Trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI) đang phát triển với tốc độ chóng mặt, đến mức nhiều người trong chúng ta khó có thể phân biệt liệu mình đang trò chuyện với người thật hay một chatbot AI. Tương tự, hình ảnh và video do AI tạo ra cũng có những bước tiến vượt bậc trong vài năm gần đây, với những tác phẩm đỉnh cao gần như không thể phân biệt được với nội dung thật.
Tuy nhiên, vẫn còn những dấu hiệu nhỏ nhưng quan trọng giúp chúng ta nhận biết video được tạo ra bởi trí tuệ nhân tạo.
Tại Sao Cần Nhận Biết Video AI?
Các video do AI tạo ra đang xuất hiện tràn lan trên mọi nền tảng, từ YouTube đến TikTok và các mạng xã hội khác. Điều này đặt ra một thách thức lớn: làm thế nào để xác định liệu một video có phải do AI tạo ra hay không? Việc này cực kỳ quan trọng bởi video là một nguồn thông tin chính yếu trong thời đại hiện đại. Để tránh bị cuốn vào vòng xoáy tin giả và thông tin sai lệch, chúng ta cần phải hiểu rõ đâu là thật và đâu là giả.
Mặc dù AI đang không ngừng cải thiện, vẫn còn một số “lỗi” hoặc dấu hiệu rõ ràng giúp chúng ta phát hiện sự can thiệp của AI. Mặc dù không phải tất cả đều tuyệt đối và một số sẽ trở nên kém tin cậy hơn khi AI tiến bộ, nhưng hiện tại, những dấu hiệu dưới đây vẫn là kim chỉ nam hữu ích để nhận biết video AI.
1. Vật Lý Phi Lý
Một trong những dấu hiệu chính cho thấy video bạn đang xem được tạo bởi AI là bất kỳ hành động nào vi phạm các định luật vật lý. Dĩ nhiên, các hiệu ứng đặc biệt có thể khiến một video chân thực không tuân thủ hoàn toàn các định luật này, nhưng bạn thường có thể phân biệt được giữa hiệu ứng có chủ đích và những lỗi không mong muốn do AI gây ra.
Ví dụ về vật lý phi lý bao gồm: vật thể thay đổi hướng bay mà không có lực tác động bên ngoài, người nhảy quá cao hoặc di chuyển như thể đang ở trong phim The Matrix, và chất lỏng hành xử như chất rắn (hoặc ngược lại). Những vấn đề này phát sinh trong video AI vì các mô hình trí tuệ nhân tạo dựa vào dữ liệu thay vì hiểu biết thực sự về vật lý thế giới thực.
2. Chuyển Cảnh Kém Mượt Mà
Nếu bạn đã từng xem một video AI chất lượng kém, bạn sẽ quen thuộc với những cảnh chuyển đổi giữa các phân đoạn một cách rời rạc. Tuy nhiên, ngay cả những chuyển đổi tinh tế hơn cũng có thể là một manh mối. Hãy chú ý đến những hình ảnh hoặc vật thể bị biến dạng hoặc hòa lẫn vào nhau một cách kỳ lạ, điều không thể xảy ra trong đời thực.
Một ví dụ rõ ràng về chuyển cảnh kém là những đoạn cắt không có ý nghĩa câu chuyện, gây khó chịu cho người xem. Khi con người quay phim, họ sẽ đảm bảo rằng mỗi cảnh cắt đều có sự liền mạch và ý nghĩa nhất định. Trong khi đó, một mô hình AI tạo sinh không quan tâm đến tính logic này, nó sẽ tạo ra cảnh vật một cách tùy tiện. Điều này là do cách AI tạo video từng khung hình một, không có logic nào được áp dụng trừ khi các lệnh (prompts) của con người đủ chi tiết để đảm bảo một câu chuyện được tuân thủ.
3. Cử Chỉ và Biểu Cảm Người Không Tự Nhiên
Biểu cảm khuôn mặt không tự nhiên trong video AI, thường là dấu hiệu nhận biết video giả.
Biểu cảm của con người rất khó để tái tạo, khiến chúng trở thành một trong những dấu hiệu nhận biết tốt nhất khi xác minh liệu một video có được tạo bằng AI hay không. Chúng ta thường xuyên quan sát và tương tác với nhau, dễ dàng nhận ra những tín hiệu tinh tế trên khuôn mặt. Trí tuệ nhân tạo tạo sinh vẫn chưa hoàn toàn hiểu được những sắc thái phức tạp liên quan đến biểu cảm và cảm xúc của con người, chứ đừng nói đến việc phát triển kỹ năng để tái tạo chúng.
Trong các video do AI tạo ra, những vấn đề này bộc lộ theo cả cách rõ ràng và tinh tế. Các chuyển động là cách dễ nhận thấy nhất, ví dụ như cánh tay hoặc chân của con người vung vẩy một cách bất thường sẽ ngay lập tức khiến não bộ của bạn nhận ra có điều gì đó “không ổn”. Các ví dụ ít rõ ràng hơn nhưng vẫn đáng chú ý là miệng co giật, mắt chớp không tự nhiên, và biểu cảm thay đổi quá đột ngột từ thái cực này sang thái cực khác.
4. Nhiễu Hình Ảnh Ở Hậu Cảnh
Trong khi các video được quay bởi người thật thường ghi lại toàn bộ khung cảnh một cách chi tiết, AI thường bỏ qua hậu cảnh, chỉ tập trung vào việc tạo ra chủ thể chính xác. Tuy nhiên, điều này lại cho chúng ta một cách đơn giản để phát hiện liệu một video có được tạo bằng AI hay không. Hãy nhìn xa hơn chủ thể ở tiền cảnh và xem điều gì đang xảy ra ở hậu cảnh. Nền có thể vô nghĩa, nhưng nhiều khả năng sẽ bao gồm các kết cấu mờ, hình ảnh bị rách (tearing) hoặc các hiện vật (artifacts) khác không nên có ở đó.
Những người sử dụng AI để tạo video sẽ rất tập trung vào việc làm cho chủ thể trông đúng đắn, nhưng sẽ không quan tâm nhiều đến những gì đang diễn ra ở hậu cảnh. Mặc dù các mô hình AI chuyển văn bản thành video sẽ cố gắng hết sức để tạo ra những hậu cảnh phù hợp, nhưng chúng lại gặp khó khăn trong việc loại bỏ nhiễu hình ảnh. Do đó, bạn có thể thấy các kết cấu bị nhấp nháy hoặc cây cối rung lắc. Và những dấu hiệu này có thể xuất hiện trong một số khung hình nhưng không phải tất cả.
5. Sự Không Khớp Giữa Hành Động và Cảm Xúc
Nếu chủ thể chính của video bạn đang xem là một con người, hãy tìm kiếm sự không khớp giữa những gì đang xảy ra (do họ thực hiện hoặc tác động lên họ) và cảm xúc họ đang thể hiện. Thường thì hai yếu tố này sẽ hơi lệch pha một cách tinh tế, và đôi khi là lệch pha rất nhiều. Chẳng hạn, nếu một người đang gặp nguy hiểm nhưng lại có nụ cười ngây ngô, thờ ơ trên khuôn mặt, đó là một sự không khớp hoàn toàn.
Trong khi AI có thể tạo ra con người và vật thể một cách khái quát, thì khi cố gắng hiển thị chuyển động môi hoặc biểu cảm trên khuôn mặt, chúng thường gặp nhiều khó khăn. Điều này là do AI gặp thách thức khi xử lý các chi tiết nhỏ. Việc nắm bắt cảm xúc con người là cực kỳ khó khăn đối với các mô hình AI vốn dựa vào dữ liệu được cung cấp chứ không phải bất kỳ sự hiểu biết tự nhiên nào về sắc thái và ý nghĩa.
6. Chuỗi Sự Kiện Vô Lý
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng trong danh sách các dấu hiệu nhận biết liệu video bạn đang xem có phải là AI hay không là các chuỗi sự kiện vô lý. Một lần nữa, những vấn đề này xuất hiện trong nhiều ví dụ về video AI chất lượng kém được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội. Chuỗi sự kiện vô lý là những câu chuyện không có ý nghĩa gì. Nếu bạn liên tục tự hỏi tại sao và làm thế nào một điều gì đó trong video lại xảy ra, thì rất có thể đó là AI.
Một ví dụ kinh điển về chuỗi sự kiện vô lý là Will Smith ăn mì spaghetti. Mặc dù Will Smith có thể ăn mì spaghetti ngoài đời thực, nhưng khó có khả năng anh ta sẽ ăn ngấu nghiến như những gì thường được thể hiện trong các video AI này (mặc dù sự khác biệt giữa video AI ban đầu và các mô hình mới nhất, như Veo 3, là rất đáng kinh ngạc). Một ví dụ khác tôi đã thấy nhiều lần là Gordon Ramsay nấu ăn trong bếp, khi anh ta tự nấu chính mình, đốt cháy mọi thứ xung quanh và thực hiện một số hành động vô nghĩa khác.
Tổng Kết: Hãy Tin Vào Trực Giác Của Bạn
Mặc dù các điểm trên là những dấu hiệu cụ thể để tìm kiếm, điều quan trọng nhất khi cố gắng phát hiện video do AI tạo ra là hãy tin vào trực giác của bạn. Con người có những trực giác tuyệt vời, miễn là họ chọn sử dụng chúng. Giống như việc bạn không nên tin mọi thứ mình đọc trực tuyến, bạn cũng không nên chỉ chấp nhận rằng một video là như những gì nó thể hiện. Bởi vì, ngày càng nhiều video đang được tạo ra bởi AI nhờ vào những công cụ tạo video AI tuyệt vời và các lệnh (prompts) chi tiết từ những kỹ sư prompt lành nghề.
Sự trỗi dậy của AI thật không may lại trùng hợp với sự suy giảm về khả năng tập trung của công chúng. Vì vậy, tôi e rằng nhiều người sẽ không đủ chú ý đến những gì họ đang xem để phát hiện ra sự can thiệp của AI, đây là một vấn đề lớn. Do đó, hãy chú ý đến video bạn đang xem và tin vào trực giác của mình khi làm như vậy. Và hãy luôn nhớ rằng, nếu nó trông quá tốt để trở thành sự thật, thì có lẽ nó không phải là sự thật.
