Obsidian được biết đến là một công cụ ghi chú mạnh mẽ với vô vàn tính năng, nhưng liệu việc dành thời gian làm quen và tùy chỉnh nó có thực sự mang lại lợi ích xứng đáng, hay những lợi ích đó chưa đủ để bù đắp công sức bỏ ra?
Obsidian: Hơn Cả Một Công Cụ Ghi Chú Thông Thường – Kiến Tạo Mạng Lưới Tri Thức Cá Nhân
Ban đầu, Obsidian đối với tôi trông khá giống với bất kỳ ứng dụng ghi chú nào khác trên thị trường. Tuy nhiên, chỉ sau vài tháng sử dụng, những lợi ích tiềm ẩn của nó mới thực sự được bộc lộ rõ ràng. Cho đến nay, Obsidian đã trở thành trung tâm kiến thức của tôi, một bản đồ về những gì tôi đã và đang học hỏi, chấm dứt hành trình tìm kiếm một ứng dụng ghi chú lý tưởng. Khi nghĩ về Obsidian, tôi xem nó như một công cụ kết nối các ghi chú lại với nhau, biến tổng thể các ghi chú trở nên vĩ đại hơn tổng của từng phần riêng lẻ.
Trước đây, trong quá trình ghi chú của mình, tôi thường chỉ viết ra các thông tin rời rạc và rồi để đó. Chúng chỉ đơn thuần là những dòng chữ và số, đặt cạnh nhau và nhanh chóng bị lãng quên. Chỉ sau khi dùng Obsidian, tôi mới nhận ra rằng các ghi chú của mình thiếu một yếu tố cực kỳ quan trọng – đó là sự liên kết. Mối quan hệ giữa ghi chú này với ghi chú khác. Thay vì các ghi chú là những thực thể độc lập, phân mảnh, Obsidian đã giúp tôi biến chúng thành một chuỗi suy nghĩ liền mạch.
Biểu đồ liên kết Graph View của Obsidian hiển thị mối quan hệ giữa các ghi chú cá nhân, tạo thành mạng lưới tri thức.
Ví dụ, khi bắt đầu một khóa học trong chương trình Khoa học Máy tính của mình, trong vài buổi học đầu tiên, tôi ghi chú rất cẩn thận, chủ yếu là do động lực cao khi một môn học mới bắt đầu. Tuy nhiên, khi đến giữa học kỳ, các ghi chú của tôi trở nên vô nghĩa. Chúng rời rạc và phân mảnh đến mức tôi phải dừng việc ghi chú lại.
Khi tôi lặp lại quá trình đó, nhưng lần này sử dụng Obsidian, các ghi chú của tôi được kết nối và tạo thành một tổng thể. Chúng có mối liên hệ, bắt đầu từ một điểm và dẫn đến một điểm khác. Tôi có thể thấy mọi thứ bắt đầu từ đâu và đang dẫn đến đâu.
Tính năng tìm kiếm nhanh trong Obsidian hiển thị kết quả liên quan đến từ khóa "coreML", giúp truy cập thông tin hiệu quả.
Cách tiếp cận ghi chú này chính xác là điều tôi đã bỏ lỡ với các ứng dụng khác. Và điều tuyệt vời nhất là càng ghi chú nhiều, hệ thống lại càng trở nên hiệu quả hơn.
Điều này có được nhờ các tính năng cốt lõi của Obsidian: liên kết ghi chú (note linking), chế độ đồ thị (graph view) và thẻ ghi chú (note tags). Tính năng liên kết ghi chú cho phép bạn kết nối một ghi chú này với một ghi chú khác, điều mà bạn có thể trực quan hóa trong chế độ đồ thị. Đồng thời, tính năng thẻ ghi chú cho phép bạn gắn thẻ cho các ghi chú theo một từ khóa cụ thể.
Khám Phá Chiều Sâu Tri Thức Với “Graph View” Của Obsidian
Biểu đồ Graph View của Obsidian thể hiện các sự kiện và nhân vật trong ghi chú về Chiến tranh Lạnh, minh họa mối liên kết phức tạp.
Chế độ đồ thị Graph View của Obsidian trực quan hóa mối quan hệ giữa các ghi chú, tạo ra một cái nhìn tổng quan về mạng lưới tri thức của bạn. Với tính năng này, bạn không chỉ có được một cái nhìn tổng thể logic, mà nó còn giúp bạn khám phá những ý tưởng và mối quan hệ giữa các khái niệm mà ban đầu không hề rõ ràng, khác hẳn với việc ghi chú thông thường, nơi các từ ngữ của bạn chỉ nằm yên trên trang giấy.
Trong một khóa học lịch sử tại trường đại học, chúng tôi đã học về Chiến tranh Lạnh. Chế độ đồ thị đã giúp tôi hình dung mối quan hệ giữa các sự kiện then chốt như Khủng hoảng tên lửa Cuba và Cầu hàng không Berlin, kết nối chúng với các nhân vật chủ chốt như Kennedy và Khrushchev, và đồng thời liên kết các khái niệm như răn đe (deterrence) và lý thuyết domino.
Hơn nữa, chế độ đồ thị cũng giúp tôi khám phá thêm những điều cần nghiên cứu. Chẳng hạn, từ NATO xuất hiện trong một ghi chú về Chiến tranh Triều Tiên nhưng lại chưa được liên kết với ghi chú về NATO của tôi. Nhờ vậy, tôi nhanh chóng tìm thấy một lĩnh vực mới để khám phá: NATO có liên quan gì đến Chiến tranh Triều Tiên.
Trung Tâm Kiến Thức Phát Triển Cùng Bạn: Linh Hoạt Và Dễ Dàng Mở Rộng
Một trong những hạn chế lớn tôi tìm thấy ở các công cụ ghi chú khác là khi số lượng ghi chú tăng lên, việc tổ chức chúng trở thành một vấn đề. Tôi phải tự tay mở từng thư mục và xem nội dung bên trong, quyết định xem nên đặt ghi chú vào thư mục nào đó hay tạo một thư mục mới. Tuy nhiên, tính năng gắn thẻ (tagging) và liên kết ghi chú nội bộ (note interlinking) giúp bạn thoát khỏi những rắc rối này.
Giao diện tìm kiếm của Obsidian hiển thị các ghi chú được lọc theo từ khóa "machine learning", tối ưu hóa quá trình quản lý thông tin.
Thông thường, sau một hoặc hai tuần, tôi sẽ sắp xếp kho dữ liệu Obsidian của mình. Tôi vào chế độ đồ thị, tìm kiếm các nút riêng lẻ và suy nghĩ xem tôi có thể kết nối chúng với những ghi chú nào. Hơn nữa, để mọi thứ dễ dàng hơn, tính năng tìm kiếm của Obsidian có thể dễ dàng tìm ghi chú cho bạn; bạn chỉ cần gõ từ khóa, và nó sẽ hiển thị các ghi chú chứa từ khóa hoặc thẻ cụ thể đó.
Cửa sổ quản lý vaults trong Obsidian, cho phép người dùng tạo và quản lý nhiều kho ghi chú riêng biệt theo chủ đề.
Obsidian cũng cho phép bạn tạo nhiều vaults (kho dữ liệu) khác nhau, giúp phân tách các loại ghi chú và tạo sự khác biệt rõ ràng giữa chúng. Ví dụ, bạn có thể giữ riêng các ghi chú liên quan đến công việc, dự án, và nghiên cứu khỏi nhật ký cá nhân, sở thích, và thông tin cá nhân. Vì vậy, ngay cả khi bạn mở rộng sang các lĩnh vực và chủ đề mới, Obsidian sẽ không cản trở bạn mà còn giúp mọi thứ dễ quản lý hơn.
Hiểu Rõ Điều Bạn Đã Biết Và Những Gì Cần Học Thêm
Biểu đồ Graph View cho các ghi chú về Học máy (Machine Learning) trong Obsidian, giúp người dùng đánh giá mức độ chuyên sâu kiến thức.
Chế độ đồ thị của Obsidian giúp bạn dễ dàng đánh giá mức độ chuyên môn của mình về một chủ đề cụ thể. Khi bạn liên kết một ghi chú này với một ghi chú khác, bạn đang tạo ra một chuỗi các ý tưởng liên kết. Tuy nhiên, nếu bạn không thể tìm thấy các ghi chú liên quan để kết nối với một ý tưởng mới hoặc nhận thấy các liên kết bị thiếu, điều đó có thể cho thấy bạn thiếu thông tin đầy đủ về chủ đề đó. Điều này giúp bạn nhận ra những lĩnh vực mà bạn đã nắm vững và những lĩnh vực cần tìm hiểu sâu hơn.
Ngoài ra, bằng cách gắn thẻ cho các ghi chú, bạn có thể phân loại chúng theo các chủ đề và lĩnh vực (ví dụ: “Học máy”, “Triết học”, “Tâm lý học”). Nếu bạn nhận thấy một thẻ chỉ có vài ghi chú, điều đó cho thấy bạn cần tìm hiểu sâu hơn về chủ đề đó. Vì lý do này, bất cứ khi nào tôi tìm hiểu về một điều gì đó mới, tôi muốn nhanh chóng thêm nó vào Obsidian và xem kiến thức chuyên môn của tôi chạm đến những lĩnh vực mới như thế nào.
Đường Cong Học Tập Của Obsidian: Liệu Có Đáng Để Đầu Tư?
Một trong những hạn chế của Obsidian là đường cong học tập, đặc biệt là định dạng Markdown, mà nhiều người có thể thấy khó hiểu. Tương tự, tôi cũng đối mặt với một đường cong học tập nhất định, chẳng hạn như học cú pháp định dạng, cách liên kết ghi chú và cách hoạt động của tính năng gắn thẻ. Tuy nhiên, tôi chỉ mất vài ngày để thành thạo những điều này, nhanh và dễ dàng hơn nhiều so với việc làm quen với Notion.
Cửa hàng chủ đề (Theme Store) của Obsidian hiển thị danh sách các theme có sẵn, cho phép tùy chỉnh giao diện ghi chú cá nhân.
Một điều khác mà tôi không thích ở Obsidian là giao diện mặc định của nó không thực sự đẹp mắt. Tuy nhiên, bạn có thể dễ dàng cài đặt các chủ đề cho Obsidian chỉ với một cú nhấp chuột, và có rất nhiều chủ đề miễn phí để lựa chọn. Obsidian có một cửa hàng chủ đề đa dạng, vì vậy tôi phải dành khá nhiều thời gian để tìm kiếm chủ đề phù hợp hoặc thậm chí viết mã CSS tùy chỉnh để đạt được giao diện mong muốn.
Do đó, Obsidian là một công cụ mạnh mẽ và hiệu quả không thể phủ nhận, nhưng cuối cùng, nó chỉ là một công cụ và có thể không phù hợp với tất cả mọi người. Nếu bạn chỉ muốn ghi lại một vài thứ đơn giản như danh sách mua sắm hoặc danh sách việc cần làm, có những ứng dụng tốt hơn cho mục đích đó vì đường cong học tập của Obsidian không đáng để đầu tư. Tương tự như việc ghi chú trong Notion có thể trở nên quá mức cần thiết.
Nhưng, nếu bạn là người thường xuyên ghi chú nhiều và đang tìm cách xây dựng một cơ sở tri thức cá nhân chuyên sâu, Obsidian chắc chắn sẽ giúp bạn đạt được điều đó. Đây là một ứng dụng giúp gắn kết các ghi chú lại với nhau và làm cho những gì bạn đã học trở nên gắn kết, mạch lạc hơn.
Trang Canvas của Obsidian hiển thị biểu đồ tư duy (flowchart) kết nối các chủ đề khác nhau, minh họa khả năng tổ chức ý tưởng linh hoạt.
Sức mạnh thực sự của Obsidian nằm ở khả năng biến các ghi chú rời rạc thành một mạng lưới kiến thức liên kết chặt chẽ. Mặc dù đường cong học tập và việc thiết lập ban đầu có thể hơi khó khăn, nhưng lợi ích mang lại là vô cùng lớn đối với những ai đầu tư thời gian.
Dựa trên kinh nghiệm của tôi, Obsidian đáng để vượt qua đường cong học tập – nhưng chỉ khi bạn đang tìm kiếm một công cụ có thể phát triển cùng với bạn. Đối với những người ghi chú thông thường, việc thiết lập có thể cảm thấy quá mức cần thiết. Tuy nhiên, nếu mục tiêu của bạn là tạo ra một cơ sở kiến thức không ngừng phát triển, có khả năng xử lý tất cả các sở thích và nỗ lực của bạn, Obsidian hoàn toàn xứng đáng với công sức bỏ ra. Nó không chỉ là một ứng dụng ghi chú; nó là một công cụ giúp bạn hiểu rõ những gì mình biết và khám phá những gì mình chưa biết.
