Việc sở hữu một chiếc máy tính cũ là lựa chọn tài chính thông minh nếu bạn có ngân sách hạn chế. Tuy nhiên, một thiết bị Windows đã qua sử dụng với mức giá hấp dẫn tiềm ẩn không ít rủi ro. Để tránh những sự cố không mong muốn sau này, việc kiểm tra kỹ lưỡng các thành phần quan trọng của máy là cực kỳ cần thiết. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn một hướng dẫn chi tiết các bước kiểm tra máy tính cũ, laptop cũ để đảm bảo bạn đưa ra quyết định mua hàng sáng suốt và có được một thiết bị hoạt động ổn định, đáng tin cậy.
1. Kiểm Tra Màn Hình, Bàn Phím và Bàn Di Chuột (Trackpad)
Màn hình, bàn phím và bàn di chuột là ba thành phần thiết yếu nhất cần được kiểm tra khi mua một chiếc laptop đã qua sử dụng. Đây là những bộ phận bạn sẽ tương tác trực tiếp hàng ngày, và bất kỳ vấn đề nào cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến trải nghiệm sử dụng thiết bị.
Để kiểm tra màn hình, bạn hãy truy cập một trang web chuyên dụng như Test My Screen. Tại đây, bạn có thể dễ dàng kiểm tra xem màn hình có bị điểm chết (dead pixel), ám màu, hay bị nhấp nháy hay không. Hãy sử dụng các nền màu đơn sắc (trắng, đen, đỏ, xanh lá cây và xanh dương) để phát hiện những bất thường nhỏ nhất về điểm ảnh. Ngoài ra, hãy thử điều chỉnh độ sáng màn hình để đảm bảo chức năng này hoạt động trơn tru và kiểm tra xem có hiện tượng hở sáng hay ánh sáng không đều hay không.
Giao diện website Test My Screen giúp kiểm tra điểm chết và màu sắc màn hình máy tính
Đối với bàn phím, hãy sử dụng công cụ trực tuyến như Keyboard Tester để xác nhận rằng tất cả các phím đều phản hồi tốt và không bị kẹt. Để kiểm tra bàn di chuột (trackpad), bạn chỉ cần di chuyển con trỏ để đảm bảo độ nhạy và mượt mà, đồng thời thử các cử chỉ đa chạm như cuộn, chụm để phóng to (pinch-to-zoom) và chạm nhiều ngón tay nếu trackpad hỗ trợ. Đừng quên kiểm tra các nút bấm vật lý (nút chuột trái và phải) xem có phản hồi tốt, không bị kẹt hay quá cứng hay không.
2. Kiểm Tra Webcam, Microphone và Loa
Nếu bạn đang cân nhắc mua một chiếc laptop, việc kiểm tra webcam là rất quan trọng. Bạn có thể thực hiện điều này một cách đơn giản bằng cách mở ứng dụng Camera có sẵn trên Windows. Hình ảnh hiển thị phải rõ ràng và hoạt động bình thường. Nếu camera bị mờ, giật lag hoặc không phản hồi, đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề.
Tiếp theo, hãy kiểm tra microphone bằng cách truy cập Cài đặt > Hệ thống > Âm thanh (Settings > System > Sound). Trong phần “Đầu vào” (Input), chọn thiết bị microphone tích hợp, sau đó nhấp vào Bắt đầu kiểm tra (Start test). Bắt đầu nói, sau đó sử dụng nút Phát (Play) để nghe lại đoạn âm thanh đã ghi và kiểm tra xem có độ rõ nét, biến dạng hoặc vấn đề về âm lượng hay không.
Tùy chọn kiểm tra microphone tích hợp trong cài đặt âm thanh của Windows 11
Để kiểm tra loa, hãy quay lại menu Âm thanh (Sound), chuyển đến phần “Đầu ra” (Output) và chọn loa tích hợp. Nhấp vào nút Kiểm tra (Test) để phát một âm thanh và đảm bảo âm thanh rõ ràng, không bị rè hoặc biến dạng.
Ngoài ra, việc kiểm tra các cổng kết nối của laptop hoặc PC cũng rất quan trọng, bao gồm HDMI, USB, jack tai nghe 3.5mm và các cổng khác. Bạn nên cắm thử các thiết bị khác nhau như ổ USB, tai nghe hoặc màn hình ngoài để xác nhận rằng mỗi cổng đều phản hồi và hoạt động như mong đợi.
3. Kiểm Tra RAM
Lỗi RAM xảy ra khi một tiến trình ghi dữ liệu vào RAM, nhưng khi truy xuất lại dữ liệu đó, RAM lại trả về thông tin khác. Nếu bạn mua một chiếc máy tính có RAM bị lỗi, bạn rất có thể sẽ gặp phải các sự cố như treo máy, đồ họa bị biến dạng, hiệu suất chậm chạp và vô số lỗi khác.
Do đó, kiểm tra RAM trước khi mua một chiếc PC cũ là vô cùng quan trọng. Mặc dù có nhiều công cụ của bên thứ ba để kiểm tra RAM, chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng công cụ Chẩn đoán Bộ nhớ Windows (Windows Memory Diagnostic) tích hợp sẵn. Trước khi chạy bài kiểm tra, hãy lưu tất cả công việc chưa được lưu, vì công cụ này sẽ yêu cầu máy tính của bạn khởi động lại.
- Nhấn tổ hợp phím Win + R để mở hộp thoại Run.
- Gõ mdsched vào ô văn bản và nhấn Enter.
- Nhấp vào tùy chọn Khởi động lại ngay và kiểm tra sự cố (được khuyến nghị) (Restart now and check for problems (recommended)).
Sau khi làm theo các hướng dẫn trên, Windows sẽ khởi động lại một lần, và công cụ Chẩn đoán Bộ nhớ sẽ bắt đầu chạy ngay sau khi khởi động. Khi bài kiểm tra hoàn tất, Windows sẽ tự động khởi động lại lần nữa.
Khi khởi động lại lần thứ hai, bạn có thể thấy kết quả kiểm tra ngay lập tức, hoặc bạn có thể cần mở Trình xem Sự kiện Windows (Windows Event Viewer) để tìm chúng.
- Nhấp chuột phải vào nút Start của Windows và truy cập Event Viewer.
- Đi tới Nhật ký Windows (Windows Logs) và điều hướng đến Hệ thống (System).
- Nhấp vào Tìm (Find) trong mục Hành động (Actions) ở ngăn bên phải.
- Gõ MemoryDiagnostic và nhấp vào Tìm tiếp (Find Next).
Kiểm tra kết quả của công cụ chẩn đoán bộ nhớ Windows (Windows Memory Diagnostic) trong Event Viewer
Đợi Trình xem Sự kiện tìm kiếm chuỗi trong dữ liệu của nó và hiển thị kết quả chạy thử nghiệm.
4. Kiểm Tra Tình Trạng Ổ Cứng (Hard Drive Health)
Theo dõi tình trạng sức khỏe ổ cứng (SSD/HDD) bằng phần mềm CrystalDiskInfo trên Windows
Thông thường, ổ cứng máy tính, dù là SSD hay HDD, được thiết kế để hoạt động bền bỉ trong thời gian dài và hiếm khi hỏng hóc hoàn toàn. Tuy nhiên, việc đảm bảo tình trạng sức khỏe của chúng tốt, nhiệt độ duy trì trong phạm vi chấp nhận được và không có các bad sector hoặc khối lỗi là điều vô cùng quan trọng.
Một ổ cứng bị lỗi có thể dẫn đến nhiều vấn đề khác nhau, chẳng hạn như không thể đọc hoặc ghi dữ liệu, máy tính thường xuyên bị treo, tải tệp chậm và các sự cố khác.
Bạn có thể kiểm tra sức khỏe của ổ cứng bằng một công cụ như CrystalDiskInfo. Tải xuống và chạy công cụ CrystalDiskInfo trên máy tính của bạn, và bạn sẽ thấy các thống kê về tất cả các ổ đĩa trên máy tính. Nếu bạn có nhiều hơn một ổ cứng, bạn có thể chuyển đổi giữa chúng bằng cách nhấp vào nút mũi tên ở góc trên bên phải.
Trong tất cả các thống kê mà công cụ hiển thị, “Tình trạng Sức khỏe” (Health Status) và “Nhiệt độ” (Temperature) là quan trọng nhất. Tình trạng sức khỏe của ổ cứng của bạn nên là “Tốt” (Good), và nhiệt độ của nó nên nằm trong khoảng từ 30 °C đến 50 °C. Trong trường hợp xấu nhất, nhiệt độ không nên vượt quá 70 °C.
5. Kiểm Tra Tình Trạng Pin
Dung lượng sạc của pin laptop sẽ giảm dần theo thời gian. Nếu pin trong chiếc laptop bạn đang cân nhắc mua đã bị chai đáng kể, bạn có thể sẽ không nhận được thời lượng sử dụng đủ lâu và thậm chí có thể cần phải thay thế pin.
Để tránh phát sinh chi phí này sau khi mua, việc kiểm tra tình trạng pin từ trước là rất quan trọng. Thực hiện các bước sau để tạo báo cáo pin:
- Mở menu tìm kiếm Windows và gõ cmd vào ô văn bản.
- Nhấp chuột phải vào ứng dụng Command Prompt và chọn Chạy với tư cách quản trị viên (Run as administrator).
- Trong cửa sổ console, gõ powercfg /batteryreport và nhấn Enter.
Tạo báo cáo tình trạng pin laptop bằng lệnh powercfg /batteryreport trong Command Prompt
Quá trình trên sẽ tạo một báo cáo pin và lưu nó vào một thư mục cụ thể, trong hầu hết các trường hợp sẽ là C:Users[Tên_Người_Dùng]battery-report.
Phân tích kỹ lưỡng báo cáo pin để kiểm tra mức độ sử dụng pin và ước tính thời lượng pin. Bạn nên đảm bảo rằng thời lượng pin ước tính sau khi sạc đầy là đủ dùng. Nếu pin cần được thay thế, hãy tính thêm chi phí đó vào quyết định của bạn khi mua một chiếc laptop cũ.
Bạn cũng có thể kiểm tra sức khỏe pin bằng các công cụ kiểm tra pin khác để có phân tích chuyên sâu hơn.
6. Stress Test CPU và GPU
Một bước quan trọng khác là đảm bảo rằng CPU và GPU đủ mạnh để xử lý các tác vụ mà bạn dự định gán cho chúng. Cách tốt nhất để xác định khả năng của chúng là thực hiện stress test cho cả hai thành phần này.
Stress test đẩy phần cứng của máy tính (CPU, GPU) đến hiệu suất tối đa và theo dõi khả năng xử lý dưới tải cực lớn. Nếu PC vẫn ổn định trong quá trình stress test, bạn đã đưa ra lựa chọn tốt, vì điều đó cho thấy hệ thống sẽ không bị treo hoặc trục trặc dưới các tải nặng.
Nếu bạn cần hỗ trợ với việc này, hãy tham khảo bài viết của chúng tôi về cách stress test CPU và GPU một cách an toàn.
7. Theo Dõi Nhiệt Độ CPU và GPU
Theo dõi nhiệt độ CPU và GPU bằng phần mềm NZXT CAM trên Windows 10
Khi máy tính của bạn tắt đột ngột trong quá trình stress test, đó là do nó quá nóng ở nhiệt độ tới hạn chứ không phải do quá tải. Nếu điều này xảy ra, bạn có thể quyết định xem có cần thêm quạt case, bộ tản nhiệt hay bất kỳ thứ gì khác để giữ nhiệt độ của các linh kiện ở mức an toàn hay không.
Nếu bạn không nhận được dữ liệu nhiệt độ CPU và GPU trong quá trình chạy stress test, chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng phần mềm chuyên dụng để theo dõi nhiệt độ của chúng.
Phần mềm CAM của NZXT được khuyến nghị cao, vì giao diện trực quan của nó giúp dễ dàng điều chỉnh tốc độ xung nhịp và cài đặt quạt, đồng thời cho phép bạn theo dõi nhiệt độ của các thành phần dưới tải ưu tiên của bạn.
Dù bạn đang mua một chiếc PC đã mười năm tuổi hay nhận một chiếc máy tính được truyền lại, việc thực hiện các bài kiểm tra này sẽ giúp bạn đánh giá tình trạng phần cứng của máy tính. Vì vậy, hãy dành thời gian thực hiện những kiểm tra đơn giản này để đảm bảo rằng bạn đang đầu tư vào một thiết bị đáng tin cậy, hoạt động đầy đủ chức năng.
