Trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng len lỏi sâu rộng vào mọi ngóc ngách của internet, từ việc trả lời các truy vấn tìm kiếm, gợi ý nội dung tải xuống, cho đến việc sắp xếp và ưu tiên email cho người dùng. Dù những tiện ích này nghe có vẻ hấp dẫn và hữu ích, nhưng điều quan trọng cần nhớ là không phải lúc nào AI cũng hoàn toàn hiểu rõ những gì nó đang làm. Đôi khi, sự thiếu chính xác hoặc nhầm lẫn của AI có thể dẫn đến những rủi ro bảo mật nghiêm trọng, đặc biệt là đối với người dùng thiếu kinh nghiệm hoặc ít am hiểu về công nghệ.
Gemini và Nguy Cơ Liên Kết Đến Các Trang Tải Phần Mềm Độc Hại
Trong một thử nghiệm gần đây nhằm tìm kiếm các ứng dụng ghi màn hình, tôi đã quyết định để Gemini đảm nhận toàn bộ quá trình, bao gồm việc gợi ý công cụ và cung cấp trực tiếp các liên kết tải xuống. Ban đầu, danh sách mà Gemini đưa ra trông khá ổn, nhưng một trong số các liên kết tải xuống lại dẫn đến Softonic.
Nếu bạn chưa quen thuộc với Softonic, đây là một trong những trang web trông có vẻ vô hại nhưng thực chất lại không phải vậy. Softonic đã tồn tại trong nhiều năm và nổi tiếng với việc đóng gói lại các ứng dụng phổ biến vào bộ cài đặt riêng của họ. Thường thì những bộ cài này đi kèm với adware (phần mềm quảng cáo), browser hijacker (phần mềm chiếm quyền điều khiển trình duyệt), hoặc các phần mềm không mong muốn khác.
Họ sử dụng các chiến lược SEO mạnh mẽ để xuất hiện gần đầu các kết quả tìm kiếm trên Google, mặc dù từ lâu đã bị cộng đồng công nghệ đánh giá là không đáng tin cậy. Đáng báo động hơn, giờ đây họ dường như cũng đang len lỏi vào các phản hồi được tạo bởi AI.
Giao diện Gemini gợi ý OBS Studio cùng liên kết tải xuống từ Softonic – trang web tiềm ẩn rủi ro mã độc.
Tôi đã nhanh chóng nhận ra điều này vì đã có đủ kinh nghiệm trên internet để biết rằng Softonic là một “cờ đỏ”. Tuy nhiên, nếu là người ít tiếp xúc với công nghệ như bố mẹ tôi, hoặc thậm chí là bất kỳ ai khác chỉ đơn thuần muốn tìm một ứng dụng ghi màn hình, họ có thể sẽ không ngần ngại. Họ sẽ tin tưởng Gemini cung cấp các liên kết an toàn, nhấp vào kết quả đầu tiên và vô tình cài đặt phần mềm độc hại vào máy tính của mình.
Đây chính là điều đáng lo ngại nhất. Các công cụ AI thường có giọng điệu tự tin và chính thống, khiến người dùng dễ dàng bị đánh lừa khi vội vàng hoặc không thực sự am hiểu về công nghệ.
AI Overviews Của Google: Tiện Lợi Đi Kèm Rủi Ro Không Nhỏ
Màn hình laptop hiển thị Google AI Overview với kết quả tìm kiếm, minh họa tính năng tóm tắt AI trên công cụ tìm kiếm.
Nếu bạn đã từng tìm kiếm bất cứ điều gì trên Google gần đây, có lẽ bạn đã thấy những khối văn bản lớn xuất hiện ở đầu trang, cố gắng trả lời câu hỏi của bạn ngay lập tức. Đó chính là AI Overviews. Chúng được tạo tự động bởi một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) và tổng hợp thông tin từ khắp nơi trên web để cung cấp cho bạn một bản tóm tắt – tương tự như cách Gemini hoạt động, nhưng được tích hợp trực tiếp vào Google Search.
Mặc dù nghe có vẻ tiện lợi, nhưng việc tin tưởng hoàn toàn vào các kết quả này không phải lúc nào cũng là ý hay. Đã có những trường hợp AI Overview liên kết người dùng đến các trang web lừa đảo hoặc hoàn toàn giả mạo. Một số trang web này trông giống như các cửa hàng trực tuyến hoặc dịch vụ hợp pháp nhưng thực chất chỉ nhằm mục đích lấy tiền của bạn hoặc lừa bạn cài đặt phần mềm độc hại.
Vấn đề lớn hơn là điều này đang xảy ra bên trong Google, một nền tảng mà hầu hết mọi người vẫn tin tưởng tuyệt đối. Không giống như các LLM khác nơi người dùng vẫn còn khá thận trọng, nhiều người thậm chí không nhận ra rằng những kết quả tìm kiếm hàng đầu này đang được tạo bởi AI, vì vậy họ nhấp vào chúng mà không một chút nghi ngờ.
May mắn thay, có một vài cách để vô hiệu hóa AI Overviews, mặc dù chúng không phải là dễ thực hiện nhất. Tuy nhiên, điều này có thể đáng để cân nhắc nếu bạn muốn gắn bó với các liên kết và nguồn thực tế thay vì dựa vào thứ gì đó có thể mắc sai lầm nguy hiểm.
Không Chỉ Google: Các Trợ Lý AI Khác Cũng Mắc Lỗi Nghiêm Trọng
Đáng tiếc, Google không phải là đơn vị duy nhất đang vật lộn với những vấn đề như vậy. Tôi từng chia sẻ về sự kém ấn tượng của Apple Intelligence về mặt tính năng, nhưng hóa ra một số chức năng của nó thực sự có thể gây nguy hiểm.
Một ví dụ điển hình là tính năng Priority Messages (Tin nhắn Ưu tiên) trong ứng dụng Mail. Tính năng này được cho là sẽ đưa các cảnh báo quan trọng nhất lên đầu danh sách email của bạn để bạn không bỏ lỡ bất kỳ điều gì quan trọng.
Tuy nhiên, đã có trường hợp tính năng này làm nổi bật các email lừa đảo (phishing emails) từ các ngân hàng giả mạo, mà không hề kiểm tra xem người gửi có đáng ngờ hay tin nhắn có bất kỳ dấu hiệu đỏ nào không. Đối với một tính năng được thiết kế để làm cho cuộc sống của bạn dễ dàng hơn, đây là một thiếu sót rất lớn. Điều này buộc tôi phải vô hiệu hóa hoàn toàn Apple Intelligence trên iPhone của bố mẹ tôi.
Mối lo ngại lớn hơn là mức độ tin tưởng mù quáng mà mọi người đặt vào các tính năng như thế này. Nếu điện thoại của bạn nói điều gì đó là quan trọng, bạn sẽ có xu hướng tin nó. Và sự tin tưởng đó có thể dễ dàng bị lợi dụng khi các công cụ AI này thậm chí không thể phát hiện ra những lỗi cơ bản – như một email ngân hàng giả mạo rõ ràng. Những sai lầm này có vẻ nhỏ, nhưng chúng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng trong thế giới thực nếu không được xử lý đúng cách.
Làm Thế Nào Để Tránh Các Tình Huống Nguy Hiểm Này?
Điều quan trọng nhất là không nên tin tưởng mù quáng vào bất kỳ liên kết hoặc phản hồi nào mà AI cung cấp cho bạn. Dù đó là Gemini, ChatGPT, hay thậm chí là Perplexity, hãy coi mọi gợi ý như một điểm khởi đầu, chứ không phải là câu trả lời cuối cùng.
Trang web Perplexity đang mở trên trình duyệt, minh họa giao diện của một công cụ AI hỗ trợ tìm kiếm và tổng hợp thông tin.
Perplexity, theo kinh nghiệm của tôi, chắc chắn tốt hơn hầu hết các công cụ khác trong việc trích dẫn nguồn và liên kết đến các trang web đáng tin cậy, nhưng nó cũng không hoàn hảo.
Nếu bạn đang tìm kiếm một ứng dụng, hãy luôn cố gắng tải xuống từ App Store, Play Store, hoặc trang web chính thức của nhà phát triển thay vì yêu cầu trợ lý AI tìm liên kết tải xuống cho bạn. Tương tự, nếu bạn đang mua sắm hoặc tìm kiếm thông tin liên quan đến dữ liệu nhạy cảm, hãy dành thêm một phút để kiểm tra xem bạn đang được chuyển hướng đến đâu, hoặc tốt hơn hết, hãy tự tìm kiếm trang web thực tế.
Ngoài ra, hãy đảm bảo rằng bạn biết không nên nhấp vào kết quả đầu tiên chỉ vì nó được tạo bởi AI. Nó có thể trông đáng tin cậy, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng đúng.
Vẫn có rất nhiều công dụng tốt cho các trợ lý AI, chẳng hạn như nhận các bản tóm tắt nhanh, sắp xếp suy nghĩ hoặc giúp trả lời các câu hỏi hàng ngày. Nhưng khi nói đến bất cứ điều gì liên quan đến tiền bạc, tải xuống hoặc thông tin cá nhân, bạn cần chậm lại và tự mình kiểm tra kỹ lưỡng.
