Máy tính cá nhân thứ cấp của tôi đã khá cũ và bắt đầu trở nên ì ạch với các tác vụ hàng ngày. Thay vì phải chi tiền mua một chiếc máy mới hoàn toàn, tôi quyết định nâng cấp nó bằng một ổ cứng SSD tốc độ cao hơn. Sự cải thiện về tốc độ thực sự rất đáng kinh ngạc, giờ đây máy có thể khởi động chỉ trong vài giây thay vì phải mất vài phút như trước.
PC Cũ Không Hề “Cũ” Mà Chỉ Đang “Chậm” Mà Thôi
Nếu bạn đang sở hữu một chiếc PC được sản xuất vào khoảng năm 2018 hoặc 2019, thì tuổi đời của nó có thể không phải là vấn đề chính. Hầu hết các máy tính được xây dựng sau năm 2015 đều được trang bị đủ sức mạnh xử lý cho các tác vụ hàng ngày, bao gồm duyệt web, xem phim trực tuyến, công việc văn phòng và thậm chí cả chơi game.
Vấn đề thực sự có thể nằm ở ổ đĩa lưu trữ của bạn. Trong khi CPU và RAM của bạn hoạt động ổn định, ổ cứng cũ (HDD) hoặc ổ SSD chuẩn SATA lại vật lộn để theo kịp, tạo ra một nút thắt cổ chai (bottleneck) khiến toàn bộ hệ thống của bạn trở nên chậm chạp, mặc dù các linh kiện khác vẫn hoàn toàn có khả năng.
Khi ổ lưu trữ chậm, mọi thứ đều trở nên chậm. Máy tính của bạn mất nhiều thời gian để khởi động, việc mở ứng dụng và chuyển đổi giữa các chương trình đòi hỏi sự kiên nhẫn. Người dùng thường lầm tưởng rằng bộ xử lý của họ đã lỗi thời hoặc cần thêm RAM, nhưng lại bỏ qua khả năng ổ lưu trữ không thể cung cấp dữ liệu đủ nhanh. Các ổ cứng truyền thống (HDD) là “thủ phạm” tồi tệ nhất, nhưng ngay cả các ổ SSD chuẩn SATA cũ, so với các ổ NVMe, cũng có thể tạo ra những độ trễ đáng kể.
Đây là lý do tại sao việc nâng cấp ổ lưu trữ có thể mang lại tác động lớn tương đương, thậm chí còn hơn cả việc nâng cấp RAM. Trong khi một CPU mới có thể tăng tốc các tác vụ cụ thể, thì ổ lưu trữ nhanh hơn sẽ cải thiện mọi thứ bạn làm trên máy tính.
Tại Sao NVMe Vượt Trội Hơn SSD SATA Hiện Tại Của Bạn?
Nếu bạn đang sử dụng một ổ SSD SATA, bạn có thể nghĩ rằng mình đã đạt được hiệu suất tốt nhất, nhưng thực tế không phải vậy.
Các ổ NVMe kết nối trực tiếp với CPU thông qua các làn PCIe, bỏ qua các kết nối SATA cũ. Điều này loại bỏ các trung gian, tạo ra một đường truyền dữ liệu nhanh hơn đáng kể. Trong khi SATA đạt tốc độ tối đa khoảng 600 MB/s, thì ngay cả các ổ NVMe cơ bản cũng dễ dàng đạt 3.500 MB/s, và một ổ NVMe PCIe 4.0 có thể đọc dữ liệu ở tốc độ 7000 MB/s.
Kết quả kiểm tra tốc độ đọc ghi của ổ cứng NVMe bằng CrystalDiskMark
Tuy nhiên, các con số tốc độ thô không nói lên toàn bộ câu chuyện. Sự khác biệt thực sự nằm ở độ trễ (latency), tức là tốc độ ổ đĩa của bạn phản hồi các yêu cầu tệp nhỏ. Đây mới là điều bạn thực sự nhận thấy trong quá trình sử dụng hàng ngày.
Khi bạn nhấp vào một ứng dụng, máy tính của bạn thực hiện hàng trăm yêu cầu tệp nhỏ. NVMe xử lý các tác vụ này gần như ngay lập tức, trong khi các ổ SATA tạo ra những độ trễ nhỏ tích tụ theo thời gian. Kết quả là hiệu suất nhanh nhạy hơn trên tất cả các tác vụ liên quan đến lưu trữ. Các ổ NVMe cũng sử dụng ít tài nguyên hệ thống hơn vì chúng không phụ thuộc vào bộ điều khiển SATA. Ngoài ra, khi phần mềm ngày càng đòi hỏi nhiều hơn, NVMe mang đến cho bạn không gian để phát triển. Nếu bạn không chắc liệu máy tính của mình có hỗ trợ NVMe hay không, hãy kiểm tra các khe cắm NVMe trên bo mạch chủ của bạn.
Không Cần Mua Ổ NVMe Đắt Tiền Nhất: Lựa Chọn “Điểm Vàng”
Hãy tin tôi, đừng quá bị cuốn theo những lời quảng cáo hào nhoáng. Bạn không cần ổ NVMe nhanh nhất hoặc đắt nhất để thấy được sự cải thiện đáng kể. Thay vào đó, “điểm vàng” lý tưởng là một ổ cứng M.2 PCIe 4.0 X4 dung lượng 1TB, vì các ổ NVMe 1TB thường có giá thành trên mỗi gigabyte thấp nhất.
Người dùng đang cầm ổ cứng SSD NVMe Samsung 990 Pro
Bạn thường có thể tìm thấy một ổ đĩa như vậy từ một thương hiệu uy tín với mức giá phải chăng. Những ổ đĩa này mang lại hiệu suất tuyệt vời mà không có các tính năng cao cấp không cần thiết mà bạn sẽ không bao giờ sử dụng. Dưới đây là giải thích về các thông số kỹ thuật chính của ổ M.2 PCIe 4.0 X4 1TB:
- M.2: Loại đầu nối vật lý và yếu tố hình thức (thiết kế nhỏ gọn, dạng thanh).
- PCIe: Giao thức giao tiếp kết nối với bo mạch chủ của bạn.
- 4.0: Thế hệ PCIe (các phiên bản mới hơn có băng thông cao hơn).
- X4: Sử dụng bốn làn PCIe để truyền dữ liệu (tối đa cho các ổ đĩa tiêu dùng).
- 1TB: Dung lượng lưu trữ (1.000 GB).
Phiên bản PCIe quyết định tốc độ dữ liệu có thể truyền giữa ổ đĩa và bo mạch chủ của bạn. Một ổ PCIe 4.0 sẽ nhanh hơn ổ PCIe 3.0 nếu bo mạch chủ của bạn hỗ trợ. Sau đây là bảng phân tích tốc độ của các phiên bản PCIe khác nhau:
| Phiên bản PCIe | Tốc độ tối đa (lý thuyết) | Ghi chú |
|---|---|---|
| PCIe 3.0 X4 | Khoảng 3.500 MB/s | Chuẩn cũ hơn |
| PCIe 4.0 X4 | Khoảng 7.000 MB/s | Chuẩn được sử dụng phổ biến nhất |
| PCIe 5.0 X4 | Khoảng 14.000 MB/s | Chuẩn mới nhất, đắt tiền, lợi ích thực tế ít đáng kể cho người dùng phổ thông |
Các ổ M.2 có nhiều kích thước khác nhau, với các số chỉ chiều rộng và chiều dài theo milimet. Có bốn yếu tố hình thức M.2 phổ biến:
- 2242: Kích thước nhỏ gọn (rộng 22mm, dài 42mm).
- 2260: Phiên bản ngắn hơn (rộng 22mm, dài 60mm).
- 2280: Phổ biến nhất (rộng 22mm, dài 80mm).
- 22110: Phiên bản dài hơn (rộng 22mm, dài 110mm, hiếm gặp trong PC tiêu dùng).
Hầu hết các bo mạch chủ máy tính để bàn và laptop sử dụng yếu tố hình thức 2280, vì vậy đây là lựa chọn an toàn nhất trừ khi bạn cần một ổ đĩa ngắn hơn.
Điều đáng nói là nếu bạn mua ổ đĩa có dung lượng lớn hơn 1TB, hãy cân nhắc sử dụng tản nhiệt (heatsink), vì các ổ đĩa lớn hơn tạo ra nhiều nhiệt hơn trong các tác vụ chuyên sâu. Do đó, một bộ tản nhiệt cho M.2 NVMe sẽ giúp duy trì nhiệt độ ổn định, cho phép bạn khai thác tối đa hiệu suất từ ổ SSD NVMe của mình.
Ngoài dung lượng, hãy bỏ qua các mẫu “gaming” hoặc “pro” trừ khi bạn có nhu cầu cụ thể về chúng. Những ổ đĩa này thường có giá cao hơn 50% nhưng chỉ mang lại những cải thiện nhỏ mà bạn sẽ không nhận thấy trong quá trình sử dụng hàng ngày. Sự khác biệt giữa một ổ đĩa tầm trung tốt và một ổ cao cấp là không đáng kể đối với các tác vụ thông thường. Quan trọng hơn, điều thực sự quan trọng là hiệu suất ổn định trên các kích thước tệp khác nhau và hoạt động đáng tin cậy theo thời gian. Một ổ đĩa tầm trung vững chắc từ Samsung, Western Digital hoặc Crucial sẽ phục vụ bạn tốt hơn một mẫu đắt tiền.
Khi Nâng Cấp Này Phát Huy Tác Dụng Hiệu Quả Nhất
Việc nâng cấp này phát huy tác dụng tốt nhất trong các trường hợp cụ thể. Nếu PC của bạn được sản xuất từ năm 2016 trở đi và cảm thấy ì ạch mặc dù có thông số kỹ thuật khá, thì một ổ NVMe rất có thể sẽ giải quyết được vấn đề của bạn.
Các máy tính vẫn đang chạy ổ cứng truyền thống (HDD) sẽ thấy sự cải thiện rõ rệt nhất. Nếu bạn chuyển từ HDD sang NVMe, sự khác biệt có thể là “một trời một vực” khi thời gian khởi động giảm từ vài phút xuống còn vài giây, và các ứng dụng khởi chạy gần như tức thì.
Điều tuyệt vời nhất là bạn không cần phải cài đặt lại mọi thứ từ đầu. Bạn có thể sao chép (clone) ổ cứng hiện có sang ổ SSD mới và giữ nguyên tất cả các chương trình và tệp của mình.
Laptop đặc biệt lý tưởng cho việc nâng cấp này vì bạn thường không thể dễ dàng nâng cấp CPU hoặc thêm RAM. Việc thay thế ổ NVMe mang lại cho bạn một sự tăng cường hiệu suất đáng kể mà không phức tạp như việc thay đổi phần cứng lớn.
Khe cắm ổ cứng SSD NVMe trên bo mạch chủ laptop Tecno Megabook T1
Khi Nào Bạn Nên Cân Nhắc Nâng Cấp Khác Trước?
Một số trường hợp yêu cầu các ưu tiên khác trước tiên. Các hệ thống cũ từ trước năm 2016 thường thiếu hoàn toàn khe cắm M.2, khiến việc nâng cấp này không thể thực hiện được. Trong khi đó, các PC có dưới 8GB RAM có lẽ nên nâng cấp bộ nhớ trước ổ lưu trữ, vì bạn sẽ gặp phải các nút thắt cổ chai ở những nơi khác.
Và nếu máy tính của bạn đã chạy một ổ NVMe, bạn sẽ không thấy nhiều cải thiện đáng kể. Điều tương tự cũng đúng đối với các CPU lỗi thời, vốn có thể gặp khó khăn ngay cả với bộ nhớ nhanh hơn, vì bộ xử lý trở thành yếu tố giới hạn.
Tuy nhiên, nếu bạn đang có ngân sách eo hẹp, đừng bỏ qua việc nâng cấp lên SSD SATA – nó vẫn mang lại lợi ích lớn so với các ổ cứng truyền thống. Với chi phí phải chăng, bạn có thể biến một chiếc máy tính ì ạch thành một thứ gì đó hoạt động nhanh nhạy và hiện đại trở lại. Đôi khi, những nâng cấp đơn giản nhất thực sự mang lại sự khác biệt lớn nhất.
