Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần định hình lại nhiều ngành nghề, đặc biệt là trong lĩnh vực nội dung, Wikipedia đang khẳng định một chiến lược độc đáo và tiên phong. Thay vì để AI thay thế các biên tập viên và tình nguyện viên của mình, Wikimedia Foundation đã công bố một cách tiếp cận tập trung vào con người, nơi AI đóng vai trò như một công cụ hỗ trợ mạnh mẽ, không phải là lực lượng thay thế. Điều này không chỉ giữ vững giá trị cốt lõi của Wikipedia mà còn nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của cộng đồng.
Wikipedia Tăng Cường Hỗ Trợ Tình Nguyện Viên Bằng AI
Wikimedia Foundation đã chính thức công bố kế hoạch tích hợp AI vào các tính năng mới của nền tảng. Tuy nhiên, trọng tâm của những tính năng này là nhằm “tạo ra các cơ hội độc đáo sẽ thúc đẩy hoạt động của các tình nguyện viên Wikipedia.” Mục tiêu rõ ràng là không thay thế các biên tập viên, tình nguyện viên và người kiểm duyệt, mà là cung cấp cho họ những công cụ AI tiên tiến.
Các công cụ AI mới này sẽ tập trung vào việc tự động hóa những tác vụ lặp đi lặp lại và nhàm chán, đồng thời hỗ trợ hiệu quả quá trình đào tạo các tình nguyện viên mới thông qua “hướng dẫn có định hướng.” Ngoài ra, AI cũng sẽ được sử dụng để cải thiện khả năng khám phá thông tin trên nền tảng, giúp người dùng dễ dàng tìm thấy nội dung mình cần. Điều này giải phóng thời gian quý báu cho các biên tập viên để họ có thể tập trung vào việc tư duy sâu hơn và xây dựng sự đồng thuận khi tạo, chỉnh sửa hoặc cập nhật các mục nhập Wikipedia.
Người dùng truy cập Wikipedia trên điện thoại di động, AI hỗ trợ khám phá thông tin hiệu quả hơn
Wikipedia mong muốn các tình nguyện viên của mình dành nhiều thời gian hơn cho những công việc mang tính sáng tạo và chiến lược, thay vì bận tâm đến các chi tiết kỹ thuật. Các nhiệm vụ như dịch thuật và điều chỉnh các chủ đề phổ biến cũng sẽ được tự động hóa. Wikipedia tin rằng điều này sẽ giúp các biên tập viên chia sẻ tốt hơn các góc nhìn hoặc ngữ cảnh địa phương, làm phong phú thêm kho kiến thức đa ngôn ngữ của mình.
Trong bối cảnh AI đang đe dọa nhiều công việc của con người, đặc biệt là trong lĩnh vực sáng tạo nội dung, cách tiếp cận của Wikipedia thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với đội ngũ tình nguyện viên của mình. Triết lý này được tóm tắt trong một đoạn trích từ thông báo chiến lược AI của Wikimedia Foundation:
Chúng tôi tin rằng công việc tương lai của mình với AI sẽ thành công không chỉ bởi những gì chúng tôi làm, mà còn bởi cách chúng tôi làm điều đó. Nỗ lực của chúng tôi sẽ sử dụng các giá trị, nguyên tắc và chính sách lâu đời (như quyền riêng tư và nhân quyền) làm kim chỉ nam: chúng tôi sẽ áp dụng cách tiếp cận lấy con người làm trung tâm và ưu tiên quyền tự chủ của con người; chúng tôi sẽ ưu tiên sử dụng AI mã nguồn mở hoặc trọng lượng mở; chúng tôi sẽ ưu tiên tính minh bạch; và chúng tôi sẽ có cách tiếp cận tinh tế đối với tính đa ngôn ngữ, một phần cơ bản của Wikipedia.
Giám Sát Của Con Người Vẫn Vượt Trội Hơn AI Tạo Sinh
Mặc dù Wikipedia có thể không phải là nguồn thông tin hoàn hảo nhất trên internet, nhưng nó nổi bật nhờ có sự giám sát của con người. Yếu tố này giúp Wikipedia trở nên đáng tin cậy hơn so với các giải pháp AI tạo sinh thường gặp phải hiện tượng “hallucinate” (tạo ra thông tin sai lệch) hoặc bịa đặt sự thật.
Hầu hết các công cụ AI như ChatGPT, Gemini và Grok đều sử dụng dữ liệu từ internet để huấn luyện mô hình của mình. Tuy nhiên, những lỗi trong bộ dữ liệu này có thể dẫn đến việc mô hình AI tạo ra thông tin không chính xác. Wikipedia nhận định rằng nội dung của mình là “cốt lõi của mọi mô hình huấn luyện AI,” điều này nhấn mạnh trách nhiệm của họ trong việc đảm bảo thông tin cung cấp là chính xác và có ngữ cảnh cần thiết.
Các công cụ AI tạo sinh vẫn còn thiếu đi những yếu tố quan trọng như sự sáng tạo, đồng cảm, khả năng hiểu ngữ cảnh và lý luận của con người. Chúng là những công cụ tuyệt vời cho việc nghiên cứu hoặc phân tích nhanh một lượng lớn dữ liệu. Nhưng khi nói đến việc viết các tài liệu tham khảo về sự kiện, thông tin và lịch sử, việc có sự kiểm duyệt của con người luôn là lựa chọn vượt trội hơn.
Tóm lại, chiến lược AI của Wikipedia là một minh chứng rõ ràng cho việc công nghệ nên phục vụ con người, không phải thay thế họ. Bằng cách tập trung vào việc hỗ trợ và trao quyền cho cộng đồng tình nguyện viên của mình, Wikipedia không chỉ đảm bảo tính chính xác và uy tín của nội dung mà còn tiếp tục khẳng định vị thế là một nguồn kiến thức đáng tin cậy trong kỷ nguyên số. Đây là một bước đi quan trọng, khẳng định giá trị bền vững của yếu tố con người trong một thế giới ngày càng tự động hóa.
