nhờ đến giải pháp mạnh mẽ hơn như cài đặt lại Windows từ đầu. Dù bằng cách nào, việc áp dụng các bước được nêu trên chắc chắn sẽ giúp bạn khắc phục máy tính chạy chậm và làm cho PC của bạn hoạt động trơn tru trở lại.
