Trong thế giới kỹ thuật số ngày nay, thật dễ dàng để đổ lỗi cho công nghệ về sự thiếu tập trung của chúng ta. Tôi cũng từng nghĩ như vậy, cho đến khi nhận ra vấn đề không nằm ở bản thân công nghệ, mà là cách chúng ta sử dụng nó. Khi biết cách tối ưu, công nghệ có thể trở thành công cụ đắc lực giúp bạn duy trì sự tập trung và nâng cao năng suất làm việc. Dưới đây là bảy thói quen nhỏ mà tôi đã áp dụng, từng bước định hình lại thói quen sử dụng thiết bị và giúp tôi tập trung hơn rất nhiều so với những gì tôi mong đợi.
7. Tắt Thông Báo Không Thiết Yếu
Mỗi tiếng “ting” hay rung động từ điện thoại đều là một nhát cắt vào sự tập trung của bạn. Nếu bạn giống tôi, có lẽ hàng tá ứng dụng được cài đặt trên điện thoại. Việc cho phép mọi ứng dụng gửi thông báo đồng nghĩa với một dòng chảy liên tục các tín hiệu từ những ứng dụng thực sự không cần sự chú ý của bạn ngay lập tức.
Trước đây, màn hình của tôi liên tục sáng lên sau mỗi vài phút, mỗi lần như vậy đều kéo tôi ra khỏi công việc đang làm, dù chỉ trong một giây. Dần dần, tôi nhận ra rằng những phiền nhiễu nhỏ này tích tụ lại, làm phân mảnh sự tập trung và khiến tôi khó duy trì “dòng chảy” làm việc hiệu quả.
Để giải quyết vấn đề này, tôi đã thực hiện một cuộc rà soát toàn diện các cài đặt thông báo. Với mỗi ứng dụng, tôi tự hỏi: “Mình có cần ứng dụng này thông báo ngay lập tức không?”. Nếu không, tôi tắt thông báo của nó. Giờ đây, chỉ những thông báo thực sự thiết yếu mới được phép hiển thị – tin nhắn, cuộc gọi, cảnh báo lịch và một vài ứng dụng liên quan đến tài chính hay công việc. Thay đổi nhỏ này đã tạo nên sự khác biệt rất lớn. Không còn những gián đoạn liên tục, tôi có thể tập trung và duy trì trạng thái làm việc sâu lâu hơn.
6. Tận Dụng Chế Độ Tập Trung (Focus Mode) và Không Làm Phiền (Do Not Disturb)
Một trong những tính năng bị đánh giá thấp nhất trên các thiết bị hiện đại là khả năng tùy chỉnh những liên hệ và ứng dụng nào có thể làm phiền bạn và vào thời điểm nào. Nếu bạn chưa sử dụng Chế độ Tập trung (Focus trên iPhone) hoặc Không Làm Phiền (Do Not Disturb trên Android), bạn đang bỏ lỡ một trong những công cụ tốt nhất để làm việc sâu. Ngay cả khi đã tắt thông báo từ các ứng dụng không thiết yếu, tôi vẫn thấy mình thường xuyên bị gián đoạn.
Người phụ nữ đang sử dụng iPhone 12 Pro và kích hoạt các chế độ Tập Trung (Focus Mode) để cải thiện năng suất làm việc
Giờ đây, tôi đã thiết lập các Chế độ Tập trung cho những phần khác nhau trong ngày – chẳng hạn như chế độ “Viết lách”, “Lập trình” hay “Thư giãn”. Mỗi chế độ đều tự động tắt tiếng tất cả các ứng dụng ngoại trừ một số ít tôi chỉ định và ẩn các thông báo gây xao nhãng. Nó cũng giới hạn những người có thể gọi điện cho tôi và hạn chế các màn hình chính hiển thị.
Tôi đã lên lịch trình để các Chế độ Tập trung này tự động kích hoạt, khiến chúng hoạt động một cách tự chủ. Vẻ đẹp của thói quen này là nó rèn luyện cả não bộ và môi trường của bạn để hỗ trợ việc tập trung. Khi một Chế độ Tập trung được kích hoạt, nó giống như việc bật một công tắc tinh thần – nó báo hiệu cho tôi rằng đã đến lúc phải tập trung cao độ. Theo thời gian, sự nhất quán đó đã giúp tôi nhanh chóng đi vào trạng thái làm việc sâu và duy trì ở đó lâu hơn.
5. Nghe Nhạc Nền Thích Hợp
Tôi từng nghĩ im lặng là bí quyết tối thượng để tăng năng suất, nhưng thực tế, âm nhạc nền phù hợp có thể tạo ra những điều kỳ diệu cho sự tập trung. Sau khi thử nghiệm với nhiều thể loại khác nhau, tôi nhận thấy có loại nhạc giúp tôi chìm sâu hơn vào công việc, trong khi loại khác lại làm gián đoạn nó.
Đối với những nhiệm vụ đòi hỏi sự tập trung cao độ – như viết bài hay lập trình – tôi thường chọn nhạc không lời, âm thanh môi trường (ambient soundscapes), hoặc các bản nhạc lo-fi. Những bản nhạc này cung cấp một nhịp điệu đều đặn mà không gây xao nhãng, giúp tôi bỏ qua tiếng ồn xung quanh và đi vào trạng thái tập trung. Không lời hát, không thay đổi đột ngột – chỉ là một dòng chảy êm dịu, ổn định giúp kích thích tâm trí mà không gây quá tải.
Giao diện ứng dụng Spotify hiển thị danh sách phát 'Nature Sounds' dành cho người muốn nghe nhạc nền thiên nhiên để tập trung
Mặt khác, khi làm những công việc thường nhật ít đòi hỏi sự tập trung cao, tôi chuyển sang thứ gì đó sôi động hơn một chút nhưng vẫn đủ nhẹ nhàng để giữ tôi ổn định. Âm nhạc nền đã trở thành một nghi thức đối với tôi. Chỉ cần nhấn nút phát một danh sách nhạc cụ thể là tín hiệu cho bộ não của tôi biết rằng đã đến lúc làm việc. Tất nhiên, mỗi người có cấu tạo não bộ khác nhau. Một số người phát huy tối đa trong im lặng, số khác lại cần âm thanh. Việc thử nghiệm sẽ giúp bạn xác định điều gì phù hợp nhất với mình.
4. Thiết Lập Ranh Giới Kỹ Thuật Số Rõ Ràng
Thật dễ dàng để công nghệ len lỏi vào mọi ngóc ngách trong ngày của bạn – tin nhắn công việc xuất hiện trong bữa tối, mạng xã hội xâm chiếm những khoảnh khắc tĩnh lặng, hay email đòi hỏi sự chú ý ngay cả trước khi bạn kịp uống cà phê sáng. Tôi không nhận ra sự lộn xộn tinh thần mà điều này tạo ra cho đến khi tôi bắt đầu thiết lập những ranh giới kỹ thuật số rõ ràng.
Một trong những thay đổi đầu tiên của tôi là xác định “khu vực cấm điện thoại” và “thời gian không lướt mạng”. Ví dụ, dù tôi thức dậy sớm từ 5 giờ sáng, tôi không kiểm tra email trước 2 giờ chiều và sau 7 giờ tối. Thay vào đó, tôi dành những giờ buổi sáng cho các nhiệm vụ đòi hỏi sự tập trung cao độ và tránh các công việc thường nhật không cần nhiều nỗ lực như kiểm tra email.
Ngoài ra, tôi cũng tách biệt công nghệ phục vụ công việc và cá nhân. Điều đó có nghĩa là sử dụng các hồ sơ trình duyệt khác nhau cho nhiệm vụ liên quan đến công việc và một hồ sơ khác cho mục đích sử dụng cá nhân. Tôi cũng thường để điện thoại xa tầm tay và khuất tầm nhìn trong các phiên làm việc tập trung, bởi vì việc tạo ra rào cản này giúp tôi tránh được cám dỗ cầm điện thoại khi gặp bế tắc.
Những thay đổi nhỏ này đã tạo ra một ranh giới rõ ràng giữa thời gian làm việc và nghỉ ngơi của tôi. Bằng cách tạo ra sự phân biệt này, tôi dễ dàng hoàn thành các nhiệm vụ hơn, biết rằng sau đó tôi sẽ có thời gian dành riêng để thư giãn và làm những gì mình muốn, chẳng hạn như lướt mạng xã hội.
3. Gỡ Bỏ Các Ứng Dụng Gây Xao Nhãng
Một trong những động thái táo bạo và hiệu quả nhất mà tôi thực hiện để cải thiện sự tập trung là gỡ cài đặt các ứng dụng làm hao mòn thời gian và sự chú ý của tôi. Việc này không hề dễ dàng, nhưng sự khác biệt là ngay lập tức khi tôi quyết định thực hiện. Ý chí chỉ có thể giúp bạn đi xa đến một mức nào đó, vì vậy thay vì chỉ dựa vào ý chí, tôi đã loại bỏ hoàn toàn nguồn gốc của sự xao nhãng.
Màn hình điện thoại di động hiển thị tùy chọn 'Uninstall' (Gỡ cài đặt) cho ứng dụng WhatsApp, minh họa hành động loại bỏ ứng dụng gây xao nhãng
Tôi bắt đầu bằng cách xác định những “thủ phạm” lớn nhất. Tôi thường xuyên mở các ứng dụng như Instagram và X một cách vô thức mỗi khi có thời gian rảnh hoặc khi gặp khó khăn trong công việc đang làm. Ngay cả khi không sử dụng, chỉ việc có chúng trên điện thoại cũng đã tạo ra cám dỗ.
Việc gỡ cài đặt các ứng dụng gây xao nhãng đã giúp tôi tập trung hoàn toàn vào nhiệm vụ mà không cảm thấy bị thôi thúc kiểm tra mạng xã hội. Nếu có một ứng dụng nào đó liên tục kéo bạn ra khỏi những điều quan trọng, hãy thử xóa nó trong một tuần. Bạn sẽ ngạc nhiên về mức độ tập trung của mình được cải thiện như thế nào.
2. Áp Dụng Monotasking (Làm Một Việc Một Lúc)
Trong thế giới hiện đại, mong muốn hoàn thành nhiều việc hơn thông qua đa nhiệm là điều phổ biến. Trong nhiều năm, tôi tin rằng đa nhiệm là bí quyết tối thượng để tăng năng suất. Bạn sẽ thấy tôi vừa xử lý email vừa nghe podcast, hoặc vừa xem video mới nhất từ YouTuber yêu thích trong khi làm việc. Bằng cách đó, tôi nghĩ mình đang làm được nhiều việc hơn. Nhưng trên thực tế, tôi đang làm phân mảnh sự chú ý của mình.
Chuyển sang monotasking (làm một việc một lúc) đã thay đổi mọi thứ. Thay vì cố gắng làm năm việc cùng một lúc, tôi cam kết chỉ làm một việc tại một thời điểm – và làm nó thật tốt. Dù là viết một bài báo, trả lời tin nhắn, hay thậm chí chỉ đọc một tài liệu, giờ đây tôi tập trung hoàn toàn vào nhiệm vụ hiện tại trước khi chuyển sang nhiệm vụ tiếp theo.
Ban đầu, tôi cảm thấy chậm lại, nhưng theo thời gian, tôi bắt đầu nhận thấy kết quả: công việc của tôi được cải thiện, tôi mắc ít lỗi hơn và hoàn thành nhiệm vụ hiệu quả hơn. Tuyệt vời hơn nữa, tôi cảm thấy ít kiệt sức hơn vào cuối ngày. Đơn nhiệm tạo đà, làm sâu sắc thêm sự tập trung và giúp bạn đi vào trạng thái “dòng chảy” khó nắm bắt, nơi mọi thứ đều ăn khớp.
1. Sử Dụng Kỹ Thuật Pomodoro
Là một trong số ít các phương pháp năng suất đã thực sự hiệu quả với tôi, Kỹ thuật Pomodoro đã thay đổi cuộc chơi. Trước khi khám phá nó, những ngày làm việc của tôi thường mờ nhạt thành những cuộc chạy marathon không mục tiêu. Tôi ngồi xuống với những ý định tốt đẹp nhất, nhưng nhiều giờ sau mới nhận ra mình hầu như chưa hoàn thành được gì trong danh sách việc cần làm. Tôi không lười biếng – tôi chỉ không quản lý sự tập trung của mình một cách hiệu quả.
Kỹ thuật Pomodoro đã giúp tôi chủ động hơn trong việc quản lý thời gian. Phương pháp này rất đơn giản: làm việc trong 25 phút, nghỉ 5 phút, và lặp lại. Sau bốn chu kỳ, bạn sẽ nghỉ ngơi dài hơn. Tuy nhiên, vì tôi là người dùng nâng cao, tôi thường đặt thời gian tập trung của mình là một giờ (hoặc 90 phút) với 15 phút nghỉ ngơi.
Những “cú chạy nước rút” hàng giờ đó buộc tôi phải tập trung sâu vào một nhiệm vụ mà không phải lo lắng về việc nó sẽ mất bao lâu. Đồng hồ tích tắc giúp tôi giữ được trách nhiệm. Cấu trúc này không chỉ cải thiện năng suất mà còn cả động lực của tôi. Việc biết rằng một khoảng nghỉ luôn chỉ cách vài phút giúp tôi dễ dàng vượt qua sự kháng cự và giữ đúng lộ trình.
Không phải mọi mẹo trong “hộp công cụ” này đều sẽ hiệu quả với bạn, vì vậy hãy thử chúng và xem điều gì phù hợp và điều gì không. Quan trọng nhất, hãy biến công nghệ thành đồng minh của bạn trong hành trình chinh phục sự tập trung.
