Gần đây, tôi bắt gặp mình nhìn vào chiếc smartphone hiện tại và nhận ra chúng ta đã đi được một chặng đường dài như thế nào so với thiết bị từng là “vật bất ly thân” của tôi vào năm 2009. Tôi từng hoàn toàn phụ thuộc vào một chiếc BlackBerry Bold 9700, và sự tương phản giữa trải nghiệm tập trung, tiện dụng của nó với những thiết bị “tất cả trong một” ngày nay trở nên khó lòng bỏ qua.
1. Nỗi Nhớ Bàn Phím Vật Lý Tuyệt Vời Của BlackBerry
Không có gì, thực sự không có gì, có thể so sánh được với cảm giác gõ trên bàn phím BlackBerry. Những phím nhỏ xíu, được điêu khắc hoàn hảo ấy mang lại niềm vui khi sử dụng, đồng thời cực kỳ chức năng. Mỗi lần nhấn phím đều mang lại phản hồi ngay lập tức, cho phép các ngón tay tôi biết chính xác khi nào một chữ cái đã được ghi nhận. Tôi có thể gõ văn bản với sự tự tin, tốc độ và quan trọng nhất là độ chính xác cao.
Tôi từng viết toàn bộ email trên điện thoại khi đang đi bộ trên đường, mà không cần nhìn vào màn hình một lần nào. Tôi không thể làm điều tương tự với chiếc Galaxy S22 Plus hiện tại của mình—nếu tôi thử bây giờ, tin nhắn có lẽ sẽ giống như được gõ trong một trận động đất. Mặc dù bạn có thể kết nối bàn phím USB với điện thoại Android, rõ ràng điều này không thực tế trừ khi bạn đang ngồi yên một chỗ.
Phản hồi xúc giác (haptic feedback) trên các điện thoại hiện đại cố gắng mô phỏng cảm giác nhấn một nút thật, nhưng nó giống như so sánh một bức ảnh món ăn với một bữa ăn thực sự vậy. Bạn liên tục phải đoán xem mình có nhấn đúng phím không, nheo mắt nhìn những chữ cái nhỏ xíu, và chứng kiến tính năng tự sửa lỗi (autocorrect) biến “meeting” thành “metering” chẳng hạn. (Mặc dù có những cách để giảm thiểu lỗi tự sửa.)
2. Điện Thoại BlackBerry Bền Bỉ Đến Mức Không Cần Ốp Lưng
Ốp lưng điện thoại nhiều màu sắc, tượng trưng cho nhu cầu bảo vệ smartphone hiện đại
Một trong những khía cạnh tôi nhớ nhất về chiếc BlackBerry của mình là độ bền phi thường của nó. Tôi chưa bao giờ lo lắng về việc đánh rơi nó. Nó có thể rơi khỏi tay, nảy trên vỉa hè, thậm chí bị giẫm lên mà tôi không hề bận tâm về những vết nứt hình mạng nhện.
Mặc dù sau một thời gian dài sử dụng, các góc có dấu hiệu hao mòn, nhưng màn hình vẫn nguyên vẹn, không có gì bị lỏng lẻo, và nó vẫn hoạt động như mới. Thiết bị này có cấu trúc vững chắc: khung thép không gỉ quanh các cạnh, mặt lưng giả da, và trọng lượng đủ để tạo cảm giác chắc chắn khi cầm trên tay.
Ngược lại, tôi không thể không nghĩ rằng điện thoại ngày nay giống như những chiếc bánh sandwich bằng kính được giữ lại với nhau bởi sự lo lắng, miếng dán bảo vệ màn hình điện thoại tốt, và ốp lưng điện thoại. Chúng ta đã bình thường hóa ý tưởng rằng ngay từ khi mở hộp, bạn cần lập tức bọc chiếc thiết bị trị giá hơn 1.000 USD của mình bằng silicon hoặc da cho mặt lưng, và kính cường lực cho màn hình, chỉ để nó có thể “sống sót” trong cuộc sống hàng ngày.
Như đánh giá iPhone 16 của chúng tôi đã chỉ ra, chiếc điện thoại này bóng bẩy và đẹp mắt. Nhưng nó cũng quá mong manh đến nỗi việc đánh rơi nó mà không có ốp lưng hay miếng dán bảo vệ màn hình gần như là một hành động phá hoại ví tiền của bạn.
3. BBM: Nền Tảng Nhắn Tin Riêng Tư và Mạnh Mẽ Đến Khó Tin
Trước sự bùng nổ của các ứng dụng nhắn tin như iMessage, WhatsApp, Signal và Telegram, đã có BlackBerry Messenger (BBM)—và nó thực hiện công việc một cách tuyệt vời. Nó sạch sẽ, nhanh chóng và tập trung. Bạn sẽ gửi một tin nhắn và ngay lập tức biết khi nào nó được gửi và khi nào nó đã được đọc. Các tính năng như xóa tin nhắn và tin nhắn tự hủy đã có mặt từ lâu, trước khi chúng trở nên phổ biến ở các ứng dụng khác.
Không có các liên hệ gợi ý ngẫu nhiên từ danh bạ điện thoại của bạn, không quảng cáo, hay vô số gợi ý GIF. Thật không may, BlackBerry Messenger đã chính thức ngừng hoạt động vào năm 2019.
Một trong những điểm mạnh bị đánh giá thấp của BBM là hệ thống mã PIN của nó. Nó hoạt động như một tên người dùng, nhưng không gắn liền danh tính của bạn với số điện thoại hay địa chỉ email, nghĩa là bạn có thể duy trì mức độ riêng tư cao. Nếu bạn muốn trò chuyện với ai đó, bạn phải trao đổi mã PIN và cả hai bên phải chấp nhận kết nối. Số điện thoại và email của bạn không liên quan đến cuộc trò chuyện.
So sánh với bối cảnh nhắn tin hiện tại, vốn bị phân mảnh và đôi khi gây khó chịu. Bạn cần các ứng dụng khác nhau cho các nhóm người khác nhau, thông báo bị phân tán trên nhiều nền tảng, và không hiếm khi bạn nhận được tin nhắn (thường là lừa đảo) từ những người hoàn toàn xa lạ. Và một nửa thời gian, bạn không chắc mình nên trả lời ở đâu hoặc liệu tin nhắn của mình có được đọc hay không.
4. Pin Có Thể Tháo Rời: Không Bao Giờ Lo Hết Pin
Đây có lẽ là tính năng tôi nhớ nhất về các thiết bị BlackBerry: khả năng thay thế một viên pin cạn kiệt bằng một viên pin đầy chỉ trong khoảng 10 giây. Tôi từng mang theo một vài viên pin dự phòng đã sạc đầy, và bất cứ khi nào một viên sắp hết, tôi sẽ thay thế nó. Tôi không phải mang theo sạc dự phòng với dây sạc cồng kềnh trong túi, hay phải tìm kiếm ổ cắm điện mỗi khi điện thoại sắp hết pin.
Giờ đây, các nhà sản xuất smartphone đã thuyết phục chúng ta rằng pin liền (sealed batteries) bằng cách nào đó tốt hơn. Nhưng sau vài năm sử dụng điện thoại hàng ngày, bạn sẽ thấy thời lượng pin kém hơn nhiều so với ban đầu. Và đến lúc đó, lựa chọn duy nhất của bạn là thay toàn bộ điện thoại hoặc trả tiền cho các dịch vụ thay pin đắt đỏ.
Công bằng mà nói, không phải mọi chiếc BlackBerry đều có pin hoàn toàn có thể tháo rời. Các mẫu sau này như Key2, Z10, Z30 và Passport, chẳng hạn, đòi hỏi nhiều nỗ lực và tháo lắp cẩn thận hơn do sử dụng keo dán chắc chắn và cấu trúc chặt chẽ hơn. Nhưng ngay cả khi đó, việc thay pin vẫn có vẻ khả thi hơn so với các thiết kế bị dán kín mít ngày nay.
5. Đèn LED Thông Báo BlackBerry: Nhỏ Mà Có Võ
Đèn LED thông báo của BlackBerry là một tính năng nhỏ bé nhưng tạo ra sự khác biệt lớn trong năng suất hàng ngày. Ánh sáng nhỏ bé, đa màu sắc đó có thể cho bạn biết mọi thứ bạn cần về trạng thái điện thoại của mình từ xa. Màu đỏ có nghĩa là bạn có tin nhắn, màu xanh lá cây có nghĩa là mạng đã được kết nối, và màu xanh lam có nghĩa là Bluetooth đang hoạt động. Bạn có thể liếc nhìn điện thoại trên bàn làm việc và ngay lập tức biết liệu có bất kỳ điều gì quan trọng cần chú ý mà không cần nhấc điện thoại lên, mở khóa màn hình, hay làm gián đoạn sự tập trung của mình.
Điều tuyệt vời hơn nữa là khả năng tùy chỉnh của nó, đặc biệt đối với người dùng chuyên nghiệp. Với các ứng dụng bên thứ ba như BeBuzz (còn được gọi là BerryBuzz), bạn có thể gán các màu sắc và kiểu nhấp nháy khác nhau cho các loại thông báo cụ thể như email, tin nhắn văn bản, tin nhắn BBM, cuộc gọi nhỡ, và thậm chí cả từng liên hệ riêng lẻ. Chỉ cần một cái liếc nhìn đèn LED, bạn sẽ biết chính xác loại cảnh báo nào vừa đến.
Hầu hết các smartphone hiện đại đã bỏ qua kiểu phản hồi tinh tế, dễ nhận biết này. Thay vào đó, chúng ta nhận được các pop-up, rung, hoặc màn hình luôn bật (always-on display) đầy “tham vọng”, liên tục kéo chúng ta trở lại màn hình. Chiếc Samsung Galaxy của tôi vẫn cung cấp đèn viền Edge lighting, và một số mẫu Samsung cũ hơn hỗ trợ thông báo đèn LED xung quanh camera, nhưng ngay cả điều đó cũng giống như một phiên bản yếu hơn so với những gì BlackBerry đã có.
iPhone chưa bao giờ có thứ gì như thế này, vì vậy mỗi tiếng “ping” hay rung đều yêu cầu bạn dừng việc đang làm và kiểm tra—cho dù nó quan trọng hay không.
Tôi không gợi ý rằng chúng ta nên vứt bỏ tất cả những tiến bộ đã đạt được và quay ngược về năm 2009, trong khoảng thời gian hẹp khi BlackBerry đang ở đỉnh cao. Smartphone ngày nay ấn tượng một cách không thể phủ nhận; chúng được trang bị những camera từng tưởng như viễn tưởng, các ứng dụng làm mọi thứ từ giao dịch ngân hàng đến chỉnh sửa video, và sức mạnh xử lý vượt trội hơn cả máy tính để bàn cũ.
Nhưng tôi nhớ dòng điện thoại BlackBerry vì những gì nó đại diện vào thời điểm đó: một thiết bị tập trung, được xây dựng có mục đích, ưu tiên giao tiếp, độ tin cậy và thiết kế chu đáo. BlackBerry đã để lại một di sản về sự hiệu quả và trải nghiệm người dùng độc đáo, mà đôi khi, những chiếc smartphone hiện đại vẫn chưa thể tái tạo hoàn hảo.
