Khi Windows 10 dần kết thúc vòng đời hỗ trợ và Windows 11 cũng đang định hình tương lai, nhiều người dùng PC bắt đầu cân nhắc việc chuyển đổi sang Linux – một hệ điều hành mã nguồn mở mạnh mẽ và linh hoạt. Tuy nhiên, bạn không nhất thiết phải từ bỏ hoàn toàn Windows để trải nghiệm Linux. Việc cài đặt dual-boot (chạy song song hai hệ điều hành) trên cùng một máy tính cá nhân hoặc laptop giờ đây trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết, giúp bạn khai thác tối đa ưu điểm của cả hai môi trường.
Tại Sao Nên Dual-Boot Windows và Linux?
Việc thiết lập hệ điều hành kép là lựa chọn tối ưu nếu bạn muốn bắt đầu sử dụng Linux nhưng chưa thể hoàn toàn từ bỏ Windows. Giải pháp dual-boot mang lại hiệu suất vượt trội, cho phép cả hai hệ điều hành hoạt động trên phần cứng gốc mà không bị hạn chế như khi sử dụng máy ảo. Dù việc chuyển đổi giữa Windows và Linux yêu cầu khởi động lại máy, nhưng với ổ cứng SSD làm ổ đĩa khởi động, thời gian chờ sẽ không còn là vấn đề đáng kể.
Một lợi thế lớn khác của dual-boot là khả năng đảo ngược hoàn toàn. Nếu sau này bạn quyết định gắn bó hoàn toàn với một trong hai hệ điều hành, bạn chỉ cần xóa phân vùng chứa hệ điều hành kia. Tuy nhiên, hãy luôn nhớ sao lưu tất cả các tệp và dữ liệu quan trọng trước khi xóa phân vùng ổ đĩa, vì hành động này là vĩnh viễn và sẽ xóa sạch mọi dữ liệu liên quan đến hệ điều hành bị loại bỏ.
Màn hình desktop Linux Mint trên laptop ThinkPad, cùng với chuột và USB
Bạn có thể cân nhắc sử dụng máy ảo (Virtual Machine) để chạy Linux ngay trong môi trường Windows. Mặc dù máy ảo tiện lợi, nhưng chúng không cung cấp hiệu suất tối ưu và thường gặp các vấn đề phức tạp khi truyền tải phần cứng từ hệ điều hành chính sang máy ảo. Nếu bạn đang nghiêm túc nghĩ đến việc chuyển sang Linux lâu dài, việc kiểm tra khả năng tương thích phần cứng và hiệu suất thực tế qua dual-boot sẽ là bước chuẩn bị tốt nhất.
Với những người dùng có nhu cầu đặc thù như lập trình, phát triển phần mềm, hay cần các ứng dụng chuyên biệt của Windows như bộ Adobe và khả năng chơi game natively, dual-boot mang lại giải pháp “tất cả trong một”. Bạn sẽ có thể tận hưởng môi trường phát triển mạnh mẽ của Linux và đồng thời không bỏ lỡ những tiện ích giải trí hay làm việc chuyên nghiệp trên Windows.
Hướng Dẫn Cài Đặt Hệ Điều Hành Kép Chi Tiết
Việc cài đặt một hệ điều hành mới thường khiến nhiều người cảm thấy phức tạp. Tuy nhiên, các bản phân phối Linux hiện đại đã được tối ưu hóa để quá trình cài đặt trở nên đáng ngạc nhiên, ngay cả với người mới. Tất cả những gì bạn cần là một ổ đĩa USB có khả năng khởi động (bootable USB) chứa bản phân phối Linux bạn muốn sử dụng, một ít không gian trống trên ổ cứng và một buổi chiều rảnh rỗi.
Để đơn giản hóa, chúng tôi sẽ chia quy trình cài đặt thành ba bước dễ thực hiện sau:
- Tạo ổ đĩa USB cài đặt Linux có khả năng khởi động.
- Tạo không gian trống trên ổ cứng cho Linux.
- Cài đặt và thiết lập Linux.
Lựa chọn đầu tiên bạn cần đưa ra là quyết định sử dụng bản phân phối Linux nào. Với những người mới chuyển từ Windows, Linux Mint thường được đánh giá cao nhờ giao diện thân thiện, dễ sử dụng và hỗ trợ phần cứng rộng rãi. Mặc dù chúng tôi sẽ hướng dẫn với Linux Mint, quy trình dual-boot sẽ tương tự cho hầu hết các bản phân phối Linux khác, giúp bạn áp dụng linh hoạt.
Bước 1: Tạo USB Cài Đặt Linux (Bootable USB)
Để bắt đầu, bạn cần tải xuống tệp ISO của phiên bản Linux Mint mới nhất từ trang chủ chính thức và công cụ Rufus – một phần mềm miễn phí giúp tạo USB bootable hiệu quả.
Trong khi các tệp đang tải, hãy chuẩn bị một ổ đĩa flash USB 3.0 (hoặc cao hơn) với dung lượng tối thiểu 8GB. Đảm bảo rằng ổ đĩa này không chứa bất kỳ dữ liệu quan trọng nào, vì quá trình tạo USB bootable yêu cầu định dạng (xóa sạch) toàn bộ ổ đĩa. Sau khi đã có đủ các tệp cần thiết, hãy khởi chạy Rufus và làm theo các bước sau:
- Trong mục Device (Thiết bị), chọn ổ đĩa USB của bạn.
- Đảm bảo mục Boot selection (Lựa chọn khởi động) được đặt là Disk or ISO image (Đĩa hoặc ảnh ISO). Nhấp vào nút Select (Chọn) bên cạnh và tìm đến tệp ISO Linux Mint bạn đã tải về.
- Sau khi Rufus hoàn tất việc tải tệp ISO, các tùy chọn khác sẽ tự động điền. Giữ nguyên các cài đặt mặc định và nhấp vào nút Start (Bắt đầu) để tạo USB khởi động.
- Tùy thuộc vào tệp ISO bạn tải xuống, Rufus có thể hỏi bạn muốn ghi ISO dưới dạng ISO Image hay DD Image. Hãy chọn Write in ISO Image mode (Ghi ở chế độ ảnh ISO) để tiếp tục.
Như vậy là bạn đã hoàn tất việc tạo một ổ đĩa USB cài đặt Linux hoạt động ổn định. Bước tiếp theo là chuẩn bị không gian trống trên ổ cứng để cài đặt Linux.
Bước 2: Tạo Không Gian Trống Cho Linux
Việc tạo không gian cho Linux trên hệ thống phụ thuộc vào số lượng ổ cứng bạn có và dung lượng trống hiện có. Bạn có thể chạy cả hai hệ điều hành từ một ổ đĩa duy nhất nếu có đủ không gian lưu trữ.
Chúng tôi khuyên bạn nên dành ít nhất 100GB dung lượng cho cài đặt Linux Mint, mặc dù bạn có thể thực hiện với dung lượng nhỏ hơn, khoảng 25GB. Bạn không nhất thiết phải tự tạo một phân vùng bổ sung trước khi cài đặt Linux; bạn có thể thiết lập điều này sau trong quá trình cài đặt Linux.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bản phân phối Linux bạn đang sử dụng có thể không phát hiện được cài đặt Windows hiện có. Ngoài ra, tính năng Fast Startup của Windows đôi khi gây ra lỗi với các phân vùng Linux được tạo trên cùng ổ đĩa, có thể dẫn đến sự cố cho cả hai hệ điều hành hoặc thậm chí ngăn PC khởi động.
Bạn có thể tắt tính năng Fast Startup để khắc phục vấn đề này. Nhưng nếu muốn thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa có thể, bạn nên sử dụng công cụ Disk Management (Quản lý Đĩa) trong Windows để thu nhỏ một trong các phân vùng hiện có và tạo không gian lưu trữ “Unallocated” (Chưa phân bổ) cho Linux. Thực hiện theo các bước sau:
- Nhấp chuột phải vào nút Start hoặc nhấn Win + X, sau đó chọn Disk Management (Quản lý Đĩa) từ menu hiện ra.
- Nhấp vào phân vùng bạn muốn thu nhỏ, nhấp chuột phải vào nó và chọn Shrink Volume… (Thu nhỏ Volume…).
- Nhập dung lượng bạn muốn thu nhỏ (tính bằng MB) và nhấp vào nút Shrink (Thu nhỏ). Ví dụ, để trống 100GB, hãy nhập “100000”.
Sau bước này, bạn sẽ thấy một vùng màu đen được dán nhãn Unallocated (Chưa phân bổ), đây chính là không gian bạn sẽ sử dụng để cài đặt Linux.
Bước 3: Cài Đặt Linux Chi Tiết
Trước khi có thể cài đặt Linux, bạn cần biết phím tắt để vào BIOS trên PC của mình. Phím này có thể khác nhau tùy thuộc vào nhà sản xuất và thậm chí giữa các mẫu máy tính. Một tìm kiếm nhanh trên Google hoặc kiểm tra sách hướng dẫn của PC sẽ cung cấp câu trả lời.
Thông thường, các phím như Esc, F2, F10 hoặc F12 được sử dụng để mở BIOS. Khi đã xác định được phím BIOS của mình, hãy làm theo các bước sau:
- Tắt máy tính và kết nối ổ đĩa USB cài đặt Linux mà bạn đã tạo.
- Khởi động lại máy tính; ngay khi khởi động, hãy liên tục nhấn phím BIOS/Boot Menu cho đến khi bạn thấy giao diện BIOS hoặc Boot Menu. Tìm mục Boot Menu và chọn ổ đĩa USB khởi động của bạn.
- Bây giờ bạn sẽ khởi động vào môi trường Linux Mint (Live Session). Nhấp đúp vào biểu tượng Install Linux Mint trên màn hình để bắt đầu quá trình cài đặt.
- Thực hiện theo các hướng dẫn trên màn hình để chọn ngôn ngữ, bố cục bàn phím và các cài đặt khác. Đảm bảo chọn tùy chọn Install multimedia codecs (Cài đặt codec đa phương tiện) khi được hỏi.
- Trong mục Installation type (Loại cài đặt), chọn Install Linux Mint alongside Windows Boot Manager (Cài đặt Linux Mint song song với Windows Boot Manager). Bạn sẽ thấy một thanh trượt cho phép bạn phân bổ không gian đĩa giữa Windows và Linux Mint. Ngoài ra, nếu bạn muốn sử dụng không gian dành riêng đã tạo, hãy chọn Something else (Khác) và chọn phân vùng “Unallocated” bạn đã tạo.
- Thực hiện theo các hướng dẫn trên màn hình để hoàn tất cài đặt.
Khi mọi thứ đã được cài đặt, bạn sẽ được nhắc khởi động lại máy tính. Lúc này, bạn sẽ thấy một menu khởi động (GRUB Bootloader) cho phép bạn chọn khởi động vào Windows hay Linux mỗi khi bạn bật PC.
Từ giờ trở đi, bất cứ khi nào bạn muốn chuyển đổi hệ điều hành, chỉ cần khởi động lại máy và chọn hệ điều hành mong muốn từ menu khởi động. Vậy là bạn đã có một chiếc PC với tính năng dual-boot thành công! Bạn có thể tận hưởng những gì tốt nhất của cả Windows và Linux trên cùng một thiết bị một cách hiệu quả và tiện lợi.
