Trong thế giới kỹ thuật số ngày nay, deepfake đã trở thành một mối đe dọa đáng lo ngại, có thể biến bạn thành nạn nhân của những trò đùa tai quái hoặc thậm chí là những âm mưu lừa đảo tinh vi gây hậu quả nghiêm trọng. Việc nhận biết deepfake không chỉ giúp bạn tránh khỏi những tình huống khó xử mà còn là chìa khóa để bảo vệ bản thân và thông tin cá nhân. Bài viết này sẽ trang bị cho bạn 6 dấu hiệu quan trọng để phát hiện deepfake, giúp bạn tự tin hơn khi đối mặt với các nội dung số đáng ngờ và khẳng định vị thế là người dùng thông thái trên Internet.
1. Sử Dụng Công Cụ Tìm Kiếm Ngược Hình Ảnh và Video
Một trong những cách đơn giản và hiệu quả nhất để xác định tính xác thực của hình ảnh hoặc video đáng ngờ là sử dụng các công cụ tìm kiếm ngược. Kỹ thuật này thường được áp dụng để kiểm tra các hồ sơ giả mạo và cũng rất hữu ích trong việc phát hiện deepfake.
Tìm kiếm ngược hình ảnh với Google Ống kính (Google Lens)
Google Ống kính (Google Lens) là một công cụ mạnh mẽ cho phép bạn dễ dàng thực hiện tìm kiếm ngược hình ảnh. Khi gặp một hình ảnh bạn muốn kiểm tra, hãy tìm và nhấp vào biểu tượng Google Ống kính (thường xuất hiện bên cạnh hình ảnh khi bạn mở rộng nó). Nếu hình ảnh xuất hiện trên nhiều trang web với các tên khác nhau, hoặc rõ ràng là từ các kho ảnh có sẵn (stock photos), đây là một dấu hiệu chắc chắn rằng đó là hình ảnh giả mạo.
Biểu tượng Google Ống kính (Google Lens) trên hình ảnh, minh họa cách tìm kiếm ngược hình ảnh deepfake
Kiểm tra video deepfake với Deepware
Đối với các video deepfake, bạn có thể sử dụng các công cụ tìm kiếm ngược miễn phí như Deepware. Các công cụ này hoạt động tương tự như các dịch vụ tra cứu thông tin khác, giúp bạn phân tích video và phát hiện các dấu hiệu làm giả.
Xác minh hình ảnh hồ sơ trên mạng xã hội
Việc phát hiện hồ sơ giả mạo trên mạng xã hội có thể phức tạp hơn. Cách tốt nhất là chụp màn hình ảnh hồ sơ nghi vấn, sau đó sử dụng Google Ống kính hoặc tính năng tìm kiếm bằng hình ảnh của Google. Nhập tên hồ sơ và tên người dùng cùng với tên mạng xã hội vào thanh tìm kiếm, sau đó chọn biểu tượng Ống kính liên kết với hình ảnh đó.
Hoặc, bạn có thể nhấp chuột phải vào hình ảnh nghi ngờ, chọn “Sao chép địa chỉ hình ảnh” (Copy image address). Sau đó, truy cập Google, chọn “Tìm kiếm bằng hình ảnh” trong thanh tìm kiếm Google, và dán địa chỉ hình ảnh (Ctrl + V) để thực hiện tìm kiếm. Nếu hình ảnh được sử dụng với nhiều tên khác nhau trên nhiều trang web, hoặc là ảnh stock, rất có thể đó là một hồ sơ giả mạo hoặc deepfake.
2. Kiểm Tra Qua Tương Tác Trực Tiếp (Cuộc Gọi Video)
Với sự gia tăng đáng báo động của các vụ lừa đảo qua cuộc gọi video bằng AI, việc thực hiện một bài kiểm tra tương tác trực tiếp đơn giản có thể giúp bạn không bị mắc bẫy deepfake.
Hãy yêu cầu người ở đầu dây bên kia di chuyển đầu nhanh sang một bên. Nếu video là deepfake, chuyển động sẽ không tự nhiên mà có vẻ giật cục hoặc “robot”. Dấu hiệu này dễ dàng phân biệt với độ trễ (lag) mạng thông thường, vì nó thiếu sự trôi chảy tự nhiên của chuyển động con người.
Ngoài ra, bạn có thể nói một điều gì đó bất ngờ, đặt người gọi vào thế khó. Những kẻ lừa đảo AI thường không giỏi phản ứng nhanh, điều này sẽ khiến chúng bị bất ngờ. Nếu bạn nhận thấy những vấn đề đáng báo động, tốt nhất là nên kết thúc cuộc gọi.
3. Quan Sát Các Điểm Bất Thường Trên Khuôn Mặt
Khi xem một video của người thật, biểu cảm khuôn mặt của họ vẫn giữ được nét tự nhiên. Các công cụ AI hiện tại vẫn chưa thực sự giỏi trong việc tái tạo cảm xúc và sự linh hoạt của con người.
Nếu bạn lo lắng rằng mình đang xem deepfake, việc tìm kiếm những điểm bất thường trên khuôn mặt là một trong những cách dễ nhất để xác định sự thật. Hãy chú ý xem người đó có dễ dàng thay đổi biểu cảm hay không và cách miệng họ cử động khi nói. Dù không phải ai cũng nói một cách hoàn hảo, bạn vẫn có thể nhận ra sự thật dựa trên những chuyển động này.
4. Chú Ý Đến Các Khuyết Điểm và Chuyển Động Bất Tự Nhiên
Ảnh và video deepfake thường có những dấu hiệu rõ ràng cho thấy chúng không thật. Chẳng hạn, bàn tay của nhân vật có thể trông không tự nhiên, đặc biệt là khi họ cố gắng đưa tay vào túi quần.
Bạn cũng nên để ý các chuyển động bất thường, ví dụ như cánh tay cử động một cách không tự nhiên so với người bình thường. Hãy quan sát cách nhân vật tương tác với phông nền. Trong nhiều trường hợp, deepfake sẽ quá tách rời so với bối cảnh đến mức trông rõ ràng là giả mạo.
5. Lắng Nghe Giọng Nói Robot Hoặc Có Lỗi
Một trong những cách dễ nhất để nhận biết video deepfake là lắng nghe giọng nói. Trong nhiều trường hợp, giọng nói của nhân vật trong video deepfake sẽ nghe như robot, ngay cả khi đã được cải tiến bằng AI. Trong một số trường hợp khác, bạn sẽ nghe thấy những lỗi hoặc tiếng rè trong giọng nói của họ.
Trong nhiều video deepfake, bạn sẽ nghe thấy những vấn đề giống như máy tính không hoạt động đúng cách. Hầu hết thời gian, những lỗi này không phải do vấn đề về camera mà là do người tạo deepfake đã không kiểm tra kỹ lưỡng video của họ.
6. Tương Tác Kém Với Các Vật Thể Xung Quanh
AI nổi tiếng là kém trong việc tạo ra sự tương tác chân thực giữa con người và vật thể. Bạn có thể nhớ vụ deepfake Giáo hoàng mặc áo khoác sành điệu, dù trông khá thuyết phục, bức ảnh đó có một dấu hiệu rất rõ ràng cho thấy nó là giả mạo: cây thánh giá của ông trông giống một cái túi hơn là một chiếc vòng cổ, và phần giữa áo khoác trông như một chiếc đai tập tạ.
Hãy cảnh giác với những tương tác kém với các vật thể khác mà có thể dễ nhận thấy ngay từ cái nhìn đầu tiên. Ví dụ, chiếc mũ hoặc kính của nhân vật có thể trông không tự nhiên. Hãy quan sát cách họ tương tác với bàn, thức ăn và mọi thứ khác xung quanh mình.
Deepfake đang ngày càng phổ biến và nhiều trường hợp trông rất thuyết phục. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể phân biệt được hình ảnh hoặc video thật giả chỉ với vài bước đơn giản. Nếu bất cứ điều gì trông khác biệt so với cách một người bình thường phản ứng hoặc tương tác, hãy coi đó là một dấu hiệu cảnh báo đỏ. Hãy luôn giữ vững tinh thần cảnh giác và trang bị kiến thức để bảo vệ bản thân trước những mối đe dọa tiềm ẩn từ công nghệ này.
