Là một người luôn tìm kiếm các phương pháp tối ưu hóa hiệu quả công việc và học tập, tôi đã thử qua vô số “bí kíp” tăng năng suất mà ai cũng biết: kỹ thuật Pomodoro, sắp xếp thời gian biểu, lập danh sách việc cần làm từ tối hôm trước, hay dậy sớm để bắt đầu ngày mới. Thế nhưng, điều bất ngờ là chính những mẹo có phần “kỳ lạ” dưới đây mới thực sự mang lại hiệu quả vượt trội cho tôi trong việc tập trung và hoàn thành công việc.
1. Khóa điện thoại vào tủ
Dù là khi học bài cho kỳ thi hay đang tập trung làm việc, chiếc điện thoại luôn là vật cám dỗ khiến tôi muốn cầm lên “chỉ một giây”, rồi sau đó không biết bằng cách nào lại lạc vào TikTok hay Instagram. Trước khi nhận ra, tôi đã lãng phí vài giờ đồng hồ chỉ để cuộn xem vô định.
Và một khi đã lãng phí quá nhiều thời gian như vậy, tôi thường tự nhủ “còn ý nghĩa gì nữa đâu mà làm việc hiệu quả?”, rồi quyết định “thôi, dẹp hết cho ngày hôm nay, mai làm lại từ đầu”. Đây chính là chu trình suy nghĩ mà tôi đã mắc kẹt trong một thời gian dài.
Để thoát khỏi vòng luẩn quẩn đó, tôi bắt đầu tìm cách ngừng sử dụng điện thoại khi làm việc hoặc học. Thử nghiệm đầu tiên là đặt điện thoại xa tầm mắt, sang một góc phòng khác, nghĩ rằng mình sẽ lười không thèm đứng dậy đi xa đến vậy chỉ để kiểm tra điện thoại. Nhưng tôi đã nhầm. Hóa ra tôi chỉ lười có chọn lọc và vẫn sẵn sàng đứng dậy để kiểm tra nó.
Sau đó, tôi chuyển sang dùng các ứng dụng giới hạn thời gian sử dụng màn hình. Chúng có tính năng cho phép chặn các ứng dụng gây xao nhãng (hoặc tất cả ứng dụng) trong một khoảng thời gian nhất định.
Ứng dụng hẹn giờ học tập trên iPad giúp quản lý thời gian hiệu quả
Tuy nhiên, với tư cách là một nhà báo công nghệ, tôi luôn tìm được kẽ hở để vượt qua các hạn chế này. Điều này hoàn toàn phá vỡ mục đích của việc chặn ứng dụng hay điện thoại, bởi vì tôi luôn có thể truy cập lại chúng bất cứ khi nào tôi muốn. Rõ ràng, tôi cần một cách hiệu quả hơn để buộc bản thân tránh xa chiếc điện thoại, bất kể tôi có cố gắng làm gì đi nữa.
Vậy là tôi quyết định loại bỏ hoàn toàn sự xao nhãng này (ít nhất là tạm thời, khi tôi cần tập trung). Cách tôi làm bây giờ là ném điện thoại vào tủ, khóa tủ lại, và sau đó giao chìa khóa cho một thành viên trong gia đình. Tôi dặn dò họ tuyệt đối không được trả lại chìa khóa cho tôi, dù tôi có làm gì hay nói gì.
Suốt thời thơ ấu, mẹ tôi luôn lặp đi lặp lại một điều: điện thoại di động là sự xao nhãng lớn nhất thời đại chúng ta. Bà thường gọi chúng là “vật đáng ghét” và nói rằng, dù mang lại nhiều lợi ích, chúng vẫn gây hại nhiều hơn. Mặc dù khi đó tôi không hiểu tại sao mẹ lại gay gắt với những thiết bị vô hại như vậy, nhưng giờ đây tôi nhận ra bà đã đúng, ít nhất là ở một mức độ nào đó. Với quan điểm của mẹ về điện thoại, tôi biết mình có thể tin tưởng bà trong nhiệm vụ này.
2. Nghe nhạc nền trò chơi điện tử khi làm việc
Một số người thích nghe các bản nhạc Lo-Fi khi muốn tập trung, trong khi những người khác lại ưa thích các loại âm thanh màu như tiếng ồn trắng (white noise), tiếng ồn nâu (brown noise), tiếng ồn xanh (green noise), v.v. Một số người có thể nghe nhạc có lời, số khác thì không. Nhiều người lại thích xem chương trình TV hoặc phim làm nền khi làm việc, hoặc nghe podcast. Và không ít người tìm thấy sự bình yên trong tiếng mưa, sóng biển, hay tiếng chim hót.
Còn tôi, tôi không đặc biệt yêu thích những thể loại trên. Thay vào đó, tôi chọn nghe nhạc nền trò chơi điện tử, và không phải là những bản nhạc nhẹ nhàng hay có tính thư giãn đâu nhé. Tôi đang nói đến những bản nhạc như nhạc nền của Subway Surfers!
Nhạc êm dịu làm tôi buồn ngủ, vậy tại sao không thử làm điều ngược lại hoàn toàn? Đôi khi, một chút adrenaline chính là thứ tôi cần để giữ cho mình tỉnh táo và tập trung.
Tôi đã có vài kỳ thi rất quan trọng vào năm ngoái, và sẽ không quá lời nếu nói rằng tôi đã nghe bản nhạc Subway Surfers cả ngày, mỗi ngày. Nếu bạn không tin, Spotify Wrapped của tôi đã nói lên tất cả. Bài hát chủ đề chính của Subway Surfers đã trở thành bài hát được nghe nhiều nhất của tôi trong năm, và đến giờ tôi vẫn chưa hết xấu hổ vì điều đó. Dù vậy, tôi đã đạt được điểm số mong muốn trong các kỳ thi đó. Vì vậy, dù có vẻ kỳ lạ, mẹo tăng năng suất này chắc chắn hiệu quả.
3. Giữ giày ở nhà để duy trì “chế độ làm việc”
Nơi duy nhất tôi thực sự muốn đến sau một ngày học mệt mỏi trên lớp là phòng của mình. Ngay cả khi có hàng tá deadline chất chồng, tôi vẫn muốn giải quyết chúng ở nhà từng cái một hơn là đến thư viện hay quán cà phê. Tuy nhiên, giây phút tôi trở về nhà, điều đầu tiên tôi muốn làm là thay ngay bộ đồ ngủ thoải mái. Và chỉ một phút sau, chiếc giường đã gọi tên tôi, một giấc ngủ ngắn cũng không tệ chút nào.
Giấc ngủ ngắn chưa bao giờ hiệu quả với tôi, và một khi đã ngủ, việc đánh thức tôi dậy gần như là bất khả thi. Vì vậy, tôi luôn tránh ngủ trưa nếu có thể. Nhưng trở nên thoải mái ở nhà gần như luôn đồng nghĩa với việc chìm vào giấc ngủ với tôi. Mặc dù không muốn hy sinh sự thoải mái, tôi quyết định tìm một giải pháp trung gian và tự lừa bản thân rằng mình vẫn đang ở “chế độ làm việc”.
Đối với tôi, cách dễ nhất để làm điều đó là đơn giản là đi giày ở nhà! Không phải là đôi dép xỏ ngón hàng ngày đâu nhé. Thay vào đó, tôi muốn nói đến những đôi giày bạn sẽ mang ra ngoài. Đã có những lúc tôi làm việc khi đang mang giày cao gót (ngay cả khi mặc đồ ngủ) bởi vì, một cách kỳ lạ nào đó, sự kết hợp “quái dị” đó giúp tôi tỉnh táo và làm việc hiệu quả.
Nếu bạn có thói quen trang điểm, một mẹo “lạ” khác là đừng tẩy trang cho đến khi bạn hoàn thành công việc! Mấu chốt ở đây chỉ là lừa bộ não của bạn nghĩ rằng ngày chưa kết thúc, ngay cả khi bạn đã ở nhà rồi!
4. Giải thích khái niệm cho khán giả tưởng tượng
Mặc dù mẹo này có lẽ không kỳ lạ bằng những mẹo khác mà tôi sẽ đề cập trong bài viết này, tôi vẫn ngạc nhiên khi thấy rất ít người tôi quen có thói quen giải thích mọi thứ cho một “khán giả tưởng tượng”. Không giống như phần còn lại, mẹo này thực sự có cơ sở khoa học.
Đây về cơ bản là một phương pháp của kỹ thuật ghi nhớ chủ động (active recall), một kỹ thuật học tập khuyến khích bạn chủ động truy xuất thông tin từ trí nhớ của mình thay vì chỉ đọc đi đọc lại ghi chú một cách thụ động. Ghi nhớ chủ động giúp tăng cường trí nhớ và cải thiện khả năng duy trì thông tin dài hạn. Trong khi flashcards là một trong những cách tốt nhất để sử dụng kỹ thuật này, đôi khi nó có thể trở nên nhàm chán và lặp lại. Một cách hay để thay đổi (mà vẫn luyện tập ghi nhớ chủ động) là đóng ghi chú lại và giảng giải mọi thứ bạn đã học cho người khác.
Chú chim cánh cụt đồ chơi đặt cạnh MacBook trong môi trường làm việc tập trung
Khi các em gái tôi còn nhỏ, tôi thường “ép” chúng ngồi nghe tôi giải thích sự khác biệt giữa liên kết cộng hóa trị và liên kết ion. Bây giờ khi chúng đã lớn hơn, việc bắt chúng ngồi nghe tôi giải thích điều gì đó chỉ vì lợi ích của riêng tôi không hề dễ dàng! Vì vậy, tôi phải sáng tạo hơn… Tôi bắt đầu giải thích những gì mình đang học cho một “khán giả tưởng tượng”.
Đôi khi tôi nhắm mắt lại và giả vờ mình là một giáo viên, và những lúc khác tôi lại giảng bài cho những con thú nhồi bông của mình! Tôi cũng đã “dạy” nhiều chủ đề cho những thú cưng mà tôi từng nuôi trong nhiều năm. Nghe có vẻ hơi ngớ ngẩn, nhưng nó thực sự hiệu quả.
5. Biến ghi chú thành bài hát (hoặc mẹo ghi nhớ kỳ lạ)
Đôi khi, dù tôi có làm gì đi nữa, vẫn có một số thông tin đơn giản là không chịu “đọng” lại trong đầu tôi. Phút trước tôi nhớ, phút sau lại quên mất. Đối với các khái niệm cần nắm vững, việc giải thích chúng cho khán giả tưởng tượng rất hiệu quả. Nhưng việc ghi nhớ các thuật ngữ cụ thể lại là một cuộc chiến hoàn toàn khác. May mắn thay, biến những thứ đó thành bài hát hoặc các mẹo ghi nhớ (mnemonics) chưa bao giờ khiến tôi thất bại. Bài hát hoặc mẹo ghi nhớ càng kỳ lạ, tôi càng nhớ lâu.
Trong kỳ thi GCSE của tôi, tôi cần nhớ các con sông quan trọng ở đất nước mình: Jhelum, Sutlej, Swat, Ravi, Hub, Chenab, Kabul, Chitral, Dasht, Hingol, Zhob, Indus và Mula. Nghe có vẻ kỳ lạ đúng không? Tôi lúc mười sáu tuổi cũng nghĩ vậy.
Vì vậy, tôi quyết định dùng tên Justin Bieber, Selena Gomez, Kim Kardashian và Zayn Malik để ghi nhớ! Đây là mẹo ghi nhớ tôi đã dùng (mà đến nay tôi vẫn còn nhớ):
Justin said Selena rejected him, so he called Kim. Chaotic drama happened. Zayn intensely meditated.
(Justin nói Selena từ chối anh ấy, nên anh ấy gọi Kim. Drama hỗn loạn đã xảy ra. Zayn thiền định mãnh liệt.)
Nếu bạn thích ca hát, hãy biến nó thành một bài hát với ca từ kỳ lạ nhất có thể. Việc nhớ lại lời bài hát có thể hơi ngượng ngùng trong điều kiện phòng thi, nhưng này, đó là điểm số của bạn mà!
6. Gửi một tin nhắn “nguy hiểm”
Nếu bạn không muốn khóa điện thoại vào tủ, tôi có một cách khác (gần như luôn đảm bảo hiệu quả) để giúp bạn tránh xa điện thoại. Nếu bạn có một suy nghĩ bạn đã giữ kín với ai đó, một lời thú nhận bạn muốn gửi, một tin nhắn bạn lo lắng khi chia sẻ, hoặc đơn giản là một tin nhắn “nguy hiểm” nói chung, bạn có thể tận dụng nó.
Hãy gửi nó ngay trước khi bạn cần tập trung vào một nhiệm vụ. Mỗi lần tôi gửi một tin nhắn “nguy hiểm”, ngay cả khi đó không phải là điều gì đáng sợ đặc biệt, tôi luôn tránh cầm điện thoại lên, sợ hãi không biết người nhận sẽ nói gì! Vì vậy, hãy lưu lại một tin nhắn “nguy hiểm” mà bạn cần gửi cho lúc bạn cần tập trung vào một nhiệm vụ.
7. Quay phim bản thân làm việc bằng chế độ time-lapse
Nếu bạn muốn giữ điện thoại ngay bên cạnh khi đang tập trung vào một nhiệm vụ, và cũng không có tin nhắn “nguy hiểm” nào để gửi, một cách “lạ” khác để duy trì sự tập trung là quay video time-lapse về quá trình làm việc của bạn. Vì tất cả các điện thoại thông minh hiện đại đều có chế độ time-lapse tích hợp, bạn không cần bất kỳ thiết bị bổ sung nào hay ứng dụng của bên thứ ba.
Chỉ cần đặt điện thoại lên, chuyển sang chế độ Time-Lapse trong ứng dụng Camera mặc định của thiết bị, và bắt đầu công việc. Việc biết rằng việc quay phim sẽ cho tôi một video tua nhanh về tất cả công sức của mình luôn thôi thúc tôi tiếp tục cho đến khi hoàn thành nhiệm vụ.
Bàn làm việc với MacBook, iPad và điện thoại, bố trí cho việc quay time-lapse tập trung
Nếu vô số mẹo tăng năng suất ngoài kia không hiệu quả với bạn, hãy thử một vài trong số những mẹo tôi đã chia sẻ ở trên. Tính chất độc đáo của chúng có thể khiến bạn ngần ngại thử, nhưng đừng đánh giá chúng trước khi bạn đã cho chúng một cơ hội công bằng. Ai biết được, bạn có thể tìm thấy một phương pháp thực sự phù hợp với mình!
