Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển vượt bậc, việc phân biệt đâu là nội dung thực và đâu là nội dung do AI tạo ra trên mạng xã hội đã trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Điều này đặt ra thách thức lớn cho người dùng trong việc xác định tính xác thực của thông tin. Tuy nhiên, với một vài phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả, bạn hoàn toàn có thể trang bị cho mình kỹ năng để tránh bị đánh lừa. Điều tuyệt vời nhất là bạn không cần phải là một chuyên gia kỹ thuật để làm được điều này.
1. Dấu Hiệu Nhận Diện Từ Nền Tảng AI (AI-Generated Markers)
Một trong những cách dễ dàng nhất để kiểm tra xem nội dung có phải do AI tạo ra hay không là tìm kiếm các dấu hiệu nhận diện từ chính nền tảng. Nhiều ứng dụng mạng xã hội, như Instagram, đã tích hợp công cụ cho phép người dùng nhanh chóng nhận biết liệu một bài đăng có được tạo bằng phần mềm AI hay không.
Khi phát hiện một bức ảnh được tạo bởi AI, bạn có thể đánh dấu nó là “Không quan tâm”. Hành động này không chỉ giúp bạn lọc bỏ nội dung không mong muốn mà còn “huấn luyện” thuật toán của nền tảng chỉ hiển thị những gì bạn thực sự muốn xem. Tuy nhiên, phương pháp này không phải lúc nào cũng tối ưu. Đôi khi, các công cụ phát hiện nội dung AI không luôn chính xác do các tính năng như “generative fill” trong Photoshop hay các ứng dụng khác có thể kích hoạt cảnh báo AI. Vì vậy, chúng tôi khuyến nghị kết hợp phương pháp này với ít nhất một phương pháp khác để tăng độ tin cậy.
2. Sử Dụng Công Cụ Tìm Kiếm Hình Ảnh Ngược (Reverse Image Lookups)
Tìm kiếm hình ảnh ngược là một phương pháp tuyệt vời để kiểm tra xem một hồ sơ có phải là giả mạo hay không, và đôi khi nó cũng được sử dụng để xác định nội dung do AI tạo ra. Thật trớ trêu, ngay cả các công cụ AI như ChatGPT cũng rất hiệu quả trong việc xác định liệu một thứ gì đó có được tạo bằng AI hay không.
Khi sử dụng ChatGPT, bạn có thể thử chế độ “o3” để có khả năng lập luận nâng cao hơn. Công cụ này thường mất từ 3-5 phút để đánh giá dữ liệu bạn cung cấp và đưa ra kết luận, và kết quả thường khá chính xác. Nhiều người tải lên hình ảnh hoặc video do AI tạo ra lên mạng xã hội thường không xóa siêu dữ liệu (metadata). Bằng cách lưu ảnh và video, đôi khi bạn có thể nhận ra chúng là AI qua tiêu đề hoặc thông tin chi tiết. Ngoài ChatGPT, bạn có thể sử dụng nhiều công cụ tìm kiếm hình ảnh ngược khác trên điện thoại di động.
3. Tự Thử Nghiệm Với Các Công Cụ AI (Prompting AI Tools)
Nội dung văn bản do AI tạo ra trên mạng xã hội có thể khó nhận diện hơn, nhưng vẫn có cách. Một trong những cách dễ nhất để xem liệu một trạng thái Facebook, tweet hay chú thích Instagram có phải do AI tạo ra hay không là tự mình đưa ra các yêu cầu (prompt) cho các công cụ AI.
Nhiều chú thích được tạo ra bằng các yêu cầu cơ bản, vì vậy phương pháp này khá đơn giản. Ví dụ, bạn có thể yêu cầu phần mềm một câu hỏi như:
“Hãy tạo một chú thích Instagram cho một loạt ảnh về bãi biển Tây Ban Nha.”
Phản hồi mà bạn nhận được có thể sẽ tương tự với những gì bạn thấy trên mạng xã hội, nhưng nó sẽ không hoàn toàn giống hệt.
Tạo caption Instagram bằng AI cho hình ảnh phong cảnh
Cá nhân tôi không có vấn đề gì với việc sử dụng AI để tạo chú thích nếu chúng chủ yếu mời người dùng nhấp vào như một lời kêu gọi hành động (CTA). Thậm chí, tôi cho rằng việc sử dụng AI cho các tác vụ như vậy là khá thông minh. Tuy nhiên, nó lại gây khó chịu khi được dùng cho những câu chuyện mang tính cá nhân.
4. Hình Ảnh Giống Đồ Họa Trò Chơi Điện Tử (Video Game Graphics)
Với kinh nghiệm thử nghiệm nhiều phần mềm AI trong nhiều năm, tôi đã thực hiện vô số thử nghiệm với việc tạo hình ảnh. Do đó, tôi có một hiểu biết khá rõ ràng về hình thức của những bức ảnh do AI tạo ra – ngay cả với các công cụ tạo ảnh siêu thực nhất.
Một trong những ví dụ rõ ràng nhất về một bài đăng mạng xã hội do AI tạo ra là khi hình ảnh trông giống đồ họa của trò chơi điện tử. Tôi đã thấy một số người cố gắng khẳng định rằng các bức ảnh du lịch về một địa điểm là thật, trong khi đối với tôi, rõ ràng là chúng không phải. Ngay cả khi chưa từng đến những địa điểm đó, tôi vẫn có thể nhận ra. Việc đánh giá hình ảnh một cách kỹ lưỡng theo cách này áp dụng cho mọi thể loại. Mặc dù các công cụ như GPT-4o và Midjourney đã có những cải tiến đáng kể trong những năm gần đây, bạn vẫn có thể nhận biết được.
5. Hình Ảnh Siêu Thực Đến Đáng Sợ (Visuals That Look Too Lifelike)
Một số công cụ AI có thể tạo ra hình ảnh siêu thực đến mức đáng sợ. Quảng cáo Sora của Toys ‘R’ Us là một trong những ví dụ điển hình về việc công nghệ có thể bị lạm dụng quá mức; nó được cho là quảng cáo đồ chơi, nhưng đối với tôi, nó trông như một bộ phim kinh dị.
Các bức ảnh và video do AI tạo ra thường có vẻ ngoài có thể gần với thực tế hơn so với các máy ảnh cũ, nhưng chúng vẫn rõ ràng không phải do con người chụp. Ngay cả với máy ảnh full-frame của tôi, hình ảnh cũng không thể hoàn hảo. Nếu một thứ gì đó trông quá siêu thực, đó là một dấu hiệu chắc chắn rằng ai đó đã sử dụng AI để tạo ra nó. Hầu hết các bài đăng trên mạng xã hội không nên trông giống như hình ảnh được tạo bằng máy tính (CGI) trong phim. Deepfakes cũng có thể trông rất thật, nhưng tôi sử dụng một số mẹo để phát hiện chúng.
6. Thiếu Vắng Góc Nhìn Cá Nhân (No Personal Insights)
Thiếu cá tính là một trong những cách tốt nhất để phát hiện nội dung do AI tạo ra. Mặc dù các công cụ này rất giỏi trong việc viết các đoạn văn cơ bản, nhưng chúng không có kinh nghiệm cá nhân như một con người. Không quan trọng bạn cố gắng yêu cầu các công cụ này “tiêm” cá tính của bạn vào chúng bao nhiêu lần đi nữa, chúng vẫn không thể làm được.
Nếu một bài đăng trên mạng xã hội có vẻ “robot” hay máy móc, đó là một dấu hiệu tốt cho thấy bạn đang xem một nội dung do AI tạo ra. Bạn có thể nhanh chóng nhận biết liệu một bài đăng có chân thực hay không, giống như cách bạn có thể nhận ra khi ai đó không trung thực trong đời thực. Nếu bạn còn băn khoăn, bạn luôn có thể kết hợp mẹo này với việc tự thử nghiệm phần mềm AI.
7. Đặt Câu Hỏi Để Kiểm Tra (Asking a Question)
Nếu bạn muốn biết liệu ai đó có thực sự biết mình đang nói về điều gì hay không, hãy hỏi họ một câu hỏi mang tính tò mò. Thời gian phản hồi của họ không quan trọng, nhưng bạn nên đánh giá câu trả lời của họ để xem liệu nó có đáng tin cậy hay không.
Những người tạo nội dung AI trên mạng xã hội thường (mặc dù không phải lúc nào cũng vậy) tìm kiếm sự tương tác. Tuy nhiên, bạn có thể gặp phải trường hợp họ thực sự không phải là chuyên gia về chủ đề của họ. Ví dụ, nếu bạn thấy một hình ảnh do AI tạo ra, hãy hỏi họ địa điểm đó là ở đâu; sau đó bạn có thể thực hiện tìm kiếm nhanh trên Google để xác định xem câu trả lời của họ có xác thực hay không.
8. Quan Sát Tương Tác Giữa Các Đối Tượng (Observing Object Interactions)
Bất chấp những thay đổi đáng kể, các bài đăng mạng xã hội do AI tạo ra vẫn có thể mắc phải những lỗi nhỏ. Tương tác giữa các đối tượng trong video và “ảnh” là một dấu hiệu rõ ràng.
Đôi khi, bạn sẽ thấy ai đó cầm nắm các vật thể một cách không tự nhiên. Trong một số trường hợp, bạn có thể nhận thấy sự chênh lệch rõ ràng về kích thước, chẳng hạn như một chiếc điện thoại lớn hơn đầu người. Tay và túi quần cũng có thể trông không tự nhiên. Nếu bạn xem một video AI trên mạng xã hội, bạn có thể nhận thấy tốc độ và góc quay hơi kỳ lạ.
Thật không may, không phải ai cũng sử dụng AI cho mục đích tốt. Mặc dù các công cụ này có thể hữu ích trong việc tạo ra các chú thích mà bạn có thể chỉnh sửa sau này, nhưng một số người lại sử dụng chúng để thu hút tương tác và đánh lừa người khác. Nắm vững các dấu hiệu nhận biết nội dung AI trên các loại bài đăng này sẽ giúp bạn tránh bị lừa.
