Trong bối cảnh công nghệ phát triển không ngừng, việc dữ liệu cá nhân bị rò rỉ đang trở thành một mối lo ngại hàng đầu. Không ít người đã phải đối mặt với nguy cơ thông tin cá nhân của mình bị lộ và rao bán trên các chợ đen trực tuyến (dark web). Dù các tội phạm mạng liên tục thực hiện các cuộc tấn công tinh vi, nhưng người dùng không hề bất lực. Có nhiều biện pháp chủ động mà bạn có thể áp dụng để bảo vệ thông tin và đặc biệt là điểm tín dụng của mình khỏi những rủi ro này.
Rò Rỉ Dữ Liệu: Mối Đe Dọa Nghiêm Trọng Đến Tài Chính Cá Nhân
Một trong những cách nguy hiểm nhất mà dữ liệu bị đánh cắp có thể bị lạm dụng là để mở các khoản vay hoặc tài khoản tín dụng dưới tên của bạn. Phần lớn dữ liệu bị đánh cắp thường được tổng hợp và rao bán trên dark web nhằm mục đích trục lợi tài chính. Nếu tin tặc thu thập đủ thông tin nhận dạng cá nhân (PII – Personally Identifiable Information) như tên, địa chỉ, ngày sinh, số an sinh xã hội (nếu có), chúng có thể tạo ra một hồ sơ đủ chính xác để mạo danh bạn. Một khi có được hồ sơ này, việc tiếp cận các khoản vay hoặc mở thẻ tín dụng mới dưới tên bạn chỉ còn là vấn đề thời gian.
Tuy nhiên, ngay cả khi tội phạm mạng nắm giữ một kho tàng dữ liệu cá nhân của bạn, chúng vẫn không thể đánh cắp danh tính để vay tiền hoặc sử dụng các dịch vụ tài chính nếu bạn đã đóng băng tín dụng của mình. Đóng băng tín dụng đúng như tên gọi của nó: bạn liên hệ với các tổ chức báo cáo tín dụng chính (ví dụ như Equifax, Experian và TransUnion tại Hoa Kỳ) và yêu cầu họ tạm ngừng mọi hoạt động cấp tín dụng mới liên quan đến bạn.
Trước khi bất kỳ đơn đăng ký tín dụng nào, chẳng hạn như thẻ tín dụng mới, khoản vay mua ô tô hay thế chấp, được chấp thuận, các tổ chức cho vay sẽ kiểm tra báo cáo tín dụng của bạn. Việc đóng băng báo cáo tín dụng sẽ từ chối quyền truy cập của bất kỳ kẻ gian lận nào, và nếu không có quyền truy cập, chúng sẽ bị từ chối mọi yêu cầu cấp tín dụng mới.
Các Bước Thiết Yếu Để Bảo Vệ Điểm Tín Dụng Sau Rò Rỉ Dữ Liệu
Dữ liệu bị rò rỉ là một trải nghiệm không mấy dễ chịu. Nhưng có nhiều bước bạn có thể thực hiện để bảo vệ dữ liệu, danh tính và đặc biệt là điểm tín dụng của mình.
Điều Tra Kỹ Lưỡng Dữ Liệu Bị Lộ
Khi dữ liệu của bạn bị lộ, các công ty thường có trách nhiệm pháp lý phải thông báo cho khách hàng về sự cố. Thông báo này thường được gửi dưới dạng thư hoặc email sau vài tuần, thậm chí một tháng, kể từ khi dữ liệu bị lộ. Dù vậy, đừng mong đợi các thông báo này sẽ cho bạn biết chính xác dữ liệu nào của bạn đã bị lộ. Các công ty thường chỉ biết rằng một số loại dữ liệu nhất định đã bị đánh cắp, nhưng việc xác định chính xác từng hồ sơ bị ảnh hưởng là cực kỳ khó khăn do tính phức tạp của điều tra pháp y kỹ thuật số.
Vì các công ty thường xuyên cập nhật thông tin về vụ hack, hãy kiểm tra thường xuyên các thư, email, bài viết trên website của công ty hoặc tin tức liên quan để nắm bắt thông tin mới nhất về vụ việc.
Bảo Mật Ngay Lập Tức Các Tài Khoản Bị Ảnh Hưởng
Sau khi được thông báo về vụ rò rỉ dữ liệu, bạn sẽ biết tài khoản nào cần được bảo mật. Điều đầu tiên cần làm là thay đổi mật khẩu của các tài khoản bị ảnh hưởng. Để tăng cường bảo mật hơn nữa, bạn nên kích hoạt xác thực đa yếu tố (MFA – Multi-Factor Authentication). MFA bổ sung thêm một lớp bảo mật quan trọng, khiến tin tặc khó truy cập dữ liệu của bạn hơn ngay cả khi chúng có được mật khẩu, phòng trường hợp công ty tiếp tục bị tấn công hoặc bạn trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công lừa đảo (phishing).
Khi thay đổi mật khẩu, đây cũng là thời điểm thích hợp để xem xét “vệ sinh mật khẩu” của bạn. Hãy tự hỏi liệu bạn có đang sử dụng mật khẩu này cho các tài khoản khác hay không. Nếu có, bạn cần thay đổi mật khẩu đó cho tất cả các tài khoản khác. Một số trình quản lý mật khẩu và trình duyệt hiện nay cung cấp công cụ giúp bạn kiểm tra xem mình có đang sử dụng lại mật khẩu hay không.
Ví dụ, trong Google Chrome, bạn có thể truy cập Cài đặt > Trình quản lý mật khẩu của Google > Kiểm tra mật khẩu. Tại đây, Chrome sẽ quét các mật khẩu đã lưu của bạn để xác định những mật khẩu bị trùng lặp. Hãy lập tức thay thế bất kỳ mật khẩu nào giống với mật khẩu của tài khoản bị rò rỉ!
Tạo Cảnh Báo Gian Lận (Fraud Alert)
Việc tạo cảnh báo gian lận không chỉ đơn thuần là thông báo cho bạn khi có ai đó cố gắng mở một khoản tín dụng mới dưới tên bạn. Mặc dù cảnh báo không giống như đóng băng tín dụng, nhưng nó không chỉ thông báo về khả năng gian lận mà còn yêu cầu các tổ chức cho vay phải trải qua nhiều bước xác minh phức tạp hơn trước khi cấp khoản vay hoặc xử lý thẻ tín dụng mới.
Giao diện tạo cảnh báo gian lận trên Experian, một bước quan trọng để bảo vệ thông tin tín dụng sau sự cố rò rỉ dữ liệu.
Tạo cảnh báo gian lận thông qua các tổ chức như Experian là một quy trình nhanh chóng, thường chỉ mất vài phút. Bạn không cần tạo cảnh báo với mọi tổ chức tín dụng, vì một số tổ chức như Experian có thể sẽ thông báo cho các đối tác khác như Equifax và TransUnion về cảnh báo của bạn. Cảnh báo gian lận có thể được kích hoạt trong 12 tháng hoặc lên đến 7 năm, hoàn toàn miễn phí và có thể được thiết lập hoặc gỡ bỏ trong vài phút.
Đóng Băng Tín Dụng (Credit Freeze) Qua Các Tổ Chức Uy Tín
Nếu bạn không có ý định đăng ký tín dụng mới trong tương lai gần, bạn có thể hoàn toàn đóng băng quyền truy cập của các tổ chức cho vay vào báo cáo tín dụng của mình. Việc này sẽ ngăn chặn việc tạo ra các khoản tín dụng mới dưới tên bạn. Đóng băng tín dụng không ảnh hưởng tiêu cực đến điểm tín dụng của bạn và là cách chắc chắn nhất để bảo vệ chống gian lận. Khi bạn muốn nộp đơn xin tín dụng, tất cả những gì bạn cần làm là “rã đông” tài khoản của mình, cho phép báo cáo tín dụng của bạn được truy cập trong một khoảng thời gian ngắn để các tổ chức cho vay có thể kiểm tra trước khi nó bị đóng băng trở lại.
Khác với cảnh báo gian lận, khi đóng băng tín dụng, bạn sẽ cần liên hệ riêng với từng tổ chức tín dụng như Equifax và TransUnion, bên cạnh Experian.
Dữ liệu của bạn chắc chắn sẽ có lúc bị lộ, nhưng điều không được đảm bảo là nó sẽ được sử dụng cho mục đích gian lận. Việc chủ động nhận thức về các vụ rò rỉ dữ liệu và thực hiện các hành động thích hợp sau đó sẽ giúp đảm bảo rằng thông tin của bạn không thể bị lợi dụng.
