Việc chuyển đổi từ hệ điều hành Windows sang Linux thường khiến nhiều người cảm thấy e ngại, nhưng nỗi lo lắng đó sẽ giảm đi đáng kể nếu bạn chọn được một bản phân phối Linux phù hợp. Mặc dù có rất nhiều bản phân phối Linux có thể giúp bạn làm quen nhanh chóng, Linux Mint vẫn nổi bật như là lựa chọn tốt nhất, đặc biệt đối với những ai muốn tìm kiếm một trải nghiệm ổn định và hiệu quả hơn Windows trên thiết bị của mình.
1. Hiệu Suất Vượt Trội và Thời Lượng Pin Tối Ưu
Sự khác biệt đầu tiên mà bạn sẽ nhận thấy khi chuyển sang Linux Mint chính là hiệu suất vượt trội, ít nhất là khi điều hướng trong hệ điều hành. Linux Mint chạy nhanh hơn Windows trong hầu hết các trường hợp sử dụng. Với dung lượng tài nguyên hệ thống tiêu thụ ít hơn đáng kể, bạn sẽ có nhiều không gian hơn để chạy các chương trình nặng, mang lại sự tăng cường tổng thể về hiệu suất.
Màn hình so sánh hiệu suất giữa Linux Mint và Windows, thể hiện sự tối ưu tài nguyên của Linux Mint
Do Mint không tiêu tốn năng lượng liên tục trong nền, bạn cũng sẽ có thời lượng pin tốt hơn. Tuy nhiên, tùy thuộc vào dung lượng và tuổi thọ pin laptop của bạn, sự gia tăng thời lượng pin có thể không đáng kể như sự khác biệt về hiệu suất. Trong một số trường hợp, Windows thậm chí có thể cung cấp thời lượng pin tốt hơn Mint – dù những trường hợp này thường xảy ra với pin bị hỏng hoặc hao mòn, nơi Windows quản lý tốt hơn việc phát hiện trạng thái pin và điều chỉnh mức tiêu thụ điện năng.
Vấn đề với cách tiếp cận của Windows là nó có thể làm hiệu suất chậm đi đáng kể. Bạn có thể dễ dàng kiểm tra điều này nếu có một chiếc laptop chạy Windows 11. Hãy ngắt kết nối với nguồn điện, đặt máy ở chế độ tiết kiệm pin và bạn sẽ nhận thấy giao diện trở nên giật lag và chậm chạp hơn đáng kể. Ngược lại, Linux Mint quản lý pin tốt hơn mà không làm PC của bạn trở nên khó sử dụng khi chạy bằng pin. Dù thời lượng pin cuối cùng có thể không bằng Windows, nhưng một sự cải thiện hiệu suất ổn định luôn là điều đáng giá.
2. Giao Diện Người Dùng Thân Thiện, Gần Gũi
Một trong những vấn đề lớn nhất mà nhiều người dùng Windows lâu năm gặp phải khi cố gắng chuyển sang Linux là họ không quen thuộc với giao diện. Mặc dù nhiều bản phân phối Linux có giao diện người dùng tuyệt vời, bạn vẫn sẽ mất một thời gian để làm quen với chúng.
Giao diện desktop Linux Mint với ứng dụng lịch và trình duyệt tệp đang mở, hiển thị sự quen thuộc với người dùng Windows
Linux Mint giải quyết vấn đề này bằng cách sử dụng một giao diện desktop rất giống với Windows. Mặc dù không phải là một bản sao y hệt, nhưng tất cả các điều khiển và cài đặt của bạn đều nằm ở những vị trí quen thuộc. Nó có thanh tác vụ (taskbar), menu Start, khay hệ thống (system tray) và các biểu tượng có thể nhấp chuột, tương tự như Windows.
Các tác vụ cơ bản hàng ngày khác như ghim cửa sổ (snapping windows), sao chép và dán (copy and paste), chụp ảnh màn hình (taking screenshots), xóa/đổi tên tệp và thư mục đều được thực hiện theo cách gần như giống hệt Windows. Giao diện sạch sẽ, hiện đại và rất dễ tùy chỉnh một khi bạn đã quen thuộc.
3. Bộ Tiện Ích Hệ Thống Mạnh Mẽ và Sẵn Sàng Sử Dụng
Một trong những lý do lớn nhất khiến Windows có thể cảm thấy chậm ngay từ khi mới cài đặt là do lượng bloatware (phần mềm rác/cài sẵn không cần thiết) khổng lồ đi kèm. Bạn có thể sử dụng các công cụ như Windows 11 Debloater để loại bỏ các tính năng không cần thiết, nhưng đó vẫn là công việc bổ sung sau khi phải vật lộn với quá trình cài đặt Windows ban đầu.
Ngược lại, Linux Mint đi kèm với một bộ tiện ích hệ thống mạnh mẽ được cài đặt sẵn, đáp ứng mọi nhu cầu của bạn. Nền tảng này sẵn sàng để sử dụng ngay sau khi cài đặt, nghĩa là bạn sẽ không phải tìm kiếm codec hoặc công cụ để chạy các tệp của mình.
Ngoài ra, các công cụ như Software Manager (Trình quản lý phần mềm) và Update Manager (Trình quản lý cập nhật) cũng vượt trội hơn đáng kể so với các đối tác của chúng trên Windows – lần lượt là Microsoft Store và Windows Update. Việc cài đặt chương trình trên Windows vẫn còn rời rạc, với các chương trình được phân phối thông qua trình cài đặt từ các trang web chính thức cũng như ứng dụng Microsoft Store.
Giao diện Software Manager của Linux Mint, nơi người dùng dễ dàng tìm kiếm, cài đặt và quản lý phần mềm
So với Windows, Software Manager của Linux Mint cho phép bạn tìm kiếm và tải xuống hầu hết mọi chương trình tương thích cho máy Linux của mình, cập nhật và gỡ cài đặt nếu cần – tất cả chỉ từ một cửa sổ duy nhất. Nó thậm chí còn bao gồm danh sách phần mềm được phân loại và đánh giá của người dùng. Những tiện ích hệ thống này là một trong số ít các tính năng mà Windows nên học hỏi từ Linux.
Bạn cũng có Driver Manager để quản lý driver cho tất cả phần cứng của mình, và nó thân thiện với người dùng hơn nhiều so với Device Manager của Windows. Ngoài ra còn có một công cụ chia sẻ tệp cục bộ tích hợp, giống như AirDrop, có tên là Warpinator.
4. Khả Năng Tương Thích Ứng Dụng Đã Cải Thiện Đáng Kể
Việc không có sẵn phần mềm và trò chơi là một vấn đề tôi đã gặp phải với Linux trong một thời gian khá dài. Tuy nhiên, hiện tại Steam sử dụng Proton – một lớp tương thích có thể chạy trò chơi Windows trên Linux – bạn có thể tải xuống Steam từ Software Manager và bắt đầu chơi game.
Hãy nhớ rằng đây vẫn là giả lập, vì vậy hiệu suất sẽ không bằng việc chạy trò chơi nguyên bản trên Windows. Tuy nhiên, tùy thuộc vào phần cứng PC của bạn, bạn có thể chơi ngay cả các tựa game AAA với hiệu suất tương tự.
Trong khi chơi game thường là một trải nghiệm “hên xui” trên Linux, may mắn thay, các ứng dụng hoạt động tốt hơn. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy các lựa chọn thay thế cho một số chương trình phổ biến nhất được sử dụng bởi các chuyên gia, chẳng hạn như Photoshop, Lightroom và Microsoft Office. Khả năng tương thích chương trình đã phát triển rất nhiều so với trước đây, và còn có Wine để chạy phần mềm Windows trên Ubuntu hoặc các phiên bản Linux khác.
5. Yêu Cầu Phần Cứng Khiêm Tốn, Hồi Sinh Máy Cũ
Cài đặt Linux là một trong những cách tốt nhất để tái sử dụng một chiếc laptop cũ, vì yêu cầu phần cứng thường không quá cao. Linux Mint chỉ cần 2GB RAM (khuyến nghị 4GB), 20GB dung lượng ổ đĩa (khuyến nghị 100GB) và màn hình độ phân giải 1024×768. Hầu như bất kỳ PC nào còn hoạt động đều có thể đáp ứng những yêu cầu này.
Ngược lại, Windows yêu cầu ít nhất 4GB RAM, 64GB dung lượng lưu trữ, hỗ trợ UEFI Secure Boot, TPM 2.0 và màn hình có độ phân giải cao hơn một chút (ít nhất 720p). Đây là một bộ yêu cầu tối thiểu mạnh mẽ hơn đáng kể, cấm nhiều PC chạy Windows 11 (ngay cả khi chúng có thể chạy được, nhờ các yêu cầu kỹ thuật nhân tạo).
Càng gần với yêu cầu tối thiểu, trải nghiệm của bạn sẽ càng tệ hơn. Tuy nhiên, Windows hoạt động kém hơn đáng kể khi chạy gần cấu hình phần cứng tối thiểu được khuyến nghị so với Linux Mint. Điều này gần như đảm bảo rằng bất kỳ PC nào gặp khó khăn khi chạy Windows sẽ xử lý Linux tốt hơn nhiều.
6. Cập Nhật Hệ Thống Ổn Định, Không Gây Lỗi
Các bản cập nhật của Windows, đặc biệt là cách chúng được phân phối, là một nỗi phiền toái lớn đối với hệ điều hành của Microsoft. Cách tiếp cận của Linux Mint ưu tiên sự ổn định và đáng tin cậy. Hệ thống cập nhật được xây dựng dựa trên các bản phát hành Hỗ trợ Dài hạn (LTS) của Ubuntu, nghĩa là bạn sẽ nhận được các bản cập nhật thường xuyên và các bản vá bảo mật mà không gặp phải vô số lỗi mỗi khi bạn cập nhật PC của mình.
Công cụ Timeshift đang hoạt động trên Linux Mint, giúp tạo ảnh chụp hệ thống để phục hồi khi cần thiết
Update Manager của Linux Mint cũng hoạt động song song với Timeshift – một công cụ tích hợp tự động tạo các bản sao lưu định kỳ của hệ thống theo cách tốt hơn nhiều so với System Restore trên Windows. Điều này hứa hẹn sự ổn định hệ thống tốt hơn trong trường hợp có sự cố xảy ra sau khi cập nhật, và đề xuất thời điểm tốt nhất để áp dụng các bản cập nhật thay vì áp dụng tự động giữa lúc bạn đang bận rộn làm việc.
7. Bảo Mật và Quyền Riêng Tư Vượt Trội
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, sự khác biệt lớn nhất giữa Windows và Linux Mint (hoặc hầu hết mọi phiên bản Linux) nằm ở việc Linux Mint cung cấp quyền riêng tư và bảo mật tốt hơn đáng kể.
Trước hết, Mint không có bất kỳ tính năng thu thập dữ liệu từ xa (telemetry) tích hợp nào như Windows. Nó cũng không gửi bất kỳ dữ liệu nào trở lại nhà sản xuất theo mặc định, so với Windows hoặc thậm chí macOS, nơi dữ liệu phân tích nền thường được thu thập rất nhiều. Bạn sẽ thoát khỏi hầu hết các hoạt động theo dõi (ít nhất là từ chính hệ thống) nếu bạn đang sử dụng Linux Mint.
Thứ hai, Linux Mint là mã nguồn mở, có nghĩa là mã nguồn được kiểm tra thường xuyên để tìm các vấn đề về bảo mật hoặc quyền riêng tư. Bạn có thể không tự mình đọc mã và kiểm tra các tiêu chuẩn bảo mật của Linux Mint, nhưng việc mã nguồn mở có nghĩa là các chuyên gia và người có kinh nghiệm có thể kiểm tra và đưa ra bất kỳ vấn đề hoặc lo ngại nào.
Màn hình laptop hiển thị giao diện dòng lệnh và logo Linux, minh họa tính bảo mật và quyền riêng tư của hệ điều hành mã nguồn mở
Về mặt bảo mật, bạn cũng nhận được một bộ công cụ tích hợp để bảo vệ tốt hơn. Chúng có thể bao gồm ClamAV, một phần mềm diệt virus mã nguồn mở, và AppArmor, hạn chế quyền của chương trình. Ngoài ra, Software Manager của Mint chỉ cho phép cài đặt phần mềm từ các kho lưu trữ chính thức, đảm bảo bạn luôn nhận được các chương trình hợp lệ mỗi khi tải xuống.
Chuyển đổi hệ điều hành, đặc biệt trên PC của bạn, không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. Tuy nhiên, với yêu cầu phần cứng ngày càng tăng, sự quá tải AI và các lỗi liên tục của Windows 11, Linux Mint có thể giúp quá trình chuyển đổi trở nên dễ dàng và đáng giá hơn rất nhiều. Hãy cân nhắc trải nghiệm Linux Mint để khám phá một thế giới công nghệ ổn định, hiệu quả và an toàn hơn cho riêng bạn.
