Router do nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) cung cấp thường được coi là một giải pháp tiện lợi: đã được cấu hình sẵn, dễ sử dụng và thường đi kèm với gói đăng ký dịch vụ của bạn. Tuy nhiên, sau quá trình tìm hiểu và trải nghiệm, chúng tôi nhận thấy có nhiều lý do khiến việc lựa chọn router riêng cho mạng gia đình là một quyết định sáng suốt hơn, đặc biệt là tại Việt Nam.
1. Thiếu Cập Nhật Bảo Mật Kịp Thời
Hầu hết các ISP không trực tiếp sản xuất router của họ. Thay vào đó, họ thuê ngoài các nhà sản xuất bên thứ ba để sản xuất router dưới dạng “nhãn trắng” (white-label). Điều này có nghĩa là cùng một nhà sản xuất có thể làm router cho nhiều ISP khác nhau, đồng thời bán các thiết bị mang thương hiệu riêng của mình.
Vấn đề nảy sinh khi một lỗ hổng bảo mật được phát hiện. Nhà sản xuất sẽ ưu tiên cập nhật cho các router mang thương hiệu của chính họ, bởi vì danh tiếng và uy tín của họ gắn liền trực tiếp với những sản phẩm đó. Các router nhãn trắng sản xuất cho ISP thường bị xếp sau cùng trong danh sách ưu tiên. Sự chậm trễ này có thể khiến mạng của bạn dễ bị khai thác lỗ hổng trong nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng sau khi chúng được công bố.
Đây không chỉ là rủi ro lý thuyết. Năm 2021, BBC đã đưa tin về một lỗ hổng trong một số router của Sky UK cho phép kẻ tấn công vượt qua xác thực. Mặc dù bản vá đã được phát hành, nhưng quá trình triển khai chậm chạp đã khiến nhiều khách hàng bị lộ thông tin trong thời gian dài.
Giao diện cập nhật firmware router TP-Link minh họa việc cập nhật bảo mật chậm trễ trên router nhà mạng
2. Nhà Cung Cấp Dịch Vụ (ISP) Vẫn Giữ Quyền Truy Cập Từ Xa
Một điểm đáng lo ngại khác với router do ISP cung cấp là quyền kiểm soát mà nhà cung cấp dịch vụ vẫn duy trì đối với thiết bị. Hầu hết các router này đều được cấu hình sẵn với tính năng truy cập từ xa được bật, có nghĩa là ISP của bạn có thể đăng nhập, thực hiện thay đổi hoặc thậm chí đẩy các bản cập nhật mà bạn không hề hay biết hoặc cho phép. Mặc dù điều này có vẻ tiện lợi, nhưng nó cũng đặt ra những lo ngại nghiêm trọng về quyền riêng tư và bảo mật.
Ngay cả khi ISP của bạn có ý định tốt nhất, việc truy cập từ xa cũng tạo ra một điểm truy cập tiềm năng khác vào mạng của bạn. Một tin tặc nếu có thể xâm nhập vào hệ thống của ISP có khả năng thao túng cài đặt router của bạn, giám sát lưu lượng truy cập hoặc thậm chí chuyển hướng kết nối của bạn đến các trang web độc hại. Đối với những người coi trọng quyền riêng tư và kiểm soát, mức độ giám sát này là một yếu tố không thể chấp nhận được. Với một router cá nhân chất lượng từ thương hiệu uy tín, bạn có toàn quyền quyết định ai được phép truy cập và trong những trường hợp nào. Với router của ISP, điều đó là không thể.
3. Phần Cứng “Mì Ăn Liền” và Lạc Hậu
Router do ISP cung cấp thường là điển hình của phần cứng “một kích cỡ cho tất cả”. Chúng được thiết kế để đáp ứng các yêu cầu tối thiểu cho người dùng trung bình, điều này có nghĩa là chúng hiếm khi được trang bị để xử lý các tác vụ đòi hỏi khắt khe hơn.
Lý do cho điều này không khó hiểu: các ISP ưu tiên hiệu quả chi phí hơn hiệu suất. Họ đặt hàng số lượng lớn router từ các nhà sản xuất, thường chọn các mẫu cũ hơn hoặc kém mạnh mẽ hơn để tiết kiệm tiền. Điều này dẫn đến phần cứng đã lỗi thời ngay trước khi nó đến tay người dùng. Chẳng hạn, nhiều router ISP vẫn sử dụng công nghệ Wi-Fi 5, mặc dù các tiêu chuẩn Wi-Fi mới hơn như Wi-Fi 6 và Wi-Fi 6E hiện đã được sử dụng rộng rãi.
Hình ảnh router Verizon minh họa phần cứng chung chung, kém hiệu năng thường được nhà mạng cung cấpViệc sử dụng router của ISP cũng đồng nghĩa với việc bạn bị ràng buộc bởi bất kỳ tính năng nào mà ISP cho là cần thiết. Bạn muốn các tính năng kiểm soát trẻ em nâng cao, hỗ trợ VPN hoặc khả năng tạo mạng khách với cài đặt tùy chỉnh? Rất tiếc, bạn sẽ cần một router bên thứ ba để có được những tính năng đó.
4. Khả Năng Tùy Chỉnh Cực Kỳ Hạn Chế
Nếu bạn đã từng cố gắng điều chỉnh cài đặt trên router do ISP cung cấp, có lẽ bạn đã gặp phải rào cản. Router của ISP cung cấp rất ít hoặc không có khả năng tùy chỉnh. Mặc dù điều này có thể không làm phiền người dùng thông thường, nhưng đây là một nhược điểm lớn đối với bất kỳ ai muốn kiểm soát mạng của mình nhiều hơn.
Nhiều router ISP không cho phép bạn thay đổi các cài đặt cơ bản như máy chủ DNS, điều này có thể ảnh hưởng lớn đến tốc độ internet và quyền riêng tư của bạn. Bạn muốn sử dụng một DNS bên thứ ba như Cloudflare hoặc Google DNS để duyệt web nhanh hơn? Với router của ISP, bạn có thể gặp khó khăn. Tương tự, các tính năng như chuyển tiếp cổng (port forwarding), cài đặt Chất lượng Dịch vụ (QoS) hoặc thậm chí các tùy chọn bảo mật nâng cao thường bị ẩn hoặc hoàn toàn không có sẵn.
Ngược lại, một router bên thứ ba cho phép bạn kiểm soát hoàn toàn mạng của mình. Bạn có thể tùy chỉnh cài đặt để tối ưu hóa hiệu suất, tăng cường bảo mật hoặc thậm chí cài đặt phần mềm firmware thay thế để mở khóa nhiều tính năng hơn.
5. Khó Khăn Khi Liên Hệ Hỗ Trợ Kỹ Thuật Router Cụ Thể
Ngay cả khi bạn sẵn sàng bỏ qua những hạn chế về phần cứng và phần mềm của router do ISP cung cấp, vẫn còn một vấn đề đau đầu khác chờ đợi bạn: dịch vụ hỗ trợ khách hàng. Khi có sự cố với router của bạn, bạn thường phải đối phó với đội ngũ hỗ trợ của ISP. Và theo kinh nghiệm, đó hiếm khi là một trải nghiệm dễ chịu.
Vấn đề là các đội hỗ trợ của ISP được đào tạo để xử lý nhiều vấn đề khác nhau, từ tranh chấp hóa đơn đến sự cố mất mạng. Việc thiếu hỗ trợ chuyên biệt này có thể khiến bạn gặp khó khăn khi cần giúp đỡ nhất.
Ngược lại, khi bạn sở hữu router của riêng mình, bạn có thể liên hệ với đội ngũ hỗ trợ của nhà sản xuất, những người am hiểu hơn nhiều về thiết bị. Ngoài ra, bạn cũng có thể tìm kiếm sự trợ giúp từ các cộng đồng trực tuyến, diễn đàn hoặc thậm chí các kỹ thuật viên bên thứ ba mà không phải lo lắng về việc vi phạm bất kỳ thỏa thuận nào.
Khi nói đến mạng gia đình của bạn, niềm tin là tất cả. Và sau nhiều năm làm việc với các thiết bị mạng, chúng tôi nhận thấy rằng router của ISP không mang lại sự tin cậy cần thiết.
Nếu bạn thực sự quan tâm đến việc bảo vệ quyền riêng tư, tối ưu hóa mạng và đảm bảo kết nối đáng tin cậy, việc thay thế router của ISP là hoàn toàn xứng đáng. Đúng vậy, đó là một chi phí ban đầu, nhưng sự an tâm và khả năng kiểm soát tăng thêm là rất đáng giá. Bạn thậm chí có thể tiết kiệm được chi phí thuê thiết bị hàng tháng nữa.
