Trong bối cảnh các mối đe dọa an ninh mạng ngày càng tinh vi, đặc biệt là email lừa đảo (phishing), việc trang bị kỹ năng nhận diện và phòng tránh là vô cùng cần thiết. Tôi thường xuyên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cảnh giác trước những email đáng ngờ, nhưng việc đối phó trực tiếp với chúng trong hộp thư đến có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro. Chính vì vậy, tôi đã tự mình trải nghiệm Google Phishing Quiz để kiểm tra xem liệu mình có thực sự nắm vững kiến thức này như mình vẫn nghĩ hay không.
Google Phishing Quiz là gì và cách thức hoạt động?
Như tên gọi của nó, Google Phishing Quiz là một công cụ tương tác được Google phát triển nhằm giúp người dùng học cách nhận biết các dấu hiệu của email lừa đảo. Bài kiểm tra này gồm mười câu hỏi, được thiết kế để thử thách khả năng phân biệt email thật và email giả mạo của bạn, với mục đích giúp bạn tránh click vào những liên kết độc hại. Dù bạn có nhấp vào các liên kết trong quiz, Google đảm bảo rằng “Không có liên kết nào hoạt động – chúng tôi không muốn đưa bạn đến bất kỳ nơi nào nguy hiểm!”.
Google Phishing Quiz không quá khó, nhưng nó là một bài kiểm tra thú vị về những vấn đề mà chúng ta thường xuyên đối mặt trong hộp thư đến của mình. Một số ví dụ về email lừa đảo khá rõ ràng, nhưng những email khác đòi hỏi sự xem xét kỹ lưỡng hơn.
Chẳng hạn, câu hỏi đầu tiên thể hiện một chiến thuật lừa đảo kinh điển: ẩn một địa chỉ email giả mạo dưới dạng một nút bấm có vẻ như là liên kết hợp pháp. Mọi thứ ban đầu đều trông có vẻ đáng tin cậy, nhưng nếu bạn di chuột qua liên kết cuối cùng, nó sẽ dẫn đến một URL hoàn toàn khác, đưa bạn ra ngoài Google Drive. Đó là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy bạn đang tiến đến một trang web lừa đảo được thiết kế để đánh cắp dữ liệu của bạn.
Các ví dụ lừa đảo khác thì dễ nhận biết hơn nhiều. Câu hỏi thứ hai sử dụng một mồi nhử lừa đảo thường thấy: một giải thưởng dễ dàng giành được. Kiểu lừa đảo này tương tự như thông báo bạn đã trúng một cuộc thi mà bạn chưa từng tham gia, với giải thưởng dường như cực kỳ dễ dàng có được. Tất cả những gì bạn phải làm là nhấp vào liên kết và nhập thông tin của mình, bạn sẽ “nhận” được bất cứ thứ gì được hiển thị. Bài kiểm tra của Google sử dụng hình ảnh một máy xay sinh tố và máy ép trái cây di động – dường như được Coca-Cola tài trợ để tăng thêm tính hợp pháp cho email – nhưng tất cả chỉ là một trò lừa đảo lớn.
Nâng cao kỹ năng phòng chống Phishing mà không gặp rủi ro với Google Phishing Quiz
Mặc dù Google Phishing Quiz không phải là một bài tấn công căng thẳng vào hộp thư đến thực sự của bạn (nơi email lừa đảo và các chiêu trò lừa đảo đang hoành hành), nhưng việc xem xét những ví dụ cụ thể này mà không phải lo lắng về việc mất dữ liệu, gửi tiền cho ai đó, hoặc bị đánh cắp tài khoản là cực kỳ hữu ích.
Ví dụ một email lừa đảo PayPal giả mạo trong Google Phishing Quiz
Tôi đánh giá cao việc mỗi ví dụ lừa đảo đều được chú thích và giải thích rõ ràng những điều cần lưu ý, cũng như cách áp dụng chúng vào các loại lừa đảo phishing khác. Ví dụ, một hóa đơn PayPal giả yêu cầu thanh toán hàng trăm đô la trông có vẻ như đến từ một địa chỉ PayPal chính thức. Khi đó, bạn cần dựa vào việc phát hiện các vấn đề rõ ràng khác trong email lừa đảo, chẳng hạn như email thực sự là “Note from seller” (Ghi chú từ người bán) chứ không phải là một hóa đơn từ PayPal.
Điều làm cho Google Phishing Quiz trở nên hữu ích là có một số email hợp lệ được trộn lẫn vào để giữ cho bạn luôn phải cảnh giác. Khi bạn đã phát hiện một vài email hoặc hóa đơn lừa đảo, sự tự tin của bạn chắc chắn sẽ tăng lên, vì vậy việc có một email hợp pháp mà bạn vẫn phải xem xét kỹ lưỡng là một sự xác nhận hữu ích cho kỹ năng của bạn.
8 dấu hiệu quan trọng giúp bạn phát hiện tấn công lừa đảo qua email
Google Phishing Quiz là một lời nhắc nhở thực sự hữu ích về những gì cần mong đợi từ một tấn công lừa đảo (phishing attack), với các ví dụ thực tế giúp bạn định hướng. Như đã nói, hầu hết thời gian, tốt nhất là nên xóa email lừa đảo và các thư độc hại khác khỏi hộp thư đến mà không tương tác với chúng. Bằng cách đó, bạn chắc chắn sẽ tránh được việc vô tình nhấp vào liên kết hoặc cho kẻ lừa đảo biết rằng tài khoản email của bạn đang hoạt động.
Tuy nhiên, đôi khi, bộ lọc thư rác của email bạn sẽ không thể bắt được một email được thiết kế để đánh cắp dữ liệu của bạn. Đây là lý do tại sao bạn nên luôn kiểm tra các dấu hiệu của một tấn công lừa đảo:
1. Kiểm tra địa chỉ người gửi kỹ lưỡng
Email lừa đảo thường đến từ các địa chỉ giả mạo các nguồn hợp pháp nhưng chứa những khác biệt tinh vi. Hãy xem xét cẩn thận tên miền email và địa chỉ người gửi để tìm lỗi chính tả hoặc định dạng bất thường.
2. Cảnh giác với ngôn ngữ khẩn cấp hoặc đe dọa
Các nỗ lực lừa đảo thường sử dụng các chiến thuật hù dọa hoặc tạo cảm giác cấp bách, chẳng hạn như cảnh báo đóng tài khoản hoặc các giao dịch trái phép. Hãy thận trọng với bất kỳ email nào thúc ép bạn hành động ngay lập tức.
3. Luôn kiểm tra kỹ liên kết trước khi nhấp (Hover Link)
Di chuột qua các siêu liên kết (mà không nhấp) để xem URL thực tế. Các chiêu trò lừa đảo phishing thường hướng bạn đến các trang web không quen thuộc hoặc đáng ngờ, trông giống như trang web hợp pháp.
4. Chú ý lỗi chính tả và ngữ pháp
Các tổ chức chuyên nghiệp thường kiểm tra kỹ lưỡng email của họ. Nhiều lỗi về ngữ pháp, chính tả hoặc định dạng là những dấu hiệu đáng ngờ cho thấy đây có thể là một email lừa đảo.
5. Cẩn trọng với tệp đính kèm không mong muốn
Tuyệt đối không mở các tệp đính kèm từ các nguồn không xác định hoặc không mong muốn, vì chúng có thể chứa phần mềm độc hại (malware) được thiết kế để đánh cắp thông tin của bạn.
6. Đề phòng các lời chào chung chung
Email hợp pháp thường sử dụng tên của bạn hoặc các chi tiết cụ thể liên quan đến bạn. Các lời chào chung chung như “Kính gửi Khách hàng” hoặc “Chủ tài khoản” rất phổ biến trong các chiêu trò lừa đảo phishing.
7. Đánh giá yêu cầu cung cấp thông tin nhạy cảm
Các tổ chức uy tín sẽ không bao giờ yêu cầu thông tin cá nhân nhạy cảm (như mật khẩu hoặc chi tiết tài chính) qua email. Hãy thận trọng với bất kỳ email nào yêu cầu dữ liệu bí mật.
8. Xác minh độc lập khi có nghi ngờ
Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào, hãy liên hệ trực tiếp với người gửi được cho là thông qua các kênh chính thức thay vì trả lời email. Bước đơn giản này có thể xác nhận liệu thông tin liên lạc đó là thật hay lừa đảo.
Và nếu bạn đang tự hỏi tôi đã làm thế nào với Google Phishing Quiz, tôi đã đạt 8/10 điểm. Tôi phải thừa nhận rằng mình đã bỏ lỡ một trong những liên kết giả mạo và đã quá thận trọng ở một câu hỏi khác. Tuy nhiên, thận trọng quá mức vẫn tốt hơn là nhấp vào một email lừa đảo thực sự!
