Mặc dù hệ điều hành Windows đã có rất nhiều thay đổi và phát triển vượt bậc qua nhiều năm, một số công cụ tích hợp sẵn mang tính biểu tượng của nó vẫn giữ vững giá trị và tầm quan trọng cho đến tận ngày nay. Từ việc theo dõi hiệu suất hệ thống cho đến các tinh chỉnh nhanh chóng, những tiện ích được xây dựng sẵn này vẫn hữu ích như nhiều năm về trước. Đặc biệt với người dùng Windows 10 và Windows 11, việc nắm vững và tận dụng các công cụ này sẽ giúp tối ưu hóa trải nghiệm sử dụng, giải quyết vấn đề hiệu quả và nâng cao khả năng kiểm soát máy tính của mình một cách đáng kể.
Trong bài viết này, thuthuatmienphi.net sẽ cùng bạn khám phá 9 công cụ Windows cổ điển nhưng cực kỳ hữu ích mà có thể bạn đã bỏ qua. Đây đều là những trợ thủ đắc lực giúp bạn quản lý, bảo trì và khắc phục sự cố máy tính cá nhân một cách hiệu quả, hoàn toàn miễn phí và không cần cài đặt thêm phần mềm bên thứ ba.
9. Disk Cleanup (Dọn dẹp Đĩa)
Windows 11 hiện cho phép bạn xóa các tệp tạm thời từ ứng dụng Cài đặt (Settings). Bạn thậm chí có thể bật tính năng Storage Sense để tự động hóa các tác vụ dọn dẹp và đảm bảo không bao giờ hết dung lượng lưu trữ. Tuy nhiên, Disk Cleanup vẫn là một công cụ đáng tin cậy cho những ai yêu thích giao diện đơn giản, trực quan và không phức tạp.
Công cụ Disk Cleanup cung cấp một phân tích chi tiết về những gì đang chiếm dung lượng trên ổ đĩa của bạn, bao gồm các tệp tạm thời, nhật ký lỗi hệ thống, hình thu nhỏ (thumbnails) và nhiều hơn nữa. Mỗi mục đều đi kèm một mô tả ngắn gọn, giúp bạn luôn biết rõ mình sắp xóa gì. Đặc biệt, bạn có thể sử dụng công cụ này để xóa tất cả các điểm khôi phục (restore points) cũ, chỉ giữ lại điểm gần nhất để giải phóng không gian đáng kể. Nhìn chung, đây là một cách tuyệt vời để giải phóng dung lượng mà không lo xóa nhầm bất kỳ dữ liệu quan trọng nào.
Công cụ Disk Cleanup trên Windows
8. File History (Lịch sử Tệp)
Có rất nhiều cách để sao lưu dữ liệu trên máy tính Windows, nhưng nếu bạn không cần một bản sao lưu toàn bộ hệ thống hay lưu trữ đám mây, File History là một giải pháp đơn giản hơn rất nhiều. Công cụ này tự động lưu các bản sao của tệp từ các vị trí quan trọng – như thư viện, màn hình nền, danh bạ và mục yêu thích của bạn – vào một ổ đĩa ngoài hoặc vị trí mạng được chỉ định.
Không giống như các dịch vụ đồng bộ hóa đám mây cập nhật theo thời gian thực, File History chạy theo các khoảng thời gian đã định. Điều này giúp nó nhẹ hơn về tài nguyên hệ thống nhưng vẫn mang lại sự an tâm cho người dùng. Bạn có thể loại trừ các thư mục không muốn sao lưu, thêm các thư mục khác, và thậm chí tinh chỉnh tần suất tạo bản sao lưu. Sau đó, nếu bạn vô tình xóa một tệp hoặc ghi đè một nội dung quan trọng, bạn có thể dễ dàng khôi phục phiên bản trước đó bằng File History chỉ với vài thao tác.
Sử dụng File History để khôi phục tệp PowerPoint
7. Quick Assist (Hỗ trợ Nhanh)
Quick Assist là một công cụ mà có thể bạn không cần dùng đến hàng ngày, nhưng khi bạn cần, bạn sẽ rất vui vì nó được tích hợp sẵn. Đây là một tiện ích dễ sử dụng: khi một người bạn, thành viên gia đình hoặc đồng nghiệp cần giúp đỡ với máy tính của họ, bạn có thể dùng Quick Assist để dễ dàng kết nối với thiết bị Windows của họ và cung cấp hỗ trợ trực tiếp.
Vì được xây dựng sẵn trong Windows, bạn không cần phải tải xuống hay thiết lập các công cụ điều khiển máy tính từ xa của bên thứ ba như AnyDesk hay TeamViewer. Cả bạn và người được hỗ trợ chỉ cần khởi chạy Quick Assist, nhập mã bảo mật, và có thể bắt đầu trong vài giây. Người hỗ trợ sẽ chọn Help someone để tạo mã bảo mật, trong khi người kia nhập mã đó vào mục Get help. Sau khi kết nối, người hỗ trợ có thể kiểm soát máy tính của người kia và sử dụng các công cụ như con trỏ laser, chú thích và trò chuyện để hướng dẫn người bạn của mình giải quyết vấn đề.
Ứng dụng Quick Assist trên Windows 11
6. Character Map (Bảng Ký tự)
Bàn phím của bạn có thể có đủ các chữ cái, số và một vài ký hiệu cơ bản. Nhưng còn những ký tự đặc biệt mà bạn thỉnh thoảng cần, như ©, ™, hoặc œ thì sao? Nếu may mắn, ứng dụng hoặc trang web bạn đang sử dụng có thể có công cụ cho phép bạn chèn chúng. Nhưng nếu không, bạn có thể sử dụng Character Map để tìm chính xác những gì mình cần.
Bạn có thể mở công cụ này bằng menu tìm kiếm của Windows. Sau đó, chọn một phông chữ, cuộn qua lưới các ký tự và nhấp đúp vào những ký tự bạn muốn sử dụng. Chúng sẽ xuất hiện trong một hộp văn bản mà bạn có thể sao chép vào clipboard và dán vào bất cứ đâu bạn muốn. Tính năng này đặc biệt tiện dụng khi bạn làm việc với các tài liệu kỹ thuật, sáng tạo nội dung hoặc văn bản đa ngôn ngữ. Nếu bạn không muốn mở Character Map mỗi lần, bạn có thể sử dụng các mã Alt của Windows để chèn ký tự đặc biệt nhanh chóng hơn.
Character Map trên Windows 11
5. Resource Monitor (Theo dõi Tài nguyên)
Nếu máy tính của bạn đột nhiên chạy chậm và bạn không chắc tại sao, Resource Monitor chính là công cụ bạn cần. Trong khi Task Manager cung cấp một cái nhìn tổng quan nhanh chóng, Resource Monitor đi sâu hơn nhiều và cho phép bạn theo dõi việc sử dụng tài nguyên hệ thống theo thời gian thực.
Bạn có thể thấy chính xác mỗi tiến trình đang sử dụng bao nhiêu tài nguyên CPU, bộ nhớ, ổ đĩa và mạng. Chuyển đổi giữa các tab để xác định ứng dụng nào đang tiêu tốn nhiều tài nguyên nhất, phát hiện các tiến trình nền không cần thiết hoặc giám sát hoạt động mạng nếu có điều gì đó bất thường. Ví dụ, bạn có thể sử dụng tab Memory để xem chính xác mỗi tiến trình đang sử dụng bao nhiêu RAM và phát hiện các trường hợp rò rỉ bộ nhớ tiềm ẩn. Và nếu các tệp của bạn mất mãi mới mở hoặc lưu, tab Disk có thể giúp bạn xác định tiến trình nào đang gây áp lực lên ổ đĩa lưu trữ của bạn.
Resource Monitor của Windows 11 hiển thị mức sử dụng mạng
4. Windows Reliability Monitor (Theo dõi Độ tin cậy)
Reliability Monitor có thể không nổi tiếng bằng Task Manager hay Performance Monitor, nhưng nó cực kỳ hữu ích. Nếu bạn đã từng muốn có một báo cáo sức khỏe nhanh chóng cho máy tính của mình, đây chính là công cụ để sử dụng. Reliability Monitor cung cấp một dòng thời gian trực quan, rõ ràng về độ ổn định của hệ thống. Nó hiển thị một biểu đồ hàng ngày theo dõi tình trạng hệ thống, làm nổi bật các sự kiện quan trọng, cảnh báo và cập nhật thành công bằng các biểu tượng dễ hiểu. Bạn có thể nhấp vào bất kỳ điểm nào trên dòng thời gian để xem chính xác điều gì đã xảy ra vào ngày đó. Ngoài ra, mỗi ngày còn được đánh dấu trên biểu đồ bằng chỉ số ổn định từ 1 đến 10, giúp bạn có cái nhìn nhanh về mức độ mượt mà của máy tính trong thời gian gần đây.
Cửa sổ Reliability Monitor trong Windows 11
3. Photos Legacy (Ảnh Cổ điển)
Ứng dụng Photos mới trong Windows 11 đi kèm với một số tính năng ấn tượng, như nhận diện văn bản OCR, đồng bộ hóa iCloud và thậm chí cả các công cụ được hỗ trợ bởi AI như xóa tạo sinh. Nhưng Microsoft vẫn giữ lại ứng dụng Photos cũ, và có một vài lý do tốt để sử dụng nó. Thứ nhất, nó ít gây xao nhãng hơn, vì nó không bao gồm bất kỳ tính năng nâng cao nào có trong ứng dụng Photos mới. Thứ hai, nó cung cấp một trình chỉnh sửa video tích hợp sẵn cho phép bạn cắt, tách và kết hợp các đoạn clip, cũng như thêm bộ lọc, hiệu ứng và nhạc nền. Nó không phải là công cụ thay thế cho các phần mềm chỉnh sửa video chuyên nghiệp, nhưng đối với các chỉnh sửa cơ bản, nó hoàn toàn có thể hoàn thành công việc.
Không giống như các công cụ khác trong danh sách này, Photos Legacy không được cài đặt sẵn trên Windows 11. Để sử dụng, bạn sẽ cần tải xuống từ menu cài đặt trong ứng dụng Photos mới (dưới mục Photos Legacy) hoặc trực tiếp từ Microsoft Store.
Tab chỉnh sửa video của ứng dụng Windows Photos Legacy
2. Windows Media Player Legacy (Trình phát Đa phương tiện Cổ điển)
Trước khi các playlist của Spotify và các video trên YouTube chiếm lĩnh, Windows Media Player là cách để thưởng thức âm nhạc và video trên PC. Và trong khi Microsoft đã giới thiệu một Trình phát Đa phương tiện hiện đại hơn trong Windows 11, phiên bản Windows Media Player Legacy cổ điển vẫn còn hiện diện.
Phiên bản cũ này tập trung vào tốc độ, sự đơn giản và tính quen thuộc. Một trong những lợi thế lớn nhất của nó là khả năng tương thích; nó hỗ trợ một loạt các định dạng tệp và codec cũ mà ứng dụng mới có thể gặp khó khăn. Vì vậy, nếu bạn có một bộ sưu tập các tệp âm thanh cổ điển hoặc định dạng đặc biệt, rất có thể trình phát này có thể xử lý chúng một cách dễ dàng. Ứng dụng cũng hỗ trợ các tính năng cổ điển như hiển thị trực quan (visualizations), trích xuất CD (CD ripping), quản lý danh sách phát và thậm chí cả ghi đĩa CD âm thanh.
Ứng dụng Windows Media Player Legacy trên Windows 11
1. Control Panel (Bảng Điều khiển)
Nếu có một công cụ cũ mà người dùng Windows thành thạo vẫn yêu thích, đó chính là Control Panel. Chắc chắn, ứng dụng Cài đặt (Settings) hiện nay đã bao gồm hầu hết các tính năng thiết yếu, nhưng nó vẫn chưa phải là một sự thay thế hoàn chỉnh.
Một lý do mà mọi người tiếp tục tìm đến Control Panel là sự đơn giản, trực quan của nó. Trong khi ứng dụng Settings có giao diện hiện đại, bạn sẽ thường thấy mình phải đào sâu vào các menu chỉ để tinh chỉnh một thứ đơn giản, như thay đổi cài đặt bộ điều hợp mạng hoặc điều chỉnh thiết bị âm thanh. Trên thực tế, đối với nhiều tác vụ nâng cao, như quản lý tùy chọn nguồn, truy cập File History hoặc khởi chạy System Restore, Windows vẫn chuyển hướng bạn trở lại Control Panel. Đó là lý do tại sao, đối với nhiều người, việc sử dụng Control Panel ngay từ đầu vẫn có lý hơn.
Cửa sổ Control Panel hiển thị tất cả các mục trong Windows 11
Kết luận
Hầu hết các công cụ này vẫn còn tồn tại trong Windows không phải vì sự hoài niệm, mà bởi vì chúng vẫn tiếp tục hoàn thành tốt công việc của mình. Bạn có thể không sử dụng chúng thường xuyên như File Explorer hoặc Command Prompt, vì vậy chúng rất dễ bị bỏ qua – nhưng việc biết chúng có sẵn và cách sử dụng chúng có thể tạo ra sự khác biệt lớn khi bạn thực sự cần đến. Chỉ cần tìm kiếm chúng trong menu Start của Windows là bạn đã có thể truy cập và tận dụng ngay lập tức những tiện ích quý giá này để tối ưu hóa trải nghiệm sử dụng máy tính của mình. Đừng ngần ngại khám phá và áp dụng những công cụ “cũ nhưng vàng” này vào công việc và cuộc sống hàng ngày của bạn!
