Với sự tò mò không ngừng về khả năng ẩn danh trực tuyến, tôi đã quyết định gác lại trình duyệt quen thuộc của mình và dành trọn một tuần để thử nghiệm Tor Browser làm công cụ duyệt web chính. Mặc dù đã lường trước về các tính năng bảo vệ quyền riêng tư ấn tượng của nó, nhưng tôi không ngờ rằng trải nghiệm này lại thay đổi sâu sắc nhận thức của mình về chính internet.
Tor Browser Đã Thay Đổi Trải Nghiệm Duyệt Web Của Tôi Như Thế Nào?
Tor Browser được thiết kế để dễ dàng cài đặt và sử dụng, không khác nhiều so với Chrome hay các trình duyệt phổ biến khác. Tuy nhiên, điểm khác biệt cốt lõi mà Tor mang lại chính là khả năng bảo vệ quyền riêng tư mạnh mẽ ngay từ ban đầu. Trải nghiệm một tuần với Tor đã cho tôi cái nhìn trực tiếp về việc internet sẽ “cảm thấy” khác biệt đến nhường nào khi quyền riêng tư được đặt lên hàng đầu. Một số khía cạnh đáng chú ý trong thói quen duyệt web của tôi đã thay đổi.
1. Nâng Cao Nhận Thức Về Theo Dõi Trực Tuyến
Một trong những điều đầu tiên tôi nhận thấy khi sử dụng Tor là mức độ theo dõi được “nhúng” sâu vào hoạt động duyệt web hàng ngày. Khi sử dụng trình duyệt thông thường, tôi hiếm khi nghĩ rằng mọi cú nhấp chuột, tìm kiếm hay cuộn trang đều đang được ghi lại.
Chúng ta thường xuyên bị “tấn công” bởi các biểu ngữ yêu cầu đồng ý cookie và nghĩ rằng mình có quyền kiểm soát những gì được theo dõi, phải không? Thực tế không hoàn toàn như vậy. Thường thì các trang web không vô hiệu hóa mọi trình theo dõi, ngay cả khi bạn nhấn nút từ chối trên biểu ngữ.
Banner yêu cầu đồng ý cookie của Google hiện lên trong trình duyệt Tor, cho thấy tùy chọn từ chối chi tiết mà người dùng thường không thấy trên các trình duyệt khác.
Hầu hết việc theo dõi diễn ra âm thầm ở chế độ nền, thường là không có sự đồng ý rõ ràng của bạn. Nhưng với Tor Browser, các trình theo dõi trực tuyến gần như bị vô hiệu hóa. Nó chặn hiệu quả các tracker, và thật ngạc nhiên khi thấy những biểu ngữ mà trước đây tôi chưa từng gặp. Ví dụ, tôi chỉ phát hiện ra rằng Google có cung cấp một cách để từ chối cookie và các hình thức theo dõi khác khi tôi cố gắng truy cập nó qua Tor. Tôi chưa bao giờ thấy màn hình như hình ảnh trên được hiển thị ở quốc gia của mình trước đây!
2. Cảm Giác Vô Hình Hơn Trên Mạng
Sử dụng Tor mang lại cho tôi cảm giác vô hình kỹ thuật số mà tôi chưa từng trải nghiệm trước đây. Không giống như các trình duyệt chính thống thường liên kết hoạt động của bạn với địa chỉ IP, vị trí hoặc thậm chí thói quen duyệt web của bạn, Tor làm ẩn danh tất cả những thông tin đó bằng cách chuyển hướng lưu lượng truy cập của bạn qua nhiều máy chủ (node) khác nhau trên khắp thế giới. Bằng cách này, Tor gây khó khăn cho bất kỳ ai muốn truy tìm hoạt động trực tuyến của bạn.
Do đó, sử dụng Tor là một trải nghiệm mới mẻ. Đột nhiên, vị trí thực của tôi không còn hiển thị, điều này đôi khi buộc tôi phải thay đổi ngôn ngữ trên các trang web, vì một số trang sử dụng vị trí giả mạo của tôi để hiển thị nội dung bằng ngôn ngữ lạ. Quảng cáo cũng trở nên kỳ lạ, vì không có sự cá nhân hóa nào cả, điều này thực sự tuyệt vời. Trải nghiệm còn tốt hơn nếu bạn biết cách sử dụng Tor Browser một cách an toàn.
Trong Tor, tôi thậm chí có thể “thiết lập lại danh tính” ngay lập tức, thêm một lớp ẩn danh nữa. Đạt được sự “vô hình” như vậy trên các trình duyệt chính thống mà không cần tùy chỉnh đáng kể là rất khó. Đây cũng là lý do chính khiến Tor trở thành một trong những trình duyệt hàng đầu để truy cập dark web.
3. Thay Đổi Thói Quen Duyệt Web
Dành một tuần với Tor khiến tôi trở nên cẩn trọng hơn nhiều trong cách mình sử dụng internet. Bởi vì tôi biết mình đang hoạt động trong một môi trường ưu tiên quyền riêng tư cao hơn, tôi tự nhiên bắt đầu điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp. Đầu tiên, tôi tránh đăng nhập vào các tài khoản cá nhân vì điều đó dường như đi ngược lại ý tưởng duyệt web ẩn danh.
Dù tôi có sử dụng Tor hay không, việc đăng nhập vào các dịch vụ như Gmail và Facebook đồng nghĩa với việc hoạt động của tôi vẫn bị liên kết với danh tính thật. Sử dụng Tor cũng khiến tôi nhận ra rằng chúng ta vô tình cung cấp rất nhiều thông tin mà không thực sự suy nghĩ về nó.
Bằng cách duyệt web trong một môi trường riêng tư, được kiểm soát chặt chẽ, tôi trở nên cảnh giác hơn khi chia sẻ thông tin cá nhân với các trang web. Nếu một trang yêu cầu tôi điền vào biểu mẫu trước khi cấp quyền truy cập nội dung, tôi sẽ rời đi. Tôi cũng tránh xa các trang web yêu cầu cookie bắt buộc để tiếp tục.
4. Tiếp Cận Nội Dung Bị Hạn Chế Khu Vực
Ngoài khả năng ẩn danh và truy cập dark web, tôi không nghĩ Tor sẽ có bất kỳ lý do nào khác để sử dụng. Ngạc nhiên thay, nó còn mở ra những phần của internet mà tôi bình thường không thể truy cập trên mạng mở. Vì Tor định tuyến kết nối của bạn qua nhiều node (hoặc relay), kết quả là các trang web không nhìn thấy vị trí thực của bạn mà thay vào đó là vị trí của “exit node” (node thoát).
Điều này có nghĩa là tôi có thể xem nội dung không thường xuyên truy cập được ở quốc gia của mình, dù là do kiểm duyệt, giới hạn cấp phép hay chặn theo khu vực. Thật mở mắt khi biết rằng internet không hoàn toàn giống nhau đối với mọi người, và Tor cố gắng cân bằng sân chơi một chút.
Tất nhiên, có những cách khác để vượt qua kiểm duyệt internet—bạn không nhất thiết phải sử dụng Tor. Và, đúng như dự đoán, tôi cũng có thể truy cập dark web một cách an toàn, một lý do chính khiến nhiều người sử dụng Tor ngay từ đầu.
5. Tốc Độ Duyệt Web Chậm Chạp Đáng Kể
Nhược điểm lớn nhất mà tôi gặp phải trong thử nghiệm một tuần với Tor chính là tốc độ mọi thứ trở nên ì ạch. Các trang web yêu thích của tôi, vốn thường tải gần như ngay lập tức, lại mất nhiều thời gian hơn, đôi khi lên đến vài trăm mili giây, trước khi tôi có thể nhìn thấy nội dung. Đôi khi, việc tải còn mất nhiều thời gian hơn dự kiến và cuối cùng thất bại do hết thời gian chờ (timeout). Tuy nhiên, điều này chỉ xảy ra một vài lần.
Màn hình tải video YouTube hiển thị chậm chạp khi truy cập qua Tor Browser, minh họa vấn đề về tốc độ duyệt web mà Tor gặp phải.
Điều này không phải do kết nối internet chậm – khi tôi truy cập các trang tương tự bằng trình duyệt thông thường của mình, Vivaldi, mọi thứ đều tải nhanh chóng. Việc định tuyến đa điểm (multi-hop routing) và mã hóa của mạng Tor làm chậm lưu lượng truy cập, nhưng lại là yếu tố không thể thiếu để đảm bảo quyền riêng tư.
Việc “nhảy” thêm từ relay này sang relay khác, cùng với quá trình mã hóa và giải mã bổ sung, làm tăng thêm chi phí cho một kết nối đáng lẽ ra chỉ là điểm-đến-điểm đơn giản.
Những Điều Tor Browser Không Thay Đổi
Sử dụng Tor đã thay đổi đáng kể cách tôi sử dụng internet, nhưng không phải mọi thứ đều được chuyển đổi. Một số khía cạnh vẫn không thay đổi, từ những phiền toái thực tế cho đến những thói quen cá nhân vẫn giữ vững bất kể kết nối của tôi riêng tư đến mức nào.
1. Danh Tính Thật Của Tôi Trên Mạng
Tor Browser được thiết kế để bảo mật và ẩn danh, nhưng ngay cả với tất cả các lớp mã hóa, danh tính trực tuyến của tôi vẫn giữ nguyên. Mặc dù nó bảo vệ hoạt động, địa chỉ IP và, kéo theo đó là vị trí của tôi, điều đó không ngăn cản một số trang web yêu cầu danh tính thật của tôi để sử dụng dịch vụ của họ.
Nếu tôi đăng nhập vào Facebook hoặc Gmail, danh tính của tôi vẫn giữ nguyên. Tôi có thể tạo một tài khoản ẩn danh cho Netflix và các dịch vụ khác mà tôi sử dụng, nhưng tôi sẽ không thể giả mạo thông tin thanh toán của mình. Vì vậy, đừng nghĩ rằng sử dụng Tor là một cây đũa thần giúp bạn trở nên vô hình hoàn toàn. Cần nhiều hơn việc chỉ mở Tor để đạt được sự ẩn danh trực tuyến hoàn chỉnh.
2. Nhu Cầu Về Tốc Độ và Sự Tiện Lợi
Ngay cả với tất cả những lợi thế về quyền riêng tư và khả năng vượt qua các hạn chế địa lý, tôi cũng không thể bỏ qua việc mình khao khát tốc độ và sự tiện lợi của trình duyệt thông thường đến nhường nào. Các trang mất nhiều thời gian hơn để tải, và video đôi khi bị bộ đệm đến mức tôi không thể làm gì trong vài phút.
Tôi cũng gặp phải vấn đề với nhiều trang web, chúng hoặc bị lỗi hoặc từ chối mở. Một số trang web, như YouTube, không hoạt động, đặc biệt khi bật cấp độ bảo mật nghiêm ngặt nhất của Tor (Safest), vốn vô hiệu hóa JavaScript và các tính năng khác theo mặc định.
Đôi khi tôi thậm chí còn bị chặn khỏi một số trang web khi tôi cố gắng truy cập chúng lần đầu tiên, vì chúng đánh dấu tôi là robot, điều này trở nên khá khó chịu.
Thông báo từ chối truy cập từ trang web socradar.io khi người dùng cố gắng truy cập bằng Tor Browser, với lý do nghi ngờ hành vi robot hoặc truy cập không hợp lệ.
Tóm lại, việc sử dụng Tor Browser làm trình duyệt chính trong một tuần là một trải nghiệm mở rộng tầm mắt, đặc biệt là về mức độ theo dõi đang tràn lan trong bối cảnh web hiện tại. Tuy nhiên, dù Tor mang lại cảm giác ẩn danh cao hơn và kiểm soát tốt các trình theo dõi trực tuyến, nó cũng đi kèm với những đánh đổi. Cá nhân tôi sẽ không sử dụng Tor làm trình duyệt chính cho mọi mục đích, nhưng chắc chắn tôi sẽ giữ nó như một lựa chọn dự phòng cho những phiên duyệt web cần sự riêng tư tối đa.
