Bảo mật mạng gia đình ngày càng trở nên quan trọng hơn bạn tưởng, đặc biệt khi số lượng thiết bị thông minh (IoT) và thiết bị khách kết nối ngày càng nhiều. Nếu bạn đang loay hoay tìm cách bảo vệ mạng của mình, việc áp dụng các kỹ thuật phân đoạn mạng đơn giản có thể giúp tăng cường đáng kể mức độ an toàn và hiệu suất. Phân đoạn mạng không chỉ là giải pháp cho các doanh nghiệp lớn mà còn là một chiến lược hiệu quả cho môi trường gia đình, giúp cô lập các mối đe dọa tiềm ẩn và tối ưu hóa trải nghiệm kết nối.
Sử Dụng Mạng Riêng Biệt Cho Thiết Bị Khách
Một trong những kỹ thuật đơn giản và hiệu quả nhất để phân đoạn lưu lượng trên mạng gia đình là thiết lập một mạng riêng biệt dành cho khách ghé thăm nhà bạn. Hầu hết các bộ định tuyến (router) hiện đại đều hỗ trợ mạng 5GHz, cho phép bạn giải phóng băng tần 2.4GHz để dành riêng cho các thiết bị phụ hoặc thiết bị bạn không muốn chúng truy cập vào mạng chính của mình.
Việc thiết lập một mạng riêng cho thiết bị khách mang lại hai lợi thế lớn. Thứ nhất, nó đảm bảo rằng những người truy cập Wi-Fi của bạn không thể truy cập vào các thiết bị cá nhân của bạn trên mạng nội bộ. Thứ hai, nó giúp phân chia băng thông, đảm bảo các thiết bị chính của bạn luôn nhận được tốc độ tốt nhất có thể. Nhiều người dùng đã ngừng chia sẻ mật khẩu Wi-Fi chính mà thay vào đó là thiết lập một mạng riêng biệt cho khách.
Router Wi-Fi hiện đại với bốn ăng-ten, đặt trên bàn cạnh kệ sách, minh họa việc tách mạng khách để tối ưu bảo mật và hiệu suất.
Hầu hết các router đều có khả năng hoạt động với nhiều SSID (Service Set Identifier) hoặc mạng khác nhau. Điều này có nghĩa là bạn có thể nhanh chóng tạo một mạng mới với mật khẩu dễ nhớ hơn. Sau đó, bạn chỉ cần cung cấp mật khẩu này cho khách truy cập, cho phép họ kết nối internet mà không làm ảnh hưởng đến băng thông của bạn hoặc có quyền truy cập vào các thiết bị cá nhân.
Tách Biệt Thiết Bị IoT Sang Một Router Riêng
Thiết lập các thiết bị IoT (Internet of Things) như đèn thông minh, camera an ninh và các thiết bị nhà thông minh khác trên một router riêng biệt là một ý tưởng rất tốt. Phương pháp này tạo ra một rào cản kỹ thuật số giữa các thiết bị IoT và mạng chính của bạn, đảm bảo rằng các tiện ích của bạn vẫn được bảo mật ngay cả khi tin tặc tìm cách truy cập vào chúng. Đây cũng là một cách hữu ích để tái sử dụng một router cũ không còn dùng nữa.
Ngoài ra, như đã đề cập trước đó, việc có các thiết bị này trên một mạng riêng biệt đồng nghĩa với việc chúng sẽ không ảnh hưởng đến hiệu suất internet trên các thiết bị chính của bạn, đặc biệt nếu bạn sở hữu một số lượng lớn thiết bị IoT. Bạn cũng có thể thay đổi router chính của mình, chẳng hạn như đổi tên mạng hoặc mật khẩu, mà không cần phải cập nhật cài đặt cho từng thiết bị thông minh bạn đang sử dụng.
Một điểm khác cần lưu ý là băng tần Wi-Fi. Hầu hết các thiết bị IoT sử dụng băng tần 2.4GHz, vốn cung cấp phạm vi phủ sóng tốt hơn. Nếu bạn có nhiều thiết bị thông minh, một router duy nhất có thể không đủ khả năng xử lý tất cả. Việc chuyển bớt các thiết bị này sang một router thứ hai hoạt động như một điểm truy cập (access point) có thể giúp giảm nhẹ vấn đề này.
Vô Hiệu Hóa WPS Trên Băng Tần Wi-Fi Chính
Khi mạng Wi-Fi chính của bạn không còn thiết bị IoT và khách truy cập có mạng riêng, bạn có thể tiếp tục bằng cách vô hiệu hóa tính năng WPS (Wi-Fi Protected Setup) trên mạng chính. WPS giúp việc kết nối vào mạng trở nên dễ dàng hơn, loại bỏ nhu cầu nhập mật khẩu, nhưng nó lại tiềm ẩn một số lỗ hổng có thể đặt router của bạn vào tình trạng rủi ro.
Nút WPS trên router Wi-Fi, minh họa tính năng kết nối nhanh nhưng tiềm ẩn lỗ hổng bảo mật cần vô hiệu hóa.
Các router tiêu dùng cung cấp nhiều cách triển khai WPS khác nhau. Phổ biến nhất là WPS dạng nút nhấn, yêu cầu bạn nhấn nút “WPS” trên router để bắt đầu kết nối trên thiết bị của bạn. Một cách triển khai phổ biến khác là yêu cầu bạn nhập mã PIN.
Bất kể phương pháp nào, WPS đều không an toàn do lỗ hổng PIN của WPS. Lỗ hổng này cho phép kẻ tấn công thực hiện tấn công brute-force (thử mọi mã PIN có thể) vào mã PIN WPS trên router của bạn và giành quyền truy cập vào mạng. Nhiều router hiện nay đã tự động vô hiệu hóa WPS ngay từ đầu, nhưng nếu bạn đang sử dụng một router đời cũ, việc tắt WPS là một trong những thay đổi cấu hình đầu tiên bạn nên thực hiện.
Tùy Chỉnh Cài Đặt Trên Router Chính Để Tối Ưu Bảo Mật
Sau khi thực hiện các thay đổi đã đề cập, có khả năng bạn đã hình dung khá rõ về những thiết bị nào sẽ được sử dụng trên mạng chính của mình. Điều này giúp việc thiết lập router để tối ưu cả về bảo mật lẫn hiệu suất trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.
Ví dụ, bạn có thể triển khai một danh sách trắng (whitelist) các thiết bị được phép kết nối vào Wi-Fi. Điều này đảm bảo rằng ngay cả khi mật khẩu mạng chính của bạn bị lộ, router sẽ tự động chặn mọi kết nối đến trừ khi chúng đến từ một thiết bị đã được nhận diện trước.
Bạn cũng có thể thiết lập QoS (Quality of Service) trên router để ưu tiên lưu lượng truy cập quan trọng hoặc thậm chí khắc phục các vấn đề tắc nghẽn mạng mà không cần lo lắng về việc mọi chiếc đèn thông minh trong nhà “phát điên”. Ngoài ra, việc phân tích mạng Wi-Fi của bạn để tìm các điểm yếu sẽ giúp đảm bảo bạn nhận được phạm vi phủ sóng tốt nhất và đang sử dụng đúng kênh và băng tần.
Một router Wi-Fi với bốn ăng-ten đặt trên bàn, thể hiện việc tùy chỉnh cài đặt nâng cao như danh sách trắng thiết bị và QoS để tăng cường bảo mật mạng.
Phân đoạn mạng gia đình không chỉ cải thiện bảo mật cơ bản mà còn giúp mạng nhanh hơn và thuận tiện hơn trong việc thay đổi các cài đặt mà lẽ ra sẽ gây ra hỗn loạn cho các thiết bị thông minh đã kết nối. Mặc dù có thể cần một chút công sức ban đầu, nhưng những lợi ích mà nó mang lại về lâu dài là hoàn toàn xứng đáng. Hãy bắt đầu ngay hôm nay để trải nghiệm một mạng Wi-Fi gia đình an toàn và hiệu quả hơn!
