Trong thời đại số, việc chụp màn hình (screenshot) đã trở thành thói quen phổ biến để lưu giữ nhanh chóng các thông tin quan trọng. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng kho ảnh chụp màn hình tưởng chừng vô hại trong thư viện điện thoại lại có thể ẩn chứa những rủi ro bảo mật khôn lường, biến chúng thành “mỏ vàng” cho tin tặc, kẻ đánh cắp danh tính hoặc những người tò mò không mong muốn. Đã đến lúc bạn nên dành vài phút lướt qua thư viện ảnh của mình và xóa hoặc di chuyển ngay lập tức những ảnh chụp màn hình dưới đây đến nơi an toàn hơn.
1. Số Dư Tài Khoản Ngân Hàng
Người dùng đang sử dụng ứng dụng ngân hàng trên điện thoại thông minh để kiểm tra số dư và thực hiện giao dịch tài chính trực tuyến
Việc chụp màn hình số dư tài khoản ngân hàng có thể xuất phát từ nhu cầu theo dõi tiến độ tiết kiệm hay xác nhận một giao dịch chuyển tiền. Tuy nhiên, những con số tưởng chừng vô hại này lại tiềm ẩn nguy hiểm lớn nếu rơi vào tay kẻ xấu.
Ảnh chụp màn hình ngân hàng thường không chỉ hiển thị số dư. Bạn có thể vô tình chụp cả một phần số tài khoản, các giao dịch gần đây, hoặc thậm chí là logo và giao diện ứng dụng của ngân hàng. Nếu điện thoại của bạn bị mất hoặc bị tấn công mạng, kẻ xấu có thể dễ dàng ghép nối thông tin về ngân hàng bạn sử dụng, số tiền bạn có và cách bạn chi tiêu.
Với loại thông tin nhạy cảm này, tội phạm mạng có thể tạo ra các tin nhắn lừa đảo (phishing) rất thuyết phục, giả mạo ngân hàng của bạn, hoặc sử dụng chúng như một phần của kế hoạch đánh cắp danh tính phức tạp hơn.
Thay vì lưu trữ những ảnh chụp màn hình này trong thư viện, hãy sử dụng các công cụ tích hợp sẵn của ngân hàng để xuất sao kê hoặc lịch sử giao dịch một cách an toàn. Trong trường hợp thực sự cần chụp màn hình, hãy cắt ảnh để loại bỏ thông tin cá nhân và chuyển nó vào một thư mục bảo mật. Tốt nhất, hãy xóa chúng ngay sau khi hoàn thành công việc.
2. Mật Khẩu Hoặc Thông Tin Đăng Nhập
Giao diện trình tạo câu hỏi bảo mật của 1Password, một ứng dụng quản lý mật khẩu phổ biến, hiển thị các tùy chọn để tăng cường bảo mật tài khoản
Có thể bạn vừa thiết lập một mạng Wi-Fi mới và chụp lại mật khẩu, hoặc chụp ảnh kho lưu trữ của trình quản lý mật khẩu để tham khảo nhanh. Thậm chí, bạn có thể đã chụp màn hình mã xác thực hai yếu tố (2FA) trước khi chuyển đổi thiết bị.
Dù lý do là gì, việc lưu trữ mật khẩu hoặc thông tin đăng nhập trong thư viện ảnh của bạn là một hành động tiềm ẩn nhiều rủi ro. Không giống như các trình quản lý mật khẩu chuyên nghiệp, thư viện ảnh của bạn không được mã hóa, và khả năng cao là nhiều ứng dụng đã có quyền truy cập vào đó.
Chỉ cần một lỗ hổng bảo mật của ứng dụng, một vụ xâm nhập đám mây, hoặc một người tò mò có quyền truy cập vào điện thoại của bạn, nhiều tài khoản cá nhân có thể bị xâm phạm.
3. Giấy Tờ Tùy Thân Và Tài Liệu Du Lịch
Tấm vé máy bay kẹp trong hộ chiếu, đặt trên một bề mặt, tượng trưng cho các tài liệu du lịch quan trọng cần được bảo mật
Nếu bạn từng đi du lịch và muốn có một bản sao lưu hộ chiếu, visa hoặc bằng lái xe của mình, bạn có thể đã chụp màn hình để tiện lợi. Mặc dù điều này dễ hiểu, nhưng nó không hoàn toàn an toàn.
Những tài liệu này chứa dữ liệu cá nhân nhạy cảm: họ tên đầy đủ, ngày sinh, quốc tịch, số tài liệu và đôi khi cả chữ ký hoặc ảnh của bạn. Nếu tin tặc truy cập vào thư viện ảnh của bạn, chúng có thể dễ dàng đánh cắp toàn bộ hồ sơ danh tính chứ không chỉ là một bức ảnh.
Điều đáng lưu ý là các ảnh chụp màn hình liên quan đến du lịch như vé máy bay thường bao gồm mã QR hoặc mã vạch, có thể được quét để tiết lộ thông tin đặt chỗ, số tài khoản khách hàng thường xuyên và các thông tin du lịch khác. Trong một số trường hợp, dữ liệu này thậm chí có thể được sử dụng để sửa đổi hoặc hủy đặt chỗ của bạn.
Tốt hơn hết, bạn nên lưu trữ những hình ảnh này trong ví kỹ thuật số có mã hóa hoặc một thư mục an toàn yêu cầu mật khẩu hoặc vân tay để truy cập. Và hãy luôn nhớ xóa những hình ảnh đó sau chuyến đi hoặc khi tài liệu không còn cần thiết.
4. Cuộc Trò Chuyện Riêng Tư
Lưu trữ ảnh chụp màn hình tin nhắn, tin nhắn trực tiếp (DMs) hoặc email có thể trở thành thói quen thứ hai, nhưng vấn đề là chúng thường mang theo nhiều thông tin nhạy cảm hơn bạn nghĩ. Bạn có thể vô tình chụp cả số điện thoại, tên người dùng hoặc địa chỉ email của ai đó. Cuộc trò chuyện cũng có thể đi sâu vào những vấn đề cá nhân như câu chuyện riêng tư, những câu chuyện đùa nội bộ hoặc thông tin công việc mà không bao giờ được phép tiết lộ ra ngoài.
Hãy tưởng tượng ai đó lướt qua thư viện ảnh của bạn, hoặc tệ hơn, tài khoản đám mây của bạn bị xâm nhập và họ đọc được những cuộc trao đổi riêng tư đó. Rõ ràng là điều này không hề lý tưởng. Bạn cũng nên biết rằng ảnh chụp màn hình có thể dễ dàng bị bóp méo ngữ cảnh, hiểu sai hoặc bị dùng cho các mục đích tống tiền, lừa đảo (phishing) nhắm vào bạn hoặc người bạn đang trò chuyện.
Nếu bạn thực sự cần lưu một ảnh chụp màn hình tin nhắn, hãy tự làm cho mình (và người khác) một ân huệ bằng cách sao chép và dán chỉ phần quan trọng vào một ứng dụng ghi chú bảo mật hoặc loại bỏ các thông tin nhận dạng và di chuyển nó đến một nơi an toàn hơn.
5. Hồ Sơ Y Tế Hoặc Kết Quả Xét Nghiệm
Thông tin sức khỏe là đặc biệt riêng tư và không nên được xử lý một cách tùy tiện, đặc biệt là khi nó ở dạng ảnh chụp màn hình. Bạn có thể đã lưu một đơn thuốc, kết quả xét nghiệm hoặc thậm chí là hóa đơn viện phí, nhưng vấn đề là hồ sơ y tế tiết lộ rất nhiều điều và có thể bị lợi dụng theo những cách bạn không ngờ tới.
Ngoài những lo ngại về quyền riêng tư, ảnh chụp màn hình y tế có thể tiết lộ tên, ngày tháng, thông tin bác sĩ, chi tiết bảo hiểm và tình trạng sức khỏe, có khả năng tạo lợi thế cho tội phạm mạng. Nếu bị chia sẻ, thông tin này có thể khiến bạn trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo, tống tiền, phân biệt đối xử hoặc đơn giản là gây bối rối.
Nếu bạn cần truy cập thông tin sức khỏe của mình khi đang di chuyển, an toàn hơn là sử dụng ứng dụng chính thức của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn, vì các ứng dụng này thường có các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư tích hợp sẵn.
6. Xác Nhận Mua Sắm Hoặc Vé Điện Tử
Màn hình xác nhận đơn hàng Tesla Cybertruck hiển thị thông tin chi tiết về việc đặt cọc và thời gian giao hàng dự kiến, một ví dụ về thông tin mua sắm cần được bảo mật
Ảnh chụp màn hình xác nhận đơn hàng, vé sự kiện hoặc biên lai mua hàng thường chứa đầy đủ các chi tiết mà tội phạm có thể sử dụng theo những cách độc hại. Mã QR và mã vạch trong vé điện tử đặc biệt rủi ro. Nếu ai đó truy cập được hình ảnh đó, họ có thể quét mã và sử dụng nó trước cả khi bạn kịp dùng. Thậm chí, họ có thể bán lại ảnh chụp màn hình vé điện tử trực tuyến trước khi bạn, chủ sở hữu ban đầu, nhận ra điều gì đã xảy ra.
Vì vậy, đối với các sự kiện và đặt chỗ, thường an toàn hơn nếu in một bản cứng và cất trong túi hoặc ví của bạn, đặc biệt nếu bạn đang đến nơi có dịch vụ di động kém. Bạn cũng có thể thêm vé vào ứng dụng ví chính thức của điện thoại (như Apple Wallet hoặc Google Wallet), ứng dụng này sẽ bảo vệ chúng sau màn hình khóa và cài đặt bảo mật của thiết bị.
Đối với biên lai hoặc xác nhận mua sắm trực tuyến, hãy cân nhắc chuyển tiếp email cho chính mình với một dòng chủ đề tùy chỉnh không gây chú ý và sau đó cất chúng vào một thư mục được chỉ định trong hộp thư đến của bạn. Bằng cách đó, chúng dễ tìm thấy khi bạn cần và không nằm phơi bày trong thư viện ảnh của bạn cho bất kỳ ứng dụng nào tò mò xem trộm.
7. Tài Liệu Công Việc
Các ảnh chụp màn hình liên quan đến công việc có thể làm rò rỉ thông tin nhạy cảm của công ty, chi tiết dự án hoặc dữ liệu khách hàng. Ngay cả những nội dung tưởng chừng nhàm chán cũng có thể hiển thị tên, cổng đăng nhập hoặc các sáng kiến chưa được công bố, điều này có thể vi phạm các thỏa thuận không tiết lộ thông tin (NDA) hoặc chính sách bảo vệ dữ liệu.
Điều này không chỉ khiến bạn gặp rắc rối với nhà tuyển dụng mà nếu điện thoại của bạn bị xâm phạm, vụ vi phạm có thể mở rộng ra ngoài dữ liệu cá nhân của bạn.
Ảnh chụp màn hình vô cùng tiện lợi, nhưng đi kèm với sự tiện lợi đó là trách nhiệm. Nếu bạn không muốn thứ gì đó được hiển thị trên máy chiếu trong một căn phòng đông người, thì có lẽ nó không thuộc về thư viện ảnh của bạn. Hãy đặt lời nhắc hàng tháng để dọn dẹp thư mục ảnh chụp màn hình của bạn và cân nhắc sử dụng bộ nhớ an toàn cho bất kỳ thông tin nào dù chỉ hơi nhạy cảm.
