Vào ngày 10 tháng 6 năm 2025, nếu bạn đã cố gắng sử dụng ChatGPT để hỗ trợ làm bài tập, viết mã lập trình, hay thậm chí chỉ để lên kế hoạch tập luyện, có lẽ bạn đã gặp phải một “bức tường im lặng”. Đây không phải là lần đầu tiên sự cố này xảy ra, và chắc chắn cũng không phải là lần cuối cùng. Tuy nhiên, mỗi lần như vậy, tác động của nó đối với cuộc sống của chúng ta lại càng lớn hơn, cho thấy một sự phụ thuộc ngày càng sâu sắc vào công nghệ Trí tuệ Nhân tạo.
Ban đầu, tôi nhận thấy có vấn đề khi yêu cầu một lịch trình tập luyện và nhận lại một chuỗi ký tự vô nghĩa, sau đó là hoàn toàn không có phản hồi gì. Tôi đã kiểm tra VPN và khởi động lại trình duyệt, nhưng một cái nhìn nhanh vào trang trạng thái chính thức của OpenAI đã tiết lộ toàn bộ câu chuyện: một biển cảnh báo đỏ rực. Điều này cho thấy rằng không chỉ riêng ChatGPT, mà toàn bộ hệ thống API nền tảng của OpenAI đang gặp sự cố.
ChatGPT Không Hoạt Động: Mức Độ Nghiêm Trọng Của Sự Cố API Toàn Diện
Khi trang trạng thái hiển thị “đang điều tra tỷ lệ lỗi tăng cao” (investigating elevated error rates), điều đó thực sự có nghĩa là một trong những mảnh ghép cốt lõi của internet hiện đại đã tạm thời bị ngắt kết nối. Điều làm cho sự cố lần này trở nên nghiêm trọng là không chỉ riêng website ChatGPT bị sập, mà đó là một lỗi API toàn diện.
Trang trạng thái chính thức của OpenAI hiển thị các dịch vụ API và ChatGPT bị ảnh hưởng bởi sự cố ngừng hoạt động toàn cầu.
Nếu bạn không phải là nhà phát triển, điều này nghe có vẻ là thuật ngữ kỹ thuật, nhưng nó tạo ra một sự khác biệt quan trọng. Hầu hết các ứng dụng và tính năng AI mà chúng ta sử dụng hàng ngày đều không có “bộ não” riêng của mình. Chúng được xây dựng dựa trên công nghệ từ các công ty lớn hơn, và OpenAI là một trong những “bộ não” lớn nhất trong lĩnh vực này. Mọi dịch vụ dựa vào OpenAI, từ các công cụ tạo ảnh AI, trợ lý viết lách, chatbot cho đến các công cụ phân tích dữ liệu, đều bị ảnh hưởng và gần như không thể hoạt động được.
Khi Công Việc và Giải Trí Đều Ngừng Trệ: Tác Động Cá Nhân và Chuyên Nghiệp
Ở cấp độ cá nhân, hậu quả chủ yếu là sự bất tiện. Tôi đã lên kế hoạch cho một ván Dungeons & Dragons mà chúng tôi sử dụng ChatGPT làm Dungeon Master. Có lẽ ván chơi đó đã bị hủy. Đây là một ví dụ khá nhẹ nhàng, nhưng nó cho thấy công nghệ này đã len lỏi sâu rộng vào cả những sở thích cá nhân của chúng ta như thế nào.
Minh họa trò chơi nhập vai Dungeons & Dragons (D&D) đang sử dụng ChatGPT làm Dungeon Master, cho thấy sự phụ thuộc AI trong các hoạt động giải trí cá nhân.
Tuy nhiên, rủi ro còn lớn hơn nhiều so với một buổi chơi game bị hủy. Nếu bạn là sinh viên dùng AI để lên ý tưởng bài luận, lập trình viên dùng AI để gỡ lỗi mã, chuyên gia marketing dùng AI để viết quảng cáo, hay blogger dùng AI để tạo ý tưởng bài viết, thì quy trình làm việc của bạn sẽ bị đình trệ ngay lập tức.
Ở quy mô lớn hơn, những tác động còn nghiêm trọng hơn nhiều. Chúng ta đã chứng kiến một sự thúc đẩy mạnh mẽ, gần như điên cuồng, để triển khai AI trên hầu hết các lĩnh vực. Điều gì sẽ xảy ra với một công ty marketing mà toàn bộ quy trình nội dung của họ được tự động hóa bằng AI? Còn công ty công nghệ pháp lý sử dụng AI để tóm tắt các án lệ thì sao? Trong bối cảnh chính phủ, điều gì sẽ xảy ra với các dịch vụ công cộng hoặc quy trình hành chính nội bộ đã được “tối ưu hóa” bằng công nghệ này?
Nguy Cơ Từ Việc “Bỏ Tất Cả Trứng Vào Một Giỏ AI”
Các nhà cung cấp máy chủ thường tự hào về “99% thời gian hoạt động” (99% uptime). Đây là tương đương công nghệ của quảng cáo kem đánh răng diệt 99% vi khuẩn và được 9/10 nha sĩ khuyên dùng. Nghe có vẻ ấn tượng, nhưng đó là một lời thừa nhận công khai rằng mọi thứ, không thể tránh khỏi, sẽ có lúc gặp sự cố.
Điều đó thường không sao. Nếu một ứng dụng mạng xã hội nhỏ gặp sự cố trong vài giờ, điều đó thật khó chịu. Nhưng khi một dịch vụ trung tâm như OpenAI ngừng hoạt động, nó giống như việc mất điện trên toàn thành phố.
Một khóa API ChatGPT duy nhất, theo cách nói hiện nay, có thể thực hiện công việc của hàng trăm nhân viên trong các tác vụ lặp đi lặp lại. Đây là một đề xuất mạnh mẽ cho bất kỳ tổ chức nào muốn tối ưu hóa hoạt động và cắt giảm chi phí. Nhưng trong thực tế, nó tạo ra một hệ thống rất mong manh. Một điểm lỗi duy nhất, dù là lỗi kỹ thuật, vi phạm bảo mật, hay thậm chí chỉ là vấn đề kết nối internet đơn giản tại một trung tâm dữ liệu quan trọng, cũng có thể khiến toàn bộ tổ chức, thậm chí cả ngành công nghiệp, bị tê liệt.
Vấn Đề “AI Của Bạn Biết Bạn”: Bẫy Cá Nhân Hóa và Sự Phụ Thuộc
Vài năm trước, nếu ChatGPT không hoạt động, bạn có thể dễ dàng chuyển sang một đối thủ cạnh tranh như Gemini hoặc Claude. Điều đó không phải là vấn đề lớn. Nhưng giờ đây, việc đó ngày càng trở nên khó khăn hơn. Tại sao? Đó là do tính cá nhân hóa.
Giao diện ChatGPT hiển thị tính năng ghi nhớ và lưu trữ thông tin cá nhân trong một dự án, minh họa lý do người dùng bị "khóa chặt" vào nền tảng này.
Phiên bản ChatGPT của tôi không giống với phiên bản của bạn. Nó biết phong cách viết của tôi, ghi nhớ các cuộc trò chuyện trước đây của chúng tôi và được tải với các hướng dẫn tùy chỉnh mà tôi đã cung cấp cho nó theo thời gian. Với các bản cập nhật bộ nhớ mới nhất, ChatGPT ghi nhớ hầu hết mọi thứ về bạn. Để thực sự hữu ích, một AI cần được “huấn luyện” dựa trên dữ liệu và tương tác của chính bạn.
Quá trình này chính là điều khiến bạn bị “khóa chặt” vào một nền tảng. Chuyển sang một AI khác có nghĩa là phải bắt đầu lại từ đầu và mất đi tất cả ngữ cảnh giá trị đó, điều làm cho công cụ trở thành một trợ lý thực sự. Chúng ta đã tự xây dựng mình vào những “khu vườn có tường bao quanh” này, và bây giờ chúng ta bị mắc kẹt chờ đợi người làm vườn sửa chữa đường ống nước.
“Hiệu Ứng Bóc Trần”: Sự Thật Khi AI Ngừng Hoạt Động
Có một khía cạnh tích cực thú vị từ một sự kiện như thế này, thậm chí đôi khi tôi ước nó kéo dài hơn: Một sự cố AI hoạt động như một loại “thuốc nói thật” không tự nguyện.
Nghệ sĩ đã xây dựng danh tiếng về phong cách “độc đáo” của họ trong khi bí mật dựa vào AI tạo sinh sẽ đột ngột im lặng. Các “trang trại nội dung” giả danh là các hãng tin tức hợp pháp sẽ thấy lịch xuất bản của họ biến mất. Các deadline sẽ bị bỏ lỡ, yêu cầu gia hạn sẽ được đưa ra, và nguồn gốc “sáng tạo” thực sự của họ sẽ được tiết lộ bởi sự vắng mặt của nó.
Điều này buộc chúng ta phải đặt ra một số câu hỏi khó chịu. Điều gì sẽ xảy ra nếu một bệnh viện đang sử dụng công cụ AI để giúp bác sĩ đọc kết quả quét bệnh nhân và công cụ đó đột ngột ngừng hoạt động? Sẽ ra sao với các bác sĩ đã quen dựa vào AI để chẩn đoán của họ?
Chúng Ta Có Đang Quên Cách Tự Làm Mọi Thứ?
Điều này đưa chúng ta đến vấn đề lớn nhất, quan trọng nhất mà một sự cố như thế này phơi bày: sự xói mòn dần dần của kỹ năng con người.
Hãy tưởng tượng bạn là một nhà quản lý. Bạn quyết định sa thải cây viết cao cấp đắt đỏ của mình và thuê một sinh viên mới ra trường, người không thực sự viết tốt, nhưng lại là một bậc thầy trong việc tạo câu lệnh (prompt) cho ChatGPT để đạt được kết quả tuyệt vời với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ. Điều đó có vẻ là một động thái kinh doanh thông minh.
Nhưng khi ChatGPT “ngừng hoạt động”, bạn còn lại gì? Nhân viên cấp dưới của bạn trở nên bất lực, và kiến thức chuyên môn mà bạn từng có trong nội bộ đã biến mất. Khả năng tự viết một thông cáo báo chí, tự giải quyết một vấn đề, hay tư duy phản biện mà không cần AI “cầm tay chỉ việc” là một kỹ năng. Và giống như bất kỳ kỹ năng nào, nếu bạn không sử dụng nó, bạn sẽ đánh mất nó. Chi phí thực sự của cuộc cách mạng AI có thể không phải là những công việc mà chúng ta mất đi, mà là những khả năng chúng ta tự nguyện từ bỏ.
Cập nhật: OpenAI đang khắc phục sự cố, và một số người dùng đã có thể truy cập lại. Nếu bạn vẫn gặp khó khăn khi truy cập ChatGPT, hãy thử kiểm tra lại trong vài giờ tới. Hãy luôn chuẩn bị các phương án dự phòng và không đặt quá nhiều niềm tin vào một công cụ duy nhất.
