Ổ cứng (HDD) là nơi lưu trữ mọi thứ quan trọng đối với bạn, từ những bức ảnh kỷ niệm, tài liệu công việc cho đến kho dữ liệu cá nhân quý giá. Thế nhưng, hầu hết mọi người đều vô tình làm hỏng ổ cứng HDD của mình thông qua những thói quen hàng ngày tưởng chừng vô hại. Ổ cứng có thể hỏng sớm hơn dự kiến, và thủ phạm luôn là những sai lầm có thể phòng tránh được mà ít ai để ý tới. Hãy cùng thuthuatmienphi.net khám phá 6 thói quen tai hại này và cách khắc phục hiệu quả để bảo vệ “trái tim” dữ liệu của bạn.
1. Tắt Máy Tính Không Đúng Cách
Tắt máy tính Windows không đúng cách gây hại cho ổ cứng HDD
Mỗi khi thấy ai đó rút thẳng dây nguồn để tắt máy tính, tôi lại không khỏi rùng mình. Hành động này có vẻ nhanh chóng và vô hại, nhưng trên thực tế, ổ cứng HDD của bạn đang cố gắng hoàn tất các tác vụ ghi dữ liệu dở dang khi nguồn điện bị cắt đột ngột.
Trong những khoảnh khắc đó, các đầu đọc/ghi của ổ cứng đang được định vị trên những đĩa từ quay với tốc độ cao. Việc tắt máy đột ngột buộc chúng phải “đỗ khẩn cấp”, gây ra nguy cơ hỏng các sector dữ liệu hoặc làm tổn thương các bộ phận cơ học bên trong ổ đĩa. Điều tồi tệ hơn là nhiều người nghĩ một lần tắt máy sai cách sẽ không sao. Nhưng loại hư hại này tích tụ theo thời gian, dần dần làm suy giảm độ tin cậy của ổ đĩa cho đến khi nó hỏng hoàn toàn.
Giải pháp vô cùng đơn giản: Luôn sử dụng quy trình tắt máy an toàn của Windows hoặc dùng tổ hợp phím tắt để tắt máy nhanh chóng. Nếu bạn thường xuyên gặp sự cố mất điện, việc đầu tư vào một bộ lưu điện (UPS) sẽ là lựa chọn thông minh. UPS không chỉ cung cấp thời gian đủ để máy tính tắt an toàn mà còn mang lại nhiều lợi ích khác, bảo vệ thiết bị của bạn khỏi những biến động điện áp đột ngột.
2. Để Ổ Cứng Đầy Dung Lượng Tối Đa
Ổ đĩa Windows gần đầy dung lượng, cảnh báo cần giải phóng bộ nhớ để tối ưu ổ cứng
Đừng cố gắng nhồi nhét file vào ổ cứng cho đến khi không còn chút không gian nào. Thói quen này đang dần giết chết ổ cứng HDD của bạn, và đây là lý do tại sao nó lại nghiêm trọng đến vậy.
Khi ổ đĩa đạt đến dung lượng tối đa, hệ điều hành Windows không thể tạo các file tạm thời hoặc thực hiện các thao tác bảo trì thiết yếu. Hệ thống của bạn sẽ liên tục “quẫy đạp”, cố gắng tìm kiếm từng chút không gian trống nhỏ nhất để hoàn thành các tác vụ cơ bản. Điều này buộc ổ đĩa phải làm việc cực kỳ vất vả, sinh ra nhiệt độ và hao mòn quá mức.
Ổ cứng của bạn cần không gian để “thở”; thông thường, 10-15% tổng dung lượng nên được giữ trống để đạt hiệu suất tối ưu. Cuộc đấu tranh liên tục để tìm không gian trống cũng làm cho dữ liệu của bạn bị phân mảnh trên nhiều sector khác nhau, khiến ổ đĩa phải làm việc ngoài giờ trong mọi thao tác đọc/ghi file. Máy tính của bạn có thể trở nên ì ạch chỉ vì bạn đã bỏ qua các cảnh báo về dung lượng lưu trữ.
Nếu bạn muốn giải phóng không gian, hãy bắt đầu bằng việc xác định xem điều gì đang chiếm dung lượng ổ cứng của bạn và xóa các file không cần thiết. Làm như vậy không chỉ cải thiện hiệu suất của ổ đĩa mà còn kéo dài tuổi thọ của nó.
3. Nhiệt Độ Cao: Kẻ Thù Thầm Lặng Của Ổ Cứng
Biểu đồ nhiệt độ của linh kiện điện tử, cho thấy tầm quan trọng của việc kiểm soát nhiệt độ để bảo vệ ổ cứng
Nhiệt độ cao phá hủy ổ cứng HDD theo những cách mà hầu hết mọi người không bao giờ nhận ra. Ổ cứng quá nóng có thể trông vẫn bình thường bên ngoài, nhưng chúng thường hỏng chỉ trong vài tháng do hư hại nhiệt.
Ổ cứng chứa các bộ phận cơ học chính xác cao, chúng giãn nở và co lại theo sự thay đổi của nhiệt độ. Khi các bộ phận này quá nóng, dung sai giữa đầu đọc/ghi và đĩa từ sẽ thay đổi, gây ra lỗi dữ liệu và hư hỏng vĩnh viễn. Phần lớn, quạt bị bám bụi và các khe thông gió bị chặn tạo ra điều kiện như “lò nung” bên trong vỏ máy tính. Hãy kiểm tra nhiệt độ ổ đĩa của bạn thường xuyên — bất cứ thứ gì trên 55°C (131°F) đều đáng lo ngại, và nhiệt độ trên 60°C (140°F) báo hiệu vấn đề nghiêm trọng.
Bạn nên vệ sinh máy tính để bàn của mình vài tháng một lần, đặc biệt là quạt và các khe thông gió, để đảm bảo luồng không khí phù hợp xung quanh ổ đĩa. Hãy cân nhắc thêm quạt vỏ máy hoặc đặt máy tính cách xa các nguồn nhiệt. Ổ cứng HDD hoạt động tối ưu trong môi trường mát mẻ, thông thoáng, và việc duy trì nhiệt độ thích hợp có thể kéo dài đáng kể tuổi thọ của chúng.
4. Di Chuyển Máy Tính Khi Đang Hoạt Động
Bên trong ổ cứng, các đầu đọc/ghi siêu nhỏ lơ lửng chỉ vài nanomet trên bề mặt đĩa quay với tốc độ 7.200 vòng/phút. Bất kỳ chuyển động hoặc rung động đột ngột nào cũng có thể khiến các đầu này va chạm vào bề mặt đĩa — một sự cố thảm khốc được gọi là “head crash” (lỗi va chạm đầu đọc).
Ngay cả những chuyển động nhẹ nhàng cũng có thể gây ra vấn đề. Nếu bạn di chuyển máy tính khi nó đang hoạt động, điều này có thể tạo ra các rung động, buộc các cơ chế bên trong ổ đĩa phải làm việc vất vả hơn để duy trì vị trí chính xác. Sự bù đắp liên tục này làm tăng tốc độ hao mòn các linh kiện. Mặt khác, máy tính xách tay xử lý chuyển động tốt hơn nhờ thiết kế chống sốc, nhưng ổ cứng máy tính để bàn lại yêu cầu sự ổn định tuyệt đối.
Giải pháp rất đơn giản: Luôn tắt máy tính trước khi di chuyển. Nếu bạn bắt buộc phải di chuyển một hệ thống đang chạy, hãy thực hiện từ từ và ổn định, tránh mọi chuyển động giật cục. Tốt hơn hết, hãy đầu tư vào một ổ SSD nếu bạn cần tính di động cao — nhưng nếu bạn vẫn đang sử dụng HDD, hãy đối xử với nó như một thiết bị cơ khí chính xác mà nó vốn có.
5. Bỏ Qua Việc Chống Phân Mảnh (Defragmentation) Định Kỳ
Khi Windows lưu file, nó không phải lúc nào cũng tìm thấy không gian liền kề, và thường chia nhỏ dữ liệu trên nhiều vị trí khác nhau trên ổ đĩa của bạn. Các đầu đọc/ghi của ổ cứng phải liên tục nhảy vòng quanh đĩa để ghép lại các file bị phân mảnh này. Chuyển động tìm kiếm quá mức này tạo ra sự hao mòn không cần thiết trên các bộ phận cơ học, đồng thời làm cho mọi thao tác với file chậm hơn và gây căng thẳng nhiều hơn cho ổ đĩa của bạn.
May mắn thay, Windows bao gồm các công cụ chống phân mảnh tích hợp sẵn, giúp sắp xếp lại dữ liệu phân tán thành các khối liền kề. Việc học cách chống phân mảnh ổ cứng HDD trong Windows có thể cải thiện cả hiệu suất và tuổi thọ của ổ đĩa.
Hãy lên lịch chống phân mảnh hàng tuần hoặc hàng tháng để giữ cho ổ cứng HDD của bạn hoạt động trơn tru. Quá trình này giúp hợp nhất các file bị phân mảnh, giảm căng thẳng cơ học và sinh nhiệt, đồng thời làm cho hệ thống của bạn phản ứng nhanh hơn đáng kể. Đây là một công việc bảo trì đơn giản nhưng ngăn ngừa hư hại lâu dài hiệu quả.
6. Không Theo Dõi Tình Trạng Sức Khỏe Ổ Cứng
Bạn không thể chờ đợi cho đến khi ổ cứng bắt đầu phát ra tiếng lạch cạch trước khi kiểm tra sức khỏe của nó — khi đó, mọi thứ đã quá muộn.
Ổ cứng HDD bao gồm công nghệ Tự Giám Sát, Phân Tích và Báo Cáo (S.M.A.R.T.), công nghệ này theo dõi các thống kê quan trọng như nhiệt độ, tỷ lệ lỗi và số lượng sector đang chờ xử lý. Các chỉ số này sẽ tiết lộ các vấn đề trước khi xảy ra sự cố nghiêm trọng, miễn là bạn theo dõi chúng.
Bạn có thể kiểm tra sức khỏe ổ đĩa của mình bằng cách sử dụng CrystalDiskInfo, một tiện ích miễn phí hiển thị dữ liệu S.M.A.R.T. ở định dạng dễ hiểu. Khi bạn thấy các dấu hiệu cảnh báo, chẳng hạn như số lượng sector được phân bổ lại tăng lên hoặc nhiệt độ tăng cao, đã đến lúc sao lưu dữ liệu của bạn và cân nhắc thay thế ổ đĩa.
CrystalDiskInfo hiển thị cảnh báo sức khỏe ổ cứng HDD cần được kiểm tra và sao lưu dữ liệu
Giải pháp thay thế cho việc không theo dõi là mất tất cả dữ liệu mà không có cảnh báo. Giống như CrystalDiskInfo, có rất nhiều công cụ miễn phí khác cho bạn biết liệu ổ cứng của bạn sắp hỏng hay không, giúp bạn có thời gian sao lưu dữ liệu quan trọng.
Tải xuống: CrystalDiskInfo (Miễn phí)
Đừng bỏ qua các cảnh báo sức khỏe màu vàng hoặc đỏ trong phần mềm giám sát ổ cứng, vì chúng có thể báo hiệu cảnh báo hoặc nguy hiểm nghiêm trọng.
Những thói quen này có vẻ nhỏ nhặt, nhưng chúng đang âm thầm phá hủy ổ cứng của bạn mỗi ngày. Chỉ cần một vài thay đổi nhỏ trong cách bạn đối xử với ổ cứng HDD cũng có thể kéo dài tuổi thọ của nó thêm nhiều năm và giúp bạn không bị mất dữ liệu không thể thay thế.
