Trong số các vật dụng cá nhân mà chúng ta mang theo hàng ngày, điện thoại thông minh là một trong những thiết bị dễ bị đánh cắp nhất. Mặc dù cả Android và iOS đều được trang bị các tính năng theo dõi thiết bị như Find My iPhone hay Google Find My Device, nhưng thực tế là kẻ trộm vẫn có rất nhiều thủ thuật tinh vi để vô hiệu hóa khả năng định vị, khiến bạn khó lòng tìm lại được chiếc điện thoại bị mất của mình. Hiểu rõ những chiêu thức này sẽ giúp bạn nâng cao cảnh giác và trang bị các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn.
Dưới đây là 5 phương pháp phổ biến mà kẻ gian thường sử dụng để cắt đứt liên lạc với chiếc điện thoại của bạn, biến nó thành một “cục gạch” không thể truy vết được.
1. Kích hoạt Chế độ Máy bay (Airplane Mode) để Cắt Đứt Mọi Kết Nối
Một trong những hành động đầu tiên mà kẻ trộm thường thực hiện sau khi có được điện thoại của bạn là bật chế độ máy bay. Đây là cách nhanh nhất và dễ nhất để vô hiệu hóa tất cả các kết nối di động, Bluetooth và Wi-Fi mà điện thoại có thể có. Điều đáng nói là cả iOS và Android đều cho phép truy cập nhanh vào chế độ máy bay từ Trung tâm điều khiển (Control Center trên iPhone) hoặc thanh thông báo (trên Android) mà không cần mở khóa thiết bị.
Điện thoại Pixel 9a hiển thị Chế độ Máy bay trong thanh thông báo
Điện thoại của bạn cần có kết nối internet để cập nhật vị trí trên mạng Find My của Apple hoặc Find Hub của Google. Một số thiết bị đời mới hơn có thể cập nhật vị trí ngay cả khi đã tắt nguồn, nhưng trừ khi bạn sở hữu một chiếc điện thoại tương đối hiện đại, thiết bị của bạn rất có thể sẽ “biến mất” khỏi bản đồ ngay khi chế độ máy bay được kích hoạt.
Để chống lại điều này, bạn nên xem xét vô hiệu hóa quyền truy cập vào các điều khiển thiết bị khi điện thoại bị khóa. Trên iPhone, bạn có thể thay đổi cài đặt này tại Cài đặt > Face ID & Mật mã > Cho phép truy cập khi khóa và tắt Trung tâm điều khiển. Tương tự, bạn cũng nên xem xét tắt các mục khác mà bạn không muốn kẻ trộm có thể truy cập. Trên Android, cài đặt này có thể khác nhau tùy thiết bị; hãy tìm trong phần Màn hình khóa hoặc mục tương tự trong Cài đặt.
2. Vứt Thẻ SIM Vật Lý – Cắt Đứt Dấu Vết Mạng Di Động
Thẻ SIM là cách duy nhất để điện thoại của bạn có thể truy cập internet khi bạn ở ngoài và không kết nối với mạng Wi-Fi. Nếu mất kết nối di động, việc theo dõi thiết bị sẽ trở nên cực kỳ khó khăn, dù là qua internet hay qua phương pháp định vị tam giác sóng di động – một phương pháp thường được cơ quan thực thi pháp luật sử dụng để theo dõi số điện thoại hoặc thiết bị thông qua số IMEI của chúng.
Đây là một trong những lý do lớn nhất mà các chuyên gia khuyên dùng eSIM để tăng cường bảo mật cho điện thoại thông minh của bạn. eSIM sẽ không bảo vệ dữ liệu của bạn khỏi bị truy cập hay ngăn điện thoại bị đánh cắp, nhưng chúng không dễ dàng bị tháo ra như SIM vật lý. Điều này có nghĩa là điện thoại của bạn vẫn sẽ đăng ký trên mạng của nhà mạng và, nếu bạn đã bật dữ liệu di động, nó sẽ có thể cập nhật vị trí trên bất kỳ dịch vụ theo dõi nào bạn đang sử dụng. Điều này giúp bạn và cơ quan thực thi pháp luật dễ dàng theo dõi thiết bị bị mất.
Tuy nhiên, eSIM không phải là không thể phá vỡ; một người có đủ kiến thức kỹ thuật vẫn có thể đột nhập và vô hiệu hóa chúng. Nhưng mức độ chuyên môn kỹ thuật cần thiết để làm điều đó là khá cao và có lẽ không phải kẻ trộm điện thoại thông thường nào cũng có được. Việc này cũng khiến điện thoại trở nên vô dụng trên thị trường đồ cũ, đồng nghĩa với việc thủ phạm không thể bán nó ngay sau khi trộm.
3. Khôi Phục Cài Đặt Gốc (Factory Reset) và Cài Đặt ROM Mới
Trên các thiết bị cũ hơn, không có các biện pháp bảo vệ chống khôi phục cài đặt gốc hiện đại, kẻ trộm có thể khôi phục cài đặt gốc cho điện thoại của bạn hoặc cài đặt một hệ điều hành mới để biến nó thành một thiết bị “mới tinh”. Đây không phải là một quá trình dễ dàng nhất, nhưng chắc chắn dễ hơn nhiều so với việc tháo eSIM. Hầu hết các cửa hàng sửa chữa điện thoại có thể cài đặt một ROM mới cho điện thoại hiện có để vượt qua tất cả các lớp bảo vệ đang hoạt động.
Điện thoại Android thường dễ bị ảnh hưởng bởi phương pháp này hơn so với iPhone, đặc biệt khi xét đến số lượng ROM điện thoại thông minh có sẵn để tải xuống trực tuyến. Lưu ý rằng điều này yêu cầu bộ nạp khởi động (bootloader) của thiết bị phải được mở khóa, vì vậy một lần nữa, cần có một số chuyên môn kỹ thuật để thực hiện thao tác này.
Tuy nhiên, với việc một số kẻ trộm còn thực hiện các sửa đổi phần cứng cho điện thoại để thay thế các vi xử lý và mạch cụ thể, điều này vẫn hoàn toàn khả thi. Android cũng có tính năng Bảo vệ Khôi phục Cài đặt Gốc (Factory Reset Protection – FRP) được thiết kế để làm cho điện thoại của bạn không thể sử dụng được bằng cách khóa quy trình khôi phục trong trường hợp bị trộm. Nhưng nó không phải là hoàn hảo, và vẫn có những cách để vượt qua các lớp bảo vệ này để tội phạm có thể sử dụng điện thoại bị đánh cắp mà không cần cung cấp bất kỳ bằng chứng sở hữu nào.
4. Thay Đổi Số IMEI – Thay Đổi Danh Tính Thiết Bị
Một phương pháp hiệu quả khác, dù khó khăn về mặt kỹ thuật, để ngăn bạn theo dõi điện thoại của mình là thay đổi số IMEI. Số IMEI (International Mobile Equipment Identity) là một mã 15 chữ số duy nhất xác định điện thoại của bạn trên mạng của nhà mạng. Miễn là điện thoại của bạn có thẻ SIM đang hoạt động và kết nối với mạng, nó sẽ báo cáo số IMEI của mình và do đó có thể được truy vết.
Số IMEI trên điện thoại Android
Việc thay đổi số IMEI không hợp pháp ở một số quốc gia, nhưng ở một số nơi khác lại chưa có luật cụ thể cấm điều này. Tuy nhiên, việc thực hiện đúng cách không hề dễ dàng; đây là một trong những hành động phức tạp nhất về mặt kỹ thuật mà kẻ trộm có thể thực hiện để “lật kèo” một thiết bị bị đánh cắp nhằm bán lại trên thị trường đồ cũ. Có các công cụ trực tuyến có thể sửa đổi số IMEI của thiết bị, nhưng điều này thường chỉ là tạm thời và không che giấu được số IMEI thực sự.
Đây cũng là một phương pháp thường áp dụng cho các thiết bị Android hơn là iPhone, mặc dù nó còn phụ thuộc vào loại chipset mà thiết bị Android của bạn sử dụng.
5. Can Thiệp Phần Cứng (Hardware Modifications) – Biện Pháp Tinh Vi Nhất
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, việc thay thế hoặc gỡ bỏ các vi xử lý/linh kiện trên bo mạch chủ của điện thoại là hoàn toàn có thể để vượt qua các lớp bảo vệ và mở khóa/khôi phục thiết bị bị đánh cắp. Nhiều giải pháp bảo vệ cấp nhân (kernel-level) hoặc cấp phần cứng hoạt động dựa trên các thành phần riêng lẻ. Vì vậy, nếu ai đó thay thế toàn bộ một mạch tích hợp trên bo mạch chủ của điện thoại, về lý thuyết, nó có thể vượt qua các biện pháp bảo vệ đó.
Phương pháp này đáng ngạc nhiên là khá hiệu quả về chi phí để thực hiện, và bất kỳ kỹ thuật viên sửa chữa nào làm việc với bo mạch chủ điện thoại đều có thể xác định các thành phần dễ bị tổn thương bằng cách nghiên cứu. Đây là một thực trạng phổ biến ở nhiều thị trường smartphone cạnh tranh khốc liệt trên thế giới, nơi người dùng thường tìm kiếm các giải pháp sửa chữa giá rẻ thay vì bỏ đi điện thoại của họ. Các kỹ thuật viên đã tìm ra nhiều cách để sửa chữa hoặc làm việc với các loại bo mạch chủ và chip khác nhau. Nếu việc thay thế một con chip có thể làm cho điện thoại hoạt động trở lại từ trạng thái “chết”, thì nó cũng có thể mở khóa hoặc vô hiệu hóa tính năng theo dõi.
Điện thoại thông minh đang được kỹ thuật viên sửa chữa
Khi các linh kiện bên trong điện thoại ngày càng thu nhỏ và các công ty bắt đầu phát triển phần cứng tùy chỉnh, việc sửa đổi phần cứng đối với điện thoại bị đánh cắp sẽ trở nên khó khăn hơn. Điều này có nghĩa là mặc dù khả năng điện thoại của bạn có thể được sửa chữa sẽ thấp hơn nếu một con chip nhỏ trị giá vài xu bị hỏng, nhưng điều đó cũng đồng nghĩa với việc một con chip tương tự khác sẽ không thể được thay thế để làm cho điện thoại của bạn không thể truy vết.
Tóm lại, trong khi các điện thoại thông minh ngày càng trở nên thông minh hơn và việc theo dõi chúng khi bị mất cũng dễ dàng hơn, thì kẻ trộm điện thoại cũng ngày càng tinh vi hơn trong việc tìm cách đưa chúng ra khỏi “mạng lưới” giám sát. Biện pháp phòng vệ tốt nhất của bạn vẫn là đơn giản nhất: luôn cảnh giác ở nơi công cộng và tránh để điện thoại của bạn bị đánh cắp ngay từ đầu. Đây là một tình huống gây khó chịu – và thường tốn kém – như nhiều người đã trải nghiệm cá nhân.
